Dagur - 16.10.1999, Page 6

LÍFtÐ í LANDINU
Ttoptr
22 -
LAUGARDAGUR 16. OKTÓBER 1999
Rithöfundurinn
Magnea Magnúsdóttir
frá Kleifum hefur feng-
ið margar viðurkenn-
ingar fyrir bækur sínar.
Á dögunum var hún til-
nefnd til alþjóðlegra
barnabókaverðlauna,
sem nefnd eru eftir
danska ævintýraskáld-
inu H.C. Andersen.
,Ég hefi ekki hugmynd um hversvegna ég skrifa, sögurnar brjótast eins og kvikmynd á tjaldi. