Dagur - 24.12.1997, Blaðsíða 7

r
MIDVIKUDAGUR 24. DESEMBER 1997 - 7
ÞJÓÐMÁL
Hvaö nú - Akranes?
sameiningu Reykjavfkur og Kjal-
arness er án vafa m.a. að styrkja
aðstöðu sfna gagnvart hinu vax-
andi atvinnusvæði við norðan-
verðan Hvalfjörð. Höfuðborgin
ætlar nú þegar að byggja stærri
íbúðarbyggð á Kjalarnesi og síðar
á Alfsnesi þar sem rúmast mun
yfir 20.000 manna byggð.
Eins og húshitunarkostnaður er
nú á svæðinu norðan Hvalijarðar
stendur það mjög höllum fæti
gagnvart öllu höfuðborgarsvæð-
inu þ.á.m. Kjalarnesi, sem nýtur
þegar hitaveitu höfuðborgarinnar.
Mjög óhagstæð vegtenging
Ein helsti veikieiki atvinnulífsins
á Akranesi verður fyrirsjáanlega
skortur á svonefndum „kvenna-
störfum" og þetta lýsir sér þegar í
því að atvinnuleysi á Akranesi er
nú nær eingöngu meðal kvenna.
Stóriðjuver eru vinnustaðir karla
en verslun og þjónustustarfsemi
býður upp á mun fleiri „kvenna-
störf".
Um þetta er Iíka fjallað í skýrslu
ferðamálafræðinganna Bjarnheið-
ar Hallsdóttur og Sigríðar Þ. Stef-
ánsdóttur: „Stefnumótun í ferða-
þjónustu, verslun og afþreyingu á
Akranesi 1997-2005“.
Hverjar eru horfurnar með
uppbygginu á þessu mikilvæga
sviði að mati skýrsluhöfunda?
Þeir segja m.a. þetta og benda á
óhagstæða vegtengingu fyrir
Akranes:
„Vegalagningin við ganga-
munna Hvalfjarðarganga norðan
megin er Akurnesingum mjög
óhagstæð þar sem helsti þjóðveg-
ur landsins Iiggur framhjá bæn-
um. Samgöngubyltingin sem
verður við opnun Hvalfjarðar-
ganga er ógnun við verslun, þjón-
ustu og ferðaþjónustu á Akra-
• ((
nesi.
Skýrsluhöfundar benda á að
þau góðu samgöngutengsl, sem
Akraborg hefur skapað Akranesi
hverfi og þar með um 40 manna
vinnustaður. „Akraborgin sigldi
beint frá miðbæ Akraness til mið-
bæjar Reykjavíkur og auðveldaði
að sama skapi aðgengi ferða-
manna að Akranesi."
Hér er ótvírætt tekið til orða.
Hver sá sem hugleiðir stöðu Akra-
ness í þessu tilliti ætti að geta tek-
ið undir þetta. Ohjákvæmilega
verður örðugra til sóknar á sviði
verslunar, þjónustu og ferða-
mennsku, eftir að Akraborg er
horfin. Aðalvegleiðin austan Akra-
fjalls f stað eðlilegrar Ieiðar vestan
við það í námunda við bæinn og
síðan beint til Borgarness og vest-
ur og norður með 7 km styttingu
á brú á Grunnafjörð yfir á tiltölu-
Iega þröngan ósinn milli Hvíta-
ness og Súlueyrar.
Óbreytt þjónustutengsl við
Vesturland
Staðir sem liggja ekki við aðalleið-
ir verða að bíta í það súra epli að
möguleikar þeirra á sviði þjón-
ustustarfsemi hvers konar eru
lakari en hinna. Óhagstæð þjón-
ustutengsl Akraness við aðra
hluta Vesturlands, sem lengi hafa
torveldað samskipti, breytast sára-
lítið til batnaðar með þeirri aðal-
vegleið, sem ákveðin hefur verið.
Göngin bæta hins vegar tengsl
höfuðborgarinnar við allt Vestur-
land að mildum mun.
Um gildi bættra tengsla Akra-
ness við aðra hluta Vesturlands
fórust þingmanni þess af Sæfells-
nesi þessi orð í ræðu, sem hann
hélt árið 1988 á Akranesi er und-
irbúningur Hvalfjarðarganga var
að heQast:
„Ekki fer á milli mála að göng
undir Qörðinn á þeim stað sem nú
er rætt um munu valda byltingu
fyrir Akranes. Göng við
Laufagrunn munu færa Akranes í
þjóðbraut ekki síst ef þjóðvegur-
inn verður vestan Akrafjalls.
Frá sjónarhóli Vestlendinga er
það að öllu Ieyti mjög æskilegt.
Margskonar samstarf byggðanna
mun styrkjast og eflast og t.d. nú-
verandi samstarf á sviði fram-
haldsskólareksturs mun verða
auðveldara og kostnaðarminna
vegna betri samgangna við Akra-
nes, ef þjóðbrautin liggur þar um
bæjarhlaðið.“
Því miður sér þessara orða Iít-
inn stað í aðalvegleiðinni, eins og
fyrr er getið og erfitt hefur reynst
að koma þessum sjónarmiðum að
hjá yfirstjórn vegamála, er reynt
hefur verið að vekja athygli þeirra
á þessu. Verður það að teljast
nokkuð kaldranalegt að sá staður,
sem mest hefur lagt að mörkum
til umbóta í samgöngumálum um
Hvalfjörð skuli bera svo skarðan
hlut frá borði að þessu Ieyti.
