Dagur - 16.05.1998, Qupperneq 17

~LAVG'AR*DAGUR 16 í MAÍ 19 9 8 - 33
LÍFIÐ í LANDINU
L
„Menn horfast ekki í augu við að velferðarstefn-
an hefurbeðið skipbrot, “ segirElsa Valsdóttir,
læknir, sem vakið hefurathygli fyrirpistla á Rás
2. Hérsegirhúnfrá læknisstörfum, pólítík og
Akureyrarvist sinni.
„Ég hefkunnað alveg frábærlega við mig á Akureyri, bæjarbragurinn hér einkennist ekki afþví stressi sem er fyrir
sunnan. En brátt er mál að linni - Reykjavíkin tekur við í haust - og kannski eins gott að fara suður áður en ég tala
með hreim, “ segir Elsa Björk Valsdóttir. mynd: brink.
Kostnaðarvitiind skaðar ekki
„Ég var í sveit mörg sumur hjá
ömmubróður mínum á Fremri-
Bakka í Langadal við Djúp og
ætlaði alltaf að verða dýralæknir.
Ég áttaði mig þó fljótlega á því
að ég gæti ekki hugsað mér að
skjóta sjúklingana þegar mér
sem lækni þrytu ráð. Þá ákvað
ég að fara frekar í læknisfræði
fyrir menn. Þetta var ekki auð-
velt nám og gekk stundum upp
og ofan. En þetta hafðist á end-
anum,“ segir Elsa Björk Vals-
dóttir, læknir og fijálshyggju-
kona, sem í vetur hefur vakið at-
hygli fyrir skelegga pistla í morg-
unarútvarpi Rásar 2.
Hægt að fylgja sjuklingiuu
eftir
Elsa kom til starfa á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri í ágúst
á sl. ári, eftir að hafa Iokið
kandídatsprófi frá læknadeild
Fláskóla Islands. „Sumarið eftir
fimmta árið í læknadeild var ég
að vinna í einn mánuð á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur og annan mán-
uð til hér á á FSA. Eftir það var
engin spurning hvar ég tæki
kandídatsárið mitt. Starfsum-
hverfið hér er allt annað en
syðra; hægt er að fylgja sjúkling-
unum eftir, allt frá innlögn til
útskriftar, og eiga við þá per-
sónuleg samskipti.“
Og Élsa segir að þegar sjúk-
lingarnir komi spyrji læknar
gjarnan viðkomandi hvernig hin-
ir í fjölskyldunni séu til heils-
unnar. „Að geta átt samskipti á
þessum nótum við skjólstæðinga
sína finnst mér kostur, þetta
væri ekki hægt í hinni hröðu
umsetningu á sjúkrahúsunum í
Reykjavík," segir hún.
EkM bara lögfræðinemar í
HcimdaUi
Síðustu ár hefur Elsa verið
framarlega í starfi ungs fólks í
Sjálfstæðisflokknum. Hún var
formaður Heimdallar - félags
ungra sjálfstæðismanna í
Reykjavík - frá 1996-1997. En
velja ungir sjálfstæðismenn sér
ekki nær allir að fara til náms í
viðskiptagreinum háskólans eða
þá lögfræði?
„Nei, það þarf ekki endilega
að vera. Það er kannski það
skemmtilegasta við stjórnmálin
hvað maður kynnist þar mörgu
fólki með ólíkan bakgrunn. Og
hvað mig varðar, þá fór ég ekki
að starfa með sjálfstæðismönn-
um fyrr en talsvert eftir að ég
byrjaði í læknadeild," segir hún.
Velferðarstefnan hefur beðið
skipbrot
„Eftir því sem ég kynnist betur
innviðum hins svokállaða vel-
ferðarkerfis verð ég sannfærðari
um að kerfið gerir fleira vont en
gott. Astæða þess að kerfið er að
sigla í strand er að menn hafa
ekki pólítískt hugrekki til þess
að horfast í augu við að stefnan
sem fylgt er hefur beðið skip-
brot,“ segir Elsa. - Hún segir að
nauðsynlegt sé að útfæra í heil-
brigðiskerfinu kerfi sjúkratrygg-
inga, þar sem allir landsmenn
væru í sjúkrasamlagi. Um yrði
að ræða skyldutryggingu líkt því
sem er bæði á bílum og húsum.
„Iðgjöld þessara trygginga gæti
fólk sem auðveldast innt af
hendi til tryggingafélaga. Því
fólki sem ekki getur tryggt sig
sjálft myndum við að sjálfsögðu
veita aðstoð úr sameiginlegum
sjóðum landsmanna," segir Elsa.
Berum ábyrgð á eigin heHsu
Fyrir um fimm árum kom hug-
takið kostnaðarvitund fyrst til.
Það var í tíð síðustu ríksstjórnar
þegar niðurskurður í heilbrigðis-
kerfinu var boðorðið. En hefur
heilbrigðisstarfsfólk vitund fyrir
því hvað kostar að lækna hvern
sjúkling'? „Ég held að þessi vit-
und heilbrigðisstarfsfólks sé að
verða nokkuð góð að svo miklu
leyti sem svo getur orðið. „En sá
böggull fylgir skammrifi að eng-
inn er - með beinum hætti - að
kaupa þessa þjónustu og því er
erfitt að gera sér ljóst hvað hlut-
irnir kosta. En það er vissulega
búið að berja í okkur vitund um
aðhald og sparnað."
