Dagur - 18.03.1998, Blaðsíða 7

MIÐVIKVDAGUR 18. MARS 1998 - 7
ÞJÓÐMÁL
Forðum stðrslysi
í hixsiiæö i s iu ál um
JOHANNA
SIGURÐAR-
DOTTIR
ALÞINGISMAÐUR,
SKRIFAR
ASÍ og BSRB héldu blaða-
mannafund í sl. viku um frum-
varp ríkisstjórnarinnar að nýrri
húsnæðislöggjöf. Dómurinn var
skýr. Hörð gagnrýni. Formaður
BSRB sagði að þessu stórslysi
yrði að forða. Markvisst vaeri
stefnt að því að færri fjölskyldum
Iáglaunafólks sé gert kleift að
eignast húsnæði og hundruð
fjölskyldna standi í biðröð eftir
leiguhúsnæði.
10 af 300 fjölskylduin
fá aðstoð
Fylgi verkalýðshreyfingin gagn-
rýni sinni fast eftir má vera að
hægt sé að forða því stórslysi að
mörg hundruð fjölskyldur verði
árlega skildar eftir án nokkurs
öryggis í húsnæðismálum. Ut-
reikningar sýna að af 1000 fjöl-
skyldum sem árlega hefur verið
tryggð íbúð gegnum félagslega
kerfið hafa um 600 ekki
greiðslugetu til að fá fyrir-
greiðslu í nýja húsnæðiskerfinu.
Dæmið er jafnvel enn svartara.
Húsnæðisnefnd Kópavogs gerði
lauslegt mat á því hvað margir
sem eru eða hafa verið á biðlista
eftir húsnæði í Kópavogi sl. 2-3
ár gætu fengið aðstoð, ef boðuð
breyting í húsnæðismálum kæmi
til framkvæmda. Af 300 fjöl-
skyldum uppfylltu aðeins 10
þeirra, eða liðlega 3%, skilyrði til
að fá inni í nýju húsnæðislána-
kerfi. Ríkisvaldið hefur einungis
áform um að styðja kaup á 50
leiguíbúðum á tveim árum, þó
hátt í tvö þúsund íjölskyldur
verði að óbreyttu þá á götunni.
Það er þessu slysi sem við verð-
um að forða, því með því erum
við að hverfa marga áratugi aftur
í tímann í húsnæðismálum Is-
lendinga, þegar láglaunafólk
hafði ekkert öryggi í húsnæðis-
málum.
Valfrelsi takmarkað
Þeim tiltölulega fáu sem fá inni í
nýju lánakerfi eru settar þröngar
skorður um að geta valið sér
íbúð á markaðnum. Frelsi fólks
um hvar það velur sér húsnæði
er þó það sem félagsmálaráð-
herra notar til að fá fylgi við
frumvarpið. Sveitarfélögin geta
skilyrt aðgang að kerfinu, því að
fólk kaupi eldri íbúðir í félags-
lega kerfinu, sem sveitarfélögin
fá til innlausnar.
Sveitarfélög þurfa líka að
greiða ákveðið framlag í varasjóð
hjá nýjaíbúðar Iánasjóðnum.
Geri þau það ekki fá íbúar þess
sveitarfélags ekki aðgang að nýja
kerfinu. Pólitísk skömmtun
verður vafalaust innleidd, en
fjöldi lána á hverju ári verður
mjög takmarkaður, en þau eru
m.a. takmörkuð við það að þau
raski ekki fjárhag sveitarfélaga.
Sú alhæfing stjórnarliða, að nú
geti fólk sem er í félagslega kerf-
inu valið sér íbúð hvar sem er í
sveitarfélaginu er því blekking,
því þeir fáu sem geta það verða
iðulega settar þröngar skorður.
Meiri kostnaður - iinnni
niðuigreiðsla lána
Vaxtabætur sem nú eiga að taka
við af niðurgreiddum vöxtum,
verða miklu óhagstæðari fyrir
einstæða foreldra og einstak-
linga í nýja kerfinu og skiptir
það tugum þúsunda á ári, sem
fólk tekur á sig í auknum út-
gjöldum vegna þess. Samt held-
ur félagsmálaráðherra því fram
að fólk verði jafnsett með vaxta-
bótum og núverandi niður-
greiðslu lán.
Hér er á ferðinni enn ein
blekkingin. A höfuðborgarsvæð-
inu eru nýjar íbúðir í félagslega
kerfinu líka almennt 10% ódýr-
ari en á almennum markaði.
Þetta er staðfest af Ríkisendur-
skoðun og Húsnæðisstofnun.
Við það eitt þyngist greiðslubyrð-
in um 700 þúsund krónur m.v. 7
milljóna króna íbúð, auk þess
sem 10% framlag kaupenda af
íbúðarverði verður ófrávíkjanlegt
skilyrði. Auk þess hætta sveitar-
félögin að greiða 3 1/2% af
kostnaðarverði félagslegrar íbúð-
ar, sem runnið hefur til lækkun-
ar á verði íbúðar. Þetta taka nú
kaupendur á sig.
