Dagur - 31.03.1998, Blaðsíða 5

Dagur - 31.03.1998, Blaðsíða 5
Xfcjgwr ÞRIÐJVDAGVR 31.MARS 1998 - 21 Þjóðleikhúsið: ÓSKASTJARNAN eftir Birgi Sigurðsson. Leikstjóri: Hallmar Sigurðsson. Leikmynd og búningar: Axel Hallkell. Lýsing: Páll Ragnarsson. Frumsýnt á Stóra sviðinu 27. mars. „Kynlíf hefur mikil áhrif á gang mála í verkum Birgis Sigurðs- sonar.“ Þessa spaklegu setningu má lesa í ítarlegri yfirferð Mel- korku Teklu Olafsdóttur um Ieikrit Birgis í leikskránni. Skyldu annars vera nokkur dramatísk verk þar sem kynlíf hefur ekki mikil áhrif „á gang mála“? Er ekki misgengi í kynlífi - sem áður var víst kallað ástalíf - helsta hreyfiafl flestra bók- mennta? I tilfelli Birgis Sigurðs- sonar má segja að tvær hneigðir hafi verið drifkraftur seinni verka hans, annars vegar ástir og afbrýði, hins vegar listhneigð sem er mjög fyrirferðarmikil. I nýja leikritinu, sem á að gerast 1986, blandast inn hnignun sveitanna vegna framleiðslu- kvóta og verðhrun á bújörðum. Það er líklega helsta nýmælið hér og kemur ekki vonum seinna fram. Fjölskyldudrama í jjömluin stil Oskastjarnan segir frá þremur kynslóðum kvenna sem allar eru haldnar sterkri listrænni hneigð. Móðirin er látin, hún var tón- Iistarmaður, svo og önnur dóttir- in, Hrefna. Móðirin fórnaði sér fyrir búskapinn, Hrefna átti að verða Jacqueline du Pré Islands, en þegar móðirin varð veik valdi Hrefna býlið, giftist bóndanum Agli og á með honum Stínu sem ætlar að verða myndlistarmaður. Bryndís systir Hrefnu fór reynd- ar burt og varð myndlistarmað- ur, - eftir að hún var búin að vera í tygjum við Egil, því alls staðar kom hún á undan systur sinni. Þegar leikritið gerist er Bryndís komin heim frá útlönd- um að Ieita uppruna síns og tal- ar mjög Qálglega um það. Með í för er ástmaðurinn Guðmundur, hæfileikalítili kvikmyndahand- ritshöfundur sem hún kallar Gúnda þegar hún vill kvelja hann, - annars er hann bara kynferðisáhald fyrir hana. Á heimilinu er heilabilaður faðir systranna Ragnar, sem þekkir þær ekki lengur og stagast sífellt á þvf sama. Og fyrir ber gamlan heimilisvin, Olafíu, sem hefur það helst hlutverk að láta Bryn- dísi hefna sín á henni með eitr- uðum frásögnum, af því að hún var víst ekki góð við hana sem barn. En Bryndís þessi, lista- maður frá útlöndum, er ekki öll þar sem hún er séð, hefur kannski ekki sótt mikla gæfu til Hollyvood. Jú, þangað komst hún, í sjálfa draumafabrikkuna. Þetta leikrit er fjölskyldu- drama í gömlum stíl og tími og þjóðfélagsaðstæður sem hér er fjallað um skipta raunar ekki máli. Tilfinningaleg átök fjöl- skyldumeðlima er það sem feng- ist er við, með tilheyrandi draugagangi úr fortíðinni, upp- Ijóstrunum, lygum og sjálfs- blekkingum. Hvor átti betra líf, sú systirin sem allt var látið eftir og fékk að þjóna listhneigð sinni, eða hin sem sat heima? Getið þið nú! Ekki „kraftmikið“ og „magnað“ Að mínum dómi er þetta leikrit yfirborðslegt, klisjuborið og furðulega áhrifalítið reyndist það mér á sviði Þjóðleikhússins, stendur Iangt að baki síðasta leikriti höfundar, Degi vonar. Eg býst við að orð eins og „kraft- mikið" og „rnagnað" og önnur slík liggi mönnum á tungu, eins og stundum áður um verk Birgis Sigurðssonar, - og í Degi vonar áttu þau við. En ég get ekki