Dagur - 07.02.1998, Blaðsíða 4

20 -LAUGARDAGVR 7 . FEBRÚAR i 9 9 8
ro^tr
MENNINGARLÍFIÐ í LANDINU
bókaa
Elias Snæland
Jonsson
ritstjóri
HILLAN
Ted Hughes yrkir til
Sylvíu Plath
Enska lárviðarskáldið Ted Hug-
hes hefur heldur betur átt væna
daga upp á síðkastið. Þessi hlé-
drægi maður, sem hefur gjarnan
haldið sig til hlés, ekki síst vegna
Iangvarandi illvilja margra sem
neita að fyrirgefa honum framr
komuna við Sylvíu Plath, hefur
verið í sterku kastljósi breskra
fjölmiðla vegna nýrra verka og
verðlauna.
Skömmu fyrir mánaðamótin
birti stórblaðið The Times Ijóð úr
nýrri bók skáldsins - „Birthday
Letters" - þar sem hann yrkir til
Sylvíu sem framdi sjálfsmorðs
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
Smíðaverkstæðið kl. 20.00
Poppkorn - Ben Elton
Þýðandi: lllugi Jökulsson
Leikmynd og búningar: Elín Edda
Árnadóttir Lýsing: Jóhann Bjarni
Pálmason Leikstjórn: Guðjón
Petersen Leikarar: Pálmi Gestsson,
Ólafía Hrönn Jónsdóttir, Hjálmar
Hjálmarsson, Margrét Vilhjálmsdóttir,
• Arnar Jónsson, Vigdís Grímsdóttir,
Ragnheiður Steindórsdóttir, Ingrid
Jónsdóttir, Halldór Gylfason.
Frumsýning
Id. 14/2 kl. 20.00 - sud. 15/2 -
föd. 20/2 - sud. 22/2
Stóra sviðið kl. 20.00
FIÐLARINN Á ÞAKINU
Boch/Stein/Harnick
í kvöld Id. nokkur sæti laus
föd. 13/2
GRANDAVEGUR7
Vigdís Grímsdóttir
Leikgerð: Kjartan Ragnarsson
og Sigríður M. Guðmundsdóttir.
á morgun sud. uppselt
- fid. 12/2 nokkur sæti laus
- fid. 19/2 uppselt - Id. 21/2
nokkur sæti laus
MEIRI GAURAGANGUR
Ólafur Haukur Símonarson
Frumsýning mvd. 11/2
kl. 20.00 uppselt - sud. 15/2
nokkur sæti laus
- mvd. 18/2 - sud. 22/2
HAMLET
eftir William Shakespeare
Id. 14/2 - föd. 20/2
YNDISFRÍÐ OG ÓFRESKJAN
Laurence Boswell
á morgun sud. kl. 14.00
- sud. 15/2
Litla sviðið kl. 20.30
Kaffi - Bjarni Jónsson
á morgun sud. nokkur sæti laus
- mvd. 11/2 - sud. 15/2
Sýnt í Loftkastalanum kl.
21.00
ath. breyttan sýningartíma
LISTAVERKIÐ
Yasmina Reza
í kvöld Id. - föd. 13/2
Listaklúbbur
Leikhúskjallarans
mán. 9/2 kl. 20:30
Leikarar, tónskáld, hönnuðir, mynd-
listarmenn, arkitektar, jarðræktendur,
veiðimenn og mat- og framleiðslufólk
. buðu til veislu. Frásögn af einstæðu
gestaboði í Vasa í Finnlandi árið
1996.
Gjafakort er gjöf sem gleður.
Miðasalan er opin mánud. -
þriðjud. 13-18, miðvikud. -
sunnud. 13-20.
Símapantanir frá kl. 10:00
virka daga.
skömmu eftir að hann hafði yfir-
gefið hana og börn þeirra tvö
vegna annarrar konu. The Times
lagði margar blaðasíður undir
Ijóðin og gamlar myndir af þeim
hjónum. Því fylgdu lærðar grein-
ar um þetta mikla ástarævintýri
sem endaði í harmleik fyrir 35
árum. Otrúlegar tölur hafa verið
nefndar um hversu milda pen-
inga The Times greiddi fyrir birt-
inguna, eða um 15 milljónir
króna, sem er fordæmislaust þeg-
ar Ijóð eru annars vegar.