Hvað nú - Akranes?
Hinar nýju aðstæður boða breytta
tíma fyrir Akranes og byggðirnar í
kring, sunnan Skarðsheiðar og við
Hvalfjörð. Hinar breyttu aðstæð-
ur opna nýjar víddir ojg bjóða upp
á nýja möguleika. Ahrifin geta
verið bæti jákvæð og neikvæð. Ef
íbúar, atvinnulíf og sveitarfélög
finna ekki rétt úrræði til að hag-
nýta sér nýja möguleika er hætt
við að hin neikvæðu áhrif geti
orðið ríkjandi um of.
Langvarandi samdráttur i at-
vinnulífi með tilfinnanlegri íbúa-
fækkun á síðustu árum, eins og
áður hefur verið minnst á, felur í
sér veikleika til að takast á við
þessi viðfangsefni. Þetta hefur
rýrt Qárhag Akranesbæjar svo að
geta hans til að leysa ýmis við-
fangsefni er of þröng um þessar
mundir.
Sameining sveitarfélaga á svæð-
inu sunnan Skarðsheiðar er mjög
brýnt verkefni til hagsbóta fyrir
alla íbúa þess. A sama tíma er
unnið að þeim málum og íbúar
samþykkja slíkt blasir hvarvetna
sú nöturlega staðreynd við að ekk-
ert hefur miðað hér í þessum efn-
um. Hvar ætli þörfin sé brýnni?
I grein í Fjármálatíðindum
1995 „Byggðamálin - er eitthvað
til ráða?“ bendir Valdimar Krist-
insson á, að svæðið norðan Hval-
fjarðar hafi flest til að bera, sem
telja verði ákjósanlegt sem sjálf-
stæða byggð ekki fjarri Reykjavík.
Og ræðir hann um borgarmyndun
í því sambandi. Það liggur nú
nánast beint við að snúa sér að
slfkri sameiningu með það í huga
að skipuleggja og móta t.d.
20.000 manna framtíðarbyggð,
dreifða um þetta svæði í nokkrum
þéttbýliskjörnum. Aðstæður Itretj-
ast þess nú að menn snúi sér í
fullri alvöru að úrlausn í þessum
anda, ella er sú hætta yfirvofandi
að svæðið í heild fari halloka f
samkeppni við sterkan nágranna.
Akranes stendur frammi fyrir
ögrandi viðfangsefnum við skörp
straumhvörf í sögu bæjarfélagsins
og nágrannabyggða. Takast verð-
ur á við þennan vanda. Verður
bæjarfélagið, sem helsti drifkraft-
ur framþróunar að hafa hið fyrsta
frumkvæðið að þessu þríþættu úr-
bótum fyrir fólk og fyrirtæki á
svæðinu:
1. Lækkun húshitunar
kostnaðar.
2. Vegtenging yfir
Grunnafjörð.
3. Sameining sveitarfélaga.
„Skýrsluhöfundar benda á aö þau góöu samgöngutengsl, sem Akraborg hefur skapað Akranesi hverfi og þar með um 40 mann
vinnustaöur"
Sjálfsbiörg bíðnr enn úrskurðar
BRAGIHALLDÓRSSON
sjAlfsbjörg akureyri
SKRIFAR
Umhverfisráðherra Iætur ennþá
bíða eftir úrskurði sínum í lyftu-
máli vegna byggingar 3. hæðar
ofan á Hótel Norðurland. 1 des-
ember 1995 mótmælti stjórn
Sjálfsbjargar á Akureyri og ná-
grenni harðlega ákvörðun bæjar-
stjómar Akureyrar um að Ieyfa
byggingu 3ju hæðar ofan á Hótel
Norðurland án þess að gera kröfu
um að sett væri lyfta í húsið.
Ósk Sjálfsbjargar um að Ieyfið
yrði afturkallað, þar sem með
veitingu þess væru brotin ákvæði
byggingarreglugerðar, var hafnað
af bæjarstjórn. Málið var því kært
til umhverfisráðherra, sem fer
með yfirstjórn byggingamála, og
frestaði hann í febrúarlok 1996
réttaráhrifum hinnar kærðu
ákvörðunar, en þess var einnig
óskað, þannig að ekki mátti hefja
framkvæmdir meðan málið var til
meðferðar og úrskurðar í ráðu-
neytinu.
I úrskurði ráðherra, með bréfi
dags. 29. maí, staðfesti hann
hinsvegar útgefið byggingarleyfi
bæjarstjómar Akureyrar á þeirri
forsendu að 3. mgr. greinar
8.2.2.1. í byggingarreglugerð
næði ekki til hótelbygginga.