En hvað með sjúklinga? Er
beinlínis þeirra að hafa vitund
fyrir því hvað það kostar samfé-
lagið að þeir geti á ný náð góðri
heilsu og glöðum dögum? „Það
skaðar að minnsta kosti ekki að
fólk viti hvað slíkt kostar - og við
megum ekki gleyma að við ber-
um ábyrgð á eigin heilsu. Þó við
séum búin að borga til heil-
brigðiskerfisins í gegnum skatta
þýðir það ekki að við getum hag-
að okkur ábyrgðarlaust og þá er
ég einkum að tala um lifnaðar-
hætti sem eru skaðlegir heils-
unni,“ segir Elsa.
Við eigum að selja RÚV
í áðurnefndum pistlum sínum í
morgunútvarpi Rásar 2 hefur
Elsa vakið athygli fyrir að enda
orð sín ævinlega á því að Ieggja
til að Ríkisútvarpið verði selt.
Rétt einsog Kató hinn gamli
botnaði ræður sínar ætíð með
því að leggja til að Karþagó yrði
lögð í eyði. En myndi það skila
betri fjölmiölun á íslandi ef
RUV yrði selt og hversvegna á
að selja stofnunina.
„Það myndi örugglega ekki
skila verri íjölmiðlun á íslandi
og jafnvel betri ef RÚV yrði selt.
Á Islandi eru margir miðlar
starfandi sem flytja vandað efni.
Fjölmiðlun er þjónustugrein í
fullri samkeppni á frjálum mark-
aði og út í hött er að ríkið sé þar
þátttakandi og skekki þar með
samkeppnisstöðuna.
Þú spyrð hvort einkaútvarp
væri tilbúið að útvarpa veður-
spám til skipa á Vestfjarðamið-
um. Því svara ég til að ef það
væri markaður fyrir útsendingar
á þessi mið yrði sú þjónusta að
sjálfsögðu veitt. Útgerðirnar
gætu til dæmis samið við út-
varpsstöðvar einkaaðila um að
veita þessa þjónustu. Þau rök
fyrir rekstri RÚV sem oft eru
nefnd er meint öryggishlutverk
þess. Þessi rök féllu um sig sjálf
þegar útsendingar ftjálsra út-
varpsstöðva náðust á svæðum
þar sem náttúruhamfarir
geysuðu en útsendingar RÚV
duttu út. Það er heldur ekkert
því til fyrirstöðu að Almanna-
varnir geti farið inn á útsending-
ar frjálsra útvarpsstöðva í neyð,
enda ná sendingar þeirra um allt
land.“
Að skHagreiiia vandann - og
leysa
Sem áður segir útskrifaðist Elsa
Björk úr læknadeild Háskóla ís-
lands á síðasta ári og er nú að
klára kandidatsárið sitt við
Fjórðungssjúkrahúsið á Akur-
eyri. Hún verður á Akureyri
fram í júlílok en þá mun hún
fara til starfa á Landspítalanum
og verða þar í að minnsta kosti
ár. Síðan mun leiðin væntanlega
liggja til Bandarfkjanna þar sem
hún hyggst nema skurðlækning-
ar.
„Læknisfræðin skiptist gróft
séð í tvö svið; lyf- og skurðlækn-
ingar,“ segir Élsa. „Einsog ég
upplifi það einkennist lyflæknis-
fræði mikið af spekúlasjónum,
sjúkdómar eru langvarandi og
sjúklingarnir koma aftur og aft-
ur. í skurðlækningum er þetta
frekar þannig að vandamálið er
greint, gengið í það og sjúlding-
urinn útskrifaður. Þannig verk-
lag lfkar mér - og mér að sagt að
þetta sé einmitt í samræmi við
minn eigin persónuleika. Ég vil
skilgreina vandamálið, finna
leiðirnar og leysa vandann í eitt
skipti fýrir öll.“
Áður en ég tala með hreini
„Ég hef kunnað alveg frábærlega
við mig á Akureyri, bæjarbragur-
inn hér einkennist ekki af því
stressi sem er fyrir sunnan. Það
er ljúft að ganga héðan frá
sjúkrahúsinu, niður Eyrarlands-
veginn og kirkjutröppurnar í
Kaffi-Kverið í Bókvali þar sem
hægt er að hitta nánast alla Ak-
ureyringa sem maður þekkir.
Mér hefur alltaf þótt gott að
geta séð bæði til sjávar og Ijalla
og finnst því frábært að hafa út
um eldhúsgluggann útsýni yfir
bæði Pollinn og til Kaldbaks.
Tignarleg fjöll eins og hann gefa
manni einhverja tengingu við
alheiminn. En brátt er mál að
linni - Reykjavíkin tekur við í
haust - og kannski eins gott að
fara suður áður en ég tala með
hreim,“ sagði Elsa Björk Vals-
dóttir. -sbs.