Verðlatm og deilur
Beint í kjölfar þessarar óvenju-
legu birtingar ljóðanna var til-
kynnt um úrslit svonefndra
Whitbread-verðlauna. Þau eru
veitt fyrir bestu bók ársins í Bret-
landi og nema um 2.5 milljónum
króna. Ted Hughes fór með sigur
af hólmi fyrir bók sem kom út á
síðasta ári. „Tales from Ovid“
nefnist hún og hefur að geyma
nýja þýðingu á „Meta-
morphoses," frægum ljóðabálki
rómverska skáldsins Ovíd sem
lést árið 17 eftir Krist.
Þar sem Hughes er almennt
viðurkenndur sem eitt merkasta
núlifandi ljóðskáld Englendinga
er út af fyrir sig athyglisvert hvað
hann hefur fengið lítið af verð-
Iaunum í heimalandinu. Fyrsta
bók hans - „The Hawk in the
Rain“ - hlaut slíka viðurkenningu
árið 1957 - en síðan ekki söguna
meir, nema hvað breskt vikublað
verðlaunaði hann fyrir nokkrum
árum fyrir afrek í skáldskap.
Það fór heldur ekki svo að
þessi nýja verðlaunaveiting gengi
hljóðalaust fyrir sig. Einn dóm-
nefndarmanna, Edwina Currie -
fyrrum þingmaður og núverandi
skáldsagnahöfundur - sætti sig
ekki við niðurstöðuna og hakkaði
„Tales from Ovid“ í sig í breskum
fjölmiðlum. Sagði þýðingu Hug-
hes mun lakari en fyrri enskar út-
gáfur af þessu margþýdda verki
og vitnaði til margra dæma þar
að lútandi.
Þessu hafa aðdáendur Hughes
mótmælt harðlega; segja að með
þýðingum sínum hafi skáldið
hafist upp til fyrri hæða eftir
langt „þurrkatímabil“ í skáld-
skapnum. Bókin hefur einnig
selst mun betur en flestar nýjar
ljóðabækur.
Leiksoppar örlaganna
Ljóðin um sex ára sambúð Hug-
hes með Sylvíu Plath hafa þó
vakið enn meiri athygli - svo
milda að bókin þaut beint upp í
efsta sæti metsölulista í Bret-
landi fyTstu vikuna - nokkuð sem
er nær óþekkt um ljóðabækur.
Astæðan er auðvitað sú að
Hughes hefur um áratuga skeið
verið þögull sem gröfin um sam-
búð sína við Sylvíu, þótt hann
hafi aðstoðað einn ævisagnarit-
ara á bak við tjöldin; Anne
Stevenson, sem tók Sylvíu til
bæna í bókinni „Bitter Fame.“
í „Birthday Letters" eru 88 ljóð
sem ort hafa verið á ýmsum tím-
um. Þeim er beint til Sylvíu og
fjalla um margvíslega atburði í
lífi þeirra saman - bæði góða og
slæma - allt frá því þau hittust
fyrsta sinni í samkvæmi árið
1956. Þá var Sylvía á námsstyrk í
Bretlandi. Það var eldheit og
ofsafengin ást við fyrstu sýn, ekki
síst af hennar hálfu.
Þau giftu sig skömmu síðar,
ferðuðust saman til Spánar og
Bandaríkjanna, stunduðu
kennslu, ortu Ijóð og eignuðust
tvö börn. En sambúðin var oft
stormasöm og árið 1962 tók
Hughes saman við Assia Wevill,
eiginkonu vinar síns. Sylvía bjó
ein með börnum sínum í London
þar sem hún framdi sjálfsmorð
einn kaldan vetrardag árið 1963
(11. febrúar) - ein og óþekkt.
Hughes eignaðist dóttur með
Assia, Shura að nafni, en ævi
þeirra endaði einnig í harmleik:
Assia réði dóttur sinni bana árið
1969 og svipti svo sjálfa sig lífi.
Ári síðar kvæntist Hughes núver-
andi konu sinni.
Ljóðabók Hughes þykir sýna
að sambúðin með Sylvíu sé hon-
um enn ofarlega í huga. Hins
vegar hafa ýmsir þegar bent á að
í ljóðunum axli hann enga ábyrgð
á dapurlegum endalokum fyrstu
eiginkonu sinnar; þar komi skýrt
fram sú skoðun að þau hafi bæði
verið Ieiksoppar örlaganna.
Heilagir syndarar
í Grafarvogi
Heilagir syndarar heitir nýtt
verk eftir Guðrúnu Ásmunds-
dóttur semfrumsýnt verður á
þriðjudag.
