Dagur - 14.02.1998, Blaðsíða 9

8 - LAUGARDAGUR 14. FEBRÚAR 19 9 8
LAUGARDAGUR 14. FEBRÚAR 1998 -§
FRÉTTASKÝRING
FRÉTTIR
Tnmaðarfarestur og lögfarot
SIGURDÓR
SIGURDÓRSSON
OG
FRIDRIK ÞÓR
GUÐMUNDSSON
SKRIFA
Alvarlegar ásakanir
um tnmaðarbrest og
lögbrot hafa gengið
milli ráðherra og lög-
reglunnar síðustu vik-
ur vegna hins um-
deilda Steiner-máls.
Ráðherrar og þing-
menn tala um trúnað-
arbrest og stjómar-
andstaðan efiist í
kröfunni um að Alls
herjamefnd skoði
Steiner-málin ofan í
kjölinn.
Dóms- og löggæslukerfi landsins
hefur undanfarið fengið á sig
mjög alvarlegan brotsjó vegna
mála tveggja dæmdra afbrota-
manna, Franklins Kr. Steiner og
Þórðar Þ. Þórðarsonar. Vegna
Þórðar hefur skollið á samskipta-
stríð, sem enn er ekki lokið og
ekki verður fjallað urn hér. Vegna
Steiner hefur orðið alvarlegur
trúnaðarbrestur milli dómsmála-
ráðuneytisins og lögreglunnar og
tveir ráðherrar sagðir í vondum
málum; Halldór Asgrímsson og
Þorsteinn Pálsson. Þeir aftur á
móti saka Sturlu Þórðarson, yfir-
lögfræðing lögreglunnar í Reykja-
vík, um að hafa framið trúnaðar-
brot með yfirlýsingum í fjölmiðl-
um.
Hvað gerðist sem varð til þess
að yfirlögfræðingur lögreglunnar
veitti fjölmiðli upplýsingar um
efni trúnaðarfundar hans með
ráðherra um afar viðkvæmt mál?
Eftir Steiner-skýrslu Atla Gísla-
sonar er Ijóst að lögreglan hefur
verið í mikilli vörn, enda sökuð
um ólögleg og ósiðleg vinnubrögð
við rannsókn fíkniefnamála.
Stjórnmálamenn hafa sloppið
bærilega frá málinu til þessa og
því er von að spurt sé; er lögregl-
an að koma hitanum af sér yfir á
stjórnmálamennina - þar sem
ábyrgðin liggur?
I utandagskrárumræðum á AI-
þingi 2. febrúar kom fram hörð
gagnrýni á að Steiner skyldi hafa
verið veitt reynslulausn árið 1991
eftir að hafa afplánað aðeins
helming af 29 mánaða fangelsis-
dómi fyrir fíkniefnabrot.
Atli spurði ítrekað en fékk
engin svör
I frétt Dags 4. febrúar upplýstist
að Fullnustumatsnefnd lagðist
gegn umsókn Steiner um
reynslulausn, en hann kærði það
til dómsmálaráðuneytisins. 1
skýrslu Atla Gíslasonar kemur
fram að daginn fyrir þessa kæru
hafi Arnar Jensson heimsótt
Steiner á Litla-Hraun. Við yfir-
heyrslur bar Steiner að heimsókn
þessi hefði ekki staðið í sambandi
við umsókn hans um reynslu-
Iausn, heldur vegna „greinargerð-
ar um fíkniefnaheiminn11 sem
hann, Steiner, hefði unnið að fyr-
ir fíkniefnadeildina. Til þessarar
greinargerðar hefur ekkert
spurst.
Vegna kærunnar óskaði ráðu-
neytið eftir þvf að Fullnustumats-
nefnd tæki málið upp aftur. Það
gerði hún og mælti með reynslu-
lausn vegna „nýrra upplýsinga".
Fékk Steiner síðan reynslulausn.