Þannig tók ráðherra ekki afstöðu
til hins raunverulega ágreinings-
efnis, þ.e. hvort bygging heillar
hæðar ofaná umrætt hús teldist
meiri- eða minniháttar breyting
samanber 2. mgr. nefndrar laga-
greinar. Þessi úrskurður kom
mjög á óvart. Hann var í mótsögn
við álit allra þeirra sem komu að
málinu. Þannig töldu bygginga-
fulltrúinn á Akureyri, samstarfs-
nefnd um ferlimál, skipulagsstjóri
ríkisins og skipulagsstjórn ríkis-
ins, að veiting leyfisins væri ólög-
mæt, þar sem það bryti ákvæði
byggingarreglugerðar. Þessir aðil-
ar voru því sammála stjórn Sjálfs-
bjargar. Auk þessa gekk úrskurður
þessi nú í öfuga átt, miðað við
þær forsendur sem ráðherra færði
fram þegar réttaráhrifum um-
ræddrar kæru var frestað þremur
mánuðum áður.
Stjórn Sjálfsbjargar mótmælti
þegar þessum úrskurði og ákvað
að skjóta málinu þá þegar til um-
boðsmanns Alþingis, sem þann
21. júní framsendi erindið til um-
hverfisráðherra, Guðmundar
Bjarnasonar, og óskaði eftir gögn-
um og skýringum. Ráðuneytið var
fremur seint til svara og fór því
síðari hluti ársins 1996 í upplýs-
ingatog og andsvör í gegnum um-
boðsmann Alþingis. Hinn 4. apríl
1997 sendi umboðsmaður Al-
þingis svo frá sér álit í kærumáli
þessu og segir þar í niðurlagsorð-
um m.a., eftir að því hefur verið
lýst að umhverfisráðuneytið fari
með yfirstjórn byggingarmála,
samanber 8. mgr. 8. gr. byggingar-
laga nr. 54/1978:
„A þessum Iagagrundvelli var
umhverfisráðherra tvímælalaust
bær til að skera úr þeim réttar-
ágreiningi sem uppi er í þessu
máli. Eins og mál þetta lá fyrir,
bar umhverfisráðuneytinu að taka
afstöðu til þess, hvort bygging 4.
hæðar á hótelbyggingu þá, sem
hér um ræðir, teldist meiriháttar
breyting í skilningi 2. mgr. grein-
ar 8.2.2.1. í byggingarreglugerð
nr. 177/1992.
Ef sú hefði orðið niðurstaðan,
átti að leysa úr því á grundvelli 7.
og 8. mgr. sömu greinar, hvort
gera yrði kröfu til þess að lyfta
yrði sett í húsið. Ur síðastgreindu
atriði átti ráðuneytið annaðhvort
að leysa sjálft í úrskurði sfnum
eða vísa málinu til nýrrar með-
ferðar byggingaryfirvalda á Akur-
eyri. I þessu sambandi er þess að
gæta, að samkvæmt grein 1.2. í
byggingarreglugerðinni eru
ákvæði reglugerðarinnar „lág-
marksákvæði“ og að samkvæmt
lokamálsgrein greinar 8.2.2.1. í
reglugerðinni getur byggingar-
nefnd sett strangari kröfur um
lyftu en tilgreindar eru í reglu-
gerðinni."
Síðan segist umboðsmaður AI-
þingis ekki geta fallist á að bygg-
ingarreglugerðin hafi ekki veitt
umhverfisráðuneytinu svigrúm til
annarrar niðurstöðu en fram kom
í úrskurði þess frá því 28. maí
1996, og Ieggur því til, ef „beiðni
kemur fram um það frá Sjálfs-
björgu, félagi fatlaðra á Akureyri
og nágrenni, að umhverfisráðu-
ne>tið taki mál félagsins til athug-
unar á ný og hagi þá meðferð þess
í samræmi við framangreind sjón-
armið."
Strax þann 18. apríl sendi
Sjálfsbjörg umhverfisráðherra ósk
um að taka málið upp að nýju og
úrskurða það sem allra fyrst í fyrr-
greindum farvegi. Nú, sjö mánuð-
um síðar hefur enginn úrskurður
borist. Það virðist vefjast fyrir
ráðuneytinu að úrskurða um það
hvort bygging heillar hæðar ofan
á hús, hæðar sem er 331 fermetri
og stækkar bygginguna um
33,64%, sé meiri eða minniháttar
breyting.
Samkvæmt byggingarreglugerð
á umhverfisráðherra að úrskurða
í kærumálum innan þriggja mán-
aða, og samkvæmt nýsamþykktri
reglugerð nr. 621, um úrskurðar-
nefnd samkvæmt 8. gr. nýrra
skipulags- og byggingarlaga, á sú
nefnd að úrskurða í svona máli
innan tveggja mánaða. Dráttur
umhverfisráðherra, og eða ráðu-
neytis, á að úrskurða í þessu máli
er orðinn allt of langur, eða sjö
mánuðir, og skorar stjórn Sjálfs-
bjargar því á ráðherra að úrskurða
nú þegar í máiinu, sem vonandi
hefði í för með sér lyktir þess f\r-
ir nk. áramót.