Höfundurinn Guðrún Ásmundsdóttir leikur
líka eitt hlutverkanna í sýningunni, en með
hlutverk prestsins sem er aðalpersóna verks-
ins fer Þröstur Leó Gunnarsson. Magnús
Geir Þórðarson leikstýrir sýningunni en aðrir
leikarar eru: Edda Þórarinsdóttir, Karl Guð-
mundsson, Margrét Ákadóttir, Olafur Guð-
mundsson og Marta Nordal.
Verkið fjallar um sænskan prest sem starfar
meðal landa sinna í skattaparadísinni Sviss.
Hann kallar söfnuðinn á sinn fund og til-
kynnir þeim að hann sé samkynhneigður og
smitaður af alnæmi. Hann segir söfnuðinum
að hann hyggist snú til Svíþjóðar til að deyja
og uppfrá því fer ýmsilegt að gerast í lífi sókn-
arbarnanna.
Guðrún Ásmundsdóttir skrifaði verk fyrir
nokkrum árum um danska kenninmanninn
Kaj Munk og naut það mikillar hylli. Guðrún
segir þessa tvo presta eiga margt sameigin-
legt. Báðir hafi þann kjark að horfast í augu
við sjálfa sig og standa andspænis guði sínum
og afhjúpa fyrir honum eigin breysldeika. „Ég
ræddi þessa hugmynd einu sinni við ungan
vin minn og hann sagði við mig: Þú hefur svo
mikinn áhuga á þessum heilögu syndurum.
Ég vissi um leið að þarna var nafnið á verkið
komið. Heilagir syndarar eru þeir sem hafa
þennan súper kjark sem þessir tveir menn
höfðu,“ segir Guðrún.
Áleitið verk
Magnús Geir Þórðarson leikstjóri sýningar-
innar segir þetta sterkt og áleitið verk. „Þetta
vekur upp þess konar spurningar að það hljó-
ta að verða mjög skiptar skoðanir um það.“
Magnús segir að það sé sérlega skemmtilegt
að setja þetta verk upp í kirkju. „Grafarvogs-
kirkja er rétt fokheld og hrátt rýmið hentar
vel efni leikritsins."
„Þessi prestur sem verkið íjallar um var til
og atburðir þess áttu sér raunverulega stað,“
segir Guðrún. „Hann dó úr alnæmi fyrir níu
árum síðan. Fordæmi hans varð til þess að
margir fóru að skoða hug sinn og heilagir
hlutir fóru að gerast í kringum hann. Guð
elskar syndara og guð elskar okkur, en við
erum oft svo hrædd við að vera það sem við
erum. Syndin og fyrigefningin eru þunga-
miðjan í verkinu."
Gæfusömu syndarar
Ég er að skrifa um fólk sem var til og fékk
einhverja undarlega svörun frá guði, en ég
ætla mér ekki að svara öllum spurningunum
í verkinu. Fólk flykktist að dánarbeði þessa
prests og sóknarbörn hans komu frá Sviss
þrátt fyrir að eiga á hættu að vera sótt til saka
Guðrún Ásmundsdóttir, höfundur Heilagra syndara
ásamt leikstjóra sýningarinnar, Magnúsi Geir
Þórðarsyni.
fyrir skattsvik. Þessi maður var einn af glæsi-
legustu kennimönnum Svía og í dauðanum
varð hann heilagur maður. Hann hefði getað
farið heim og dáið í þeirri gloríu sem umlukti
hann, en hann kaus fremur að standa ber-
skjaldaður fyrir guði og mönnum.
Sigurbjörn Einarsson biskup var svo elsku-
legur að skrifa í leikskrána hjá okkur og eins
og honum einum er lagið þá birti hann mér
dýpri skilning þess sem ég er að fjalla um í
verkinu. Sigurbjörn vitnar í Kaj Munk sem
sagði í predikun: „Gæfusömu syndarar sem
þjáist fyrir synd yðar, því þið eigið frelsar-
ann.“
Sigurbjörn bætir svo við: „Það eitt á maður
sem maður þiggur. Það eitt þiggur hver og
einn sem hann veit sig þurfa. Það minnir
Jesús á þegar hann segir, Ekki þurfa heil-
brigðir læknis við heldur þeir sem sjúkir eru.
Ég er ekki kominn til að kalla réttláta, heldur
syndara. Nýja Testamentið kallar þá heilaga
sem hafa skynjað sig í ljósi þessara orða og
leyft Kristi að gegnumlýsa og afhjúpa sig. Þar
með hafa þeir lifað þau hvörf sem eru upphaf
eilífs bata.““ hh