I frétt Dags kom fram að Arnar
Jensson, þáverandi yfirmaður
fíkniefnadeildarinnar, og Sturla
Þórðarson, yfirlögfræðingur lög-
regluembættisins, hefðu þrýst á
dómsmálaráðuneytið um að
Steiner fengi reynslulausn. Þar
kemur einnig fram að Böðvar
Bragason Iögreglustjóri hafi sett
ofan í við þá fyrir það. Þáverandi
formaður Fullnustumatsnefndar,
Jónatan Þórmundsson, staðfestir
í skýrslu Atla að fíkniefnadeildin
hafi þrýst mjög á að Steiner yrði
Iátinn laus til reynslu, þar sem
honum hefði verið veitt vilyrði
fyrir slíku og hann væri mikilvæg-
ur í að upplýsa önnur brot. Jafn-
framt var vísað til þess að það
gæti verið hættulegt að verða ekki
við ósk Steiner um reynslulausn.
Svo virðist sem menn hafi skilið
það svo að Arnar Jensson gæti
verið í einhverri hættu. Hugleiddi
Jónatan að hætta störfum í
nefndinni vegna þessa máls.
I skýrslu Atla Gíslasonar, setts
rannsóknarlögreglustjóra, kemur
fram að Atli hafi ítrekað óskað
eftir upplýsingum frá dómsmála-
ráðuneytinu um afskipti Arnars
og Sturlu af málinu. Þeim fyrir-
spurnum svaraði ráðuneytið ekki.
YfirlögfræðingiiTiim sagði
frá leyndarmálinu
I greinargerð dómsmálaráðherra
um rannsókn málsins var lítið
sem ekkert fjallað um aðdragand-
ann að reynslulausn Steiner. Þar
segir þó að meðferð Fullnustu-
matsnefndar hafi hvorki verið
andstæð lögum né venjubundinni
framkvæmd á þessum tíma. Sam-
kvæmt vinnureglum nefndarinn-
ar hefði Steiner þó ekki átt að fá
reynslulausn fyrr en að 2/3 hluta
refsitímans liðnum. Fréttir und-
anfarinna daga og yfirlýsingar
ráðherra og Iögreglumanna hafa
staðfest í hvívetna fréttaflutning
Dags. Nú hafa málin skýrst eftir
að Sturla Þórðarson lýsti opin-
berlega yfir hvað gerst hefði á
fundum sínum og Arnars Jens-
sonar með Halldóri Ásgrímssyni
dómsmálaráðherra fyrir sjö árum
eða skömmu áður en Þorsteinn
Pálsson tók við ráðuneytinu.
Einnig hefur komið í ljós að
þrýstingur um snemmbæra
reynslulausn Franklins Kr. Stein-
er hófst í dómsmálaráðherratíð
Óla Þ. Guðbjartssonar. Óli stað-
hæfir að hann hafi staðist þennan
þrýsting og hafnað reynslulausn.
Á fundi Arnars og Sturlu með
Halldóri Ásgrímssyni fengu þeir
vilyrði Halldórs fyrir reynslulausn
Steiner, en rökin voru þau að þá
myndi Steiner upplýsa tvö stór
fíkniefnamál. Það var síðan í tíð
Þorsteins í dómsmálaráðuneytinu
sem Fangelsismálastofnun veitti
Halldór Ásgrímsson og Þorsteinn Pálsson stóðu báðir frammi fyrir spurningunni um hvort rétt væri að veita Franklin Steiner umdeilda reynslulausn og það eru ekki allir sáttir við
svörin sem þeir gáfu. í skýrslu Atla Gíslasonar kemur fram að Franklin var látinn laus til reynslu eftir mikinn þrýsting fíkniefnadeildarinnar.
reynslulausnina umtöluðu. Ekk-
ert hefur komið fram um að fíkni-
efnamálín tvö hafi verið upplýst.
Dagur ræddi við nokkra stjórn-
málamenn í gær um það hvaða
afleiðingar þessi uppljóstrun mun
hafa.
Þjóðarstuðningur nauðsyn-
legur
„Það gefur auga leið hversu mik-
ilvægt það er að þjóðin standi að
baki fíkniefnalögreglunni í bar-
áttunni gegn þessum vágesti.