Útreikningar sýna líka í mörg-
um tilvikum þyngri greiðslubyrði
af lánunum fyrstu árin og í öll-
um tilvikum þyngist greiðslu-
byrði síðari hluta Iánstímans um
allt að 150 þúsund krónur á ári.
- Kostnaður fólks og ýmis ný
gjaldtaka við að komast inn í
nýja lánakerfið eykst verulega,
iðulega yfir 100 þúsund krónur.
Við sölu íbúðarinnar þarf líka að
greiða söluþóknun til fasteigna-
sala, sem aukið getur útgjöld
seljenda um 100-200 þúsund
krónur, enda má taka eftir því
að fasteignasalar fagna breyting-
unni.
Verið að plata sveitarfélögin
Sveitarfélögin verða líka að
skoða nákvæmlega þessa breyt-
ingu.
a) Hvaða áhrif hefur það á
fjárhag sveitarfélaganna ef mikill
fjöldi þeirra sem eru í félagsleg-
um íbúðum og kaupskylda hvflir
á vilja að sveitarfélögin leysi til
sín gömlu íbúðirnar svo þeir geti
farið yfir í nýja kerfið?
b) Hvað þýðir það í auknum
útgjöldum fyrir sveitarfélögin í
húsaleigubótum ef mikill þrýst-
ingur skapast á aukningu leiguí-
búða, þar sem fjöldi fólks getur
ekki keypt sér eignaríbúð? Það
þýðir að verið er að færa núver-
andi niðurgreiðslu á lánum, sem
ríkið hefur haft á sinni hendi yfir
á sveitarfélögin. M.ö.o. frá vaxta-
bótum yfir í húsaleigubætur.
c) Einungis er gert ráð fyrir
niðurgreiðslu á lánum vegna
leiguíbúða í tvö ár. Eru uppi
áform um að hætta eftir þann
tíma niðurgreiðslum á lánum
vegna leiguíbúða, sem nú er 1%
og færa lánin að markaðsvöxt-
um? Það þýðir aukin útgjöld
sveitarfélaganna, sem væntan-
lega hækkar leigu á leiguíbúðum
verulega. Hvað þýðir þetta fyrir
námsmenn, aldraða, fatlaða og
félagasamtök þeirra sem fengið
hafa lán til leiguíbúða.
d) Félagsmálaráðherra getur
hækkað 5% framlag sveitarfélaga
í varasjóð hvenær sem er að
fengnu áliti Seðlabanka, ekki
sveitarfélaganna. Það á m.a. að
renna til að létta skuldir hjá
skuldugustu sveitarfélögunum.
M.ö.o. sveitarfélög sem hafa
staðið sig vel í uppbyggingu fé-
lagslegra íbúða fara nú að greiða
niður skuldir hjá öðrum sveitar-
félögum, sem byggt hafa félags-
legar íbúðir umfram þörf í sínu
sveitarfélagi.
Af hverju á að rústa
kerfiuu?
Af hverju á að fara að rústa fé-
lagslegri aðstoð í húsnæðismál-
um við láglaunafólk með ofan-
greindum afleiðingum. Er það
tilefni nægjanlegt að 32 félags-
legar íbúðir af 11 þúsund hafa
staðið auðar í 1 ár? Er tilefnið að
núverandi félagsmálaráðherra
hefur skorið svo grimmilega nið-
ur ríkisframlag í Byggingarsjóð
verkamanna að hann stefnir nú í
þrot? Kallar það á að stöðva alla
aðstoð við þá verst settu, að af
600 ljölskyldum sem fengið hafa
100% Ián í núverandi kerfi eru
17% í vanskilum og 15 af þess-
um 600 fjölskyldum hafa misst
íbúðir sínar?
Eða að útlánatap beggja bygg-
ingasjóðanna var 65 milljónir á 4
árum, þegar á sama tíma út-
lánatap banka og sjóða fyrirtækj-
anna var 22 milljarðar? Nei auð-
vitað ekki. Það á að lagfæra gall-
ana á núverandi kerfi og fjölga
verulega leiguíbúðum, sem er
krafa verkalýðshreyfingarinnar
og stjórnarandstöðunnar. I 70
ára sögu félagslegra íbúða á Is-
Iandi hefur þúsundum láglauna-
fólks verið gert mögulegt að búa
við öryggi í húsnæðismálum.
Þessi kúvending yfir í mark-
aðsvæðingu í stað félagslegrar
aðstoðar í húsnæðismálum er
stærsti skellur sem láglaunafólk
hefur orðið fyrir í marga áratugi.
Afkomumöguleikar þúsunda
Ijölskyldna á Islandi eru nú und-
ir því komnir að þetta stórslys í
sögu félagslegra íbúða á Islandi
verði stöðvað. - Aldrei hefur jafn-
mikið og nú reynt á styrk verka-
lýðshreyfingarinnar. Stjórnar-
andstaðan og verkalýðshreyfing-
in verða að hrinda þessari alvar-
legu atlögu að láglaunafjölskyld-
unum. Vonandi átta sveitarfé-
lögin sig líka á að hér er ekki allt
sem sýnist.