séð að „kraftur" dramatískra leik- verka geti falist í öðru en djúpri persónugerð, innra samhengi orða og gerða. Það er ekki hér. Persónurnar láta móðan mása um tilfinningar sínar, en það tekst ekki að gera þær orðræður lifandi veruleika á sviðinu. Helst lánast það í tilfelli Ragnars, sem Gunnar Eyjólfsson fór ágætlega með. Hann lifir í fortíðinni, ást sinni á eiginkonunni og vænt- umþykju til sinna hvítu kinda. Gunnari tókst að gera þetta lif- andi og trúverðugt. Hinir karl- arnir eru siðri, Egill bóndi, Valdimar Orn Flygenring, með allar áhyggjurnar og beiskjuna út af því hvernig komið er í bú- skapnum, er yfirborðsleg per- sónugerð. Og Guðmundur, Þór H. Tulinius, er ósköp daufleg persóna frá hendi höfundar svo að leikarinn átti örðugt með að blása í hann lífi. Tekist á u ni konuriiar Það eru konurnar sem mynda átakapunkt verksins. En einnig hér finnst mér höfundur sigla á grunnmiðum. Andstæðurnar í persónugerð systranna eru allt of einfaldar. Á maður að trúa því að Hrefna átti sig ekki á hvern mann systir hennar hefur að geyma? Skynjaði hún ekkert um fyrra samband Egils og Bryndís- ar? Hvað felst annars í því þegar hún heitir þ\a í lokin að halda jörðinni? - Halldóra Björnsdóttir fór reyndar einkar vel og stíl- hreint með hlutverkið eins og það lá fyrir og tókst að gæða það innibyrgðri tilfinningaspennu, sem er meira en sagt verður um önnur hlutverk. Elva Osk Olafs- dóttir leikur hina ógeðfelldu, lygnu og eigingjörnu Bryndísi. Hún gerði sitt besta til að láta hana koma okkur við, ber sig vel á sviðinu, talar skörulega um þrá sína eftir heimahögunum, sem auðvitað er sýndarmennska eins og annað hjá henni, eys úr sér svívirðingum af miklum krafti. En því miður, persónan náði þ ví aldrei að verða tragísk, það vantar í hana sársaukann, maður getur varla trúað því heldur að hún hafi þann neista sem aumingja Guðmundur sér í henni. Uppljóstrunin í lokin er furðu melódramatísk. Ótaldar eru tvær konur. Hin unga Stína, sem Anítu Briem, kornungri stúlku, tekst vel að gera trúverðuga á sviðinu, bæði hreyfingar og látbragð með ágætum, raddbeiting síðri eins og vænta má. Svo er heimilis- vinurinn Óafía, en hana tók Þóra Friðriksdóttir einkar fag- legum tökum, góð smámynd. Vonbrigði Það má segja Hallmari Sigurðs- syni til lofs að leikstjórn hans er tilgerðarlaus og hann reynir ekki að skrúfa þetta upp fram yfir það sem höfundurinn gefur til- efni til. Leikmyndin er hins veg- ar frekar snautleg. Loftið, sem er íjós og útsýnisstaður til stjarnanna, studdi ósköp Iítið við verkið og ekki bætti óskýr ljósabeiting úr skák. Þetta er síðasta frumsýning Þjóðleik- hússins á Stóra sviðinu í vetur. Það leikár sem nú er að ljúka veldur vonbrigðum á ýmsan hátt. Ekkert nýtt íslenskt leikrit ofan við meðallag, eina góða sýningin á frumsömdu Ieikverki er unnin upp úr skáldsögu, Grandavegur 7. Að ekki sé talað um leikstjórafllippin í klassísk- um verkum, tilgerð frá Litháen í Tsjekhov og heimatilbúinn poppaður groddaskapur í Shakespeare. Eg vil gera þá kröfu til Þjóðleikhússins að þar sé markið sett hærra en þetta. Aðeins það besta er nógu gott í því húsi.

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/251

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.