Fíkniefnalögreglan þarf á miklum
stuðningi að halda. Hún verður
að hafa stuðning ráðuneytisins og
hún verður að hafa stuðning
þjóðarinnar. Nauðsynlegt er að
það ríki trúnaður á milli lögreglu,
dómsmálaráðuneytisins og dóms-
málaráðherra. Þessir aðilar þurfa
að eiga mörg trúnaðarsamtöl,
sem ekki á að upplýsa um. Það á
ekki að segja frá því hverjar eru
starfsaðferðir Iögreglunnar. Þeir
sem stunda glæpi eiga aldrei að
vera öruggir. Segja má að þarna
hafi orðið trúnaðarbrestur sem ég
vil þó alls ekki gera að aðalatriði.
Eg vil gera að aðalatriði að við
sameinumst í því að standa að
baki þeirra manna sem eru að
vinna gegn fíkniefnavágestinum,"
sagði Halldór Ásgrímsson, utan-
ríkisráðherra en fyrrum dóms-
málaráðherra, í samtali við Dag.
Halldór segir að þeir Iögreglu-
menn sem hann kynntist á sínum
tíma, Arnar Jensson, Björn Hall-
dórsson og fleiri, hafi unnið (
þessum málum af mikilli ósér-
hlífni og af samviskusemi.
„Eg vildi gera mitt til þess að
styðja við bakið á þeim. Ef þeir
voru þeirrar skoðunar að það
mætti með ákveðnum hætti
bjarga mörgum ungmennum frá
því að lenda f klónum á þessum
aðilum þá hlustaði ég að sjálf-
sögðu á það og ég vona að allir
geri það,“ sagði Halldór Ásgríms-
son.
Nafnleynd forsenda
„Auðvitað á lögreglan mikið
undir því að almenningur hafi
traust á lögreglunni og að vinnu-
brögð séu þar með þeim hætti að
þau efli trúnað almennings. Eg
tel að með þeim skipulagsbreyt-
ingum sem við höfum gert hafi
verið kippt í liðinn jánsum brota-
Iömum, sem Atli Gíslason benti
á í sinni rannsókn að hafi verið.
Því lít ég svo á að nú séu öll efni
til að byggja upp traust og trún-
að við lögregluna og lít á það
sem þjóðarnauðsyn. Baráttan
gegn fíkniefnaglæpamönnunum
er mikilvægari en svo að við get-
um leyft okkur að brjóta lögregl-
una niður,“ sagði Þorsteinn
Pálsson, dómsmálaráðherra,
þegar Dagur spurði hann hvort
hætta væri á að orðið hefði trún-
aðarbrestur milli þjóðarinnar og
lögreglu við Steiner-málið.
Þorsteinn segir að það sem
hann hafi áhyggjur af sé hvort
lögreglan hefur verið veikt í bar-
áttu sinni gegn glæpamönnun-
um.
„Baráttan gegn fíkniefna-
glæpamönnum byggir fyrst og
fremst á upplýsingum sem lög-
reglan aflar sér og þeir sem veita
lögreglunni upplýsingar verða að
geta treyst nafnleynd. Geti þeir
ekki treyst henni er hætt við að
lokist á upplýsingaflæðið. Það
tjón tel ég að hafi orðið þegar
lögreglan upplýsir og greinir frá
nafni uppljóstrara," segir Þor-
steinn.
Grafalvarlegt mál
Ljóst er að stjórnarandstaðan lít-
ur Steiner-málið og nýjustu upp-
lýsingarnar í því alvarlegum aug-
um. Búast má við umræðum um
það á Alþingi eftir helgina eftir
því sem þau Sighvatur Björg-
vinsson og Guðný Guðbjörns-
dóttir segja.
„Mér brá harkalega þegar ég
sá þá félaga Halldór Ásgrímsson
og Þorstein Pálsson í sjónvarp-
inu með yfirlýsingar sínar. Það
kom eins og köld vatnsgusa yfir
þjóðina," sagði Sighvatur Björg-
vinsson, formaður Alþýðuflokks-
ins. Hann segir að þingmenn
jafnaðarmanna hafi tilkynnt að
þeir muni taka málið fyrir á Al-
þingi eins fljótt og hægt er.
„Við ætlum að fara eins vel og
hægt er yfir öll efnisatriði þess
og stefnum að því að ljúka þeirri
vinnu um helgina. Vegna þess vil
ég ekki segja fleira um þetta mál
á þessu stigi," sagði Sighvatur.
„Eg Iít á þetta sem grafalvar-
legt mál. Það er nú til umræðu í
allsherjarnefnd Alþingis sem
ætlar að fara íram á að taka það
upp með sérstökum hætti. Þá
beiðni er ekki búið að útkljá eða
hvernig það verður gert. Á með-
an verið er að vinna í þessu í
nefndinni vil ég ekki tjá mig um
málið efnislega, segi það eitt að
ég lít það mjög alvarlegum aug-
um,“ sagði Guðný Guðbjörns-
dóttir, formaður þingflokks
Kvennalistans.
Trúnaðarlirestur
„Eg óttast að á vissan hátt hafi
nú orðið trúnaðarbrestur milli
þjóðarinnar og lögreglu annars
vegar og dómsmálaráðuneytisins
hins vegar. Eg vona aftur á móti
að afleiðingarnar verði þær að
settar verði skýrar reglur varð-
andi óhefðbundnar rannsóknar-
aðferðir lögreglunnar,“ segir
Margrét Frímannsdóttir, for-
maður Alþýðubandalagsins.
„Eg treysti mér ekki til að
dæma þá ákvörðun sem ráðherra
tók á sínum tíma. Eg er sann-
færð um að þegar yfirmenn
fíkniefnalögreglunnar fara til
ráðherra og óska eftir að maður
fái reynslulaust er það vegna
þess að þeir telja milda hags-
muni í húfi hvað varðar upplýs-
ingar. Það sem mér þykir hins
vegar vítavert er að maðurinn
brýtur síðan af sér á reynslu-
lausnartfmanum en var ekki
settur inn,“ sagði Margrét.
Grásleppan í uppnámi
Birgöasöfnim á heims-
markaði. Óvissa um
komandi vertíð. Af-
koma í hættu hjá fjöl-
mörgum.
„Þetta er mikið áfall fyrir fjöl-
marga grásleppukarla. Það eru
mörg dæmi um það að megin-
hluti tekna þessara manna bygg-
ist upp á grásleppuveiðum.
Þannig að það má búast við að
það verði víða þröngt í ári, því
miður,“ segir Orn Pálsson, fram-
kvæmdastjóri Landssambands
smábátaeigenda.
Töluverð óvissa ríkir um kom-
andi grásleppuvertíð sem hefst
eftir rúrnan mánuð vegna mikilla
birgða á heimsmarkaði frá síð-
ustu vertíð sem var óvenju gjöful.
Lætur nærri að um fimm þúsund
tunnur af hrognum séu enn
óseldar til verksmiðja. Mestur
hluti þess er í Kanada og nokkuð
í Noregi. Hérlendis eru enn
óseldar nokkur hundruð tunnur.
Auk þess sitja verksmiðjur uppi
með töluvert magn af hrognum
frá því í fyrra. Á meðan halda
kaupendur að sér höndum. Ekki
er vitað hvaða verð fæst fyrir
hrognatunnuna og engir sölu-
samningar hafa verið gerðir.
Örn Pálsson segir að í ljósi
þessarar stöðu sé mjög mikilvægt
að grásleppukarlar hefji ekki
veiðar fyrr en þeir séu komir með
trygga samninga. Þá sé fyrirsjá-
anlegt að mun minna verði veitt
á komandi vertíð en í fyrra, auk
þess sem verðið mun Iækka.
Hann telur brýnt að ráðist verði í
markaðsátak fyrir afurðir grá-
sleppuhrogna en þekktust þeirra
er kavíar. -GRH
í nýtt húsnæði
að Skipagötu 9
3. hæð
Gengið inn frá Hofsbót
Afgreiðslutíminn
verður hér eftir frá 9-16
HÚSNÆÐISSKRIFSTOFAN
Á AKUREYRI
Skipagötu 9 • Sími 462 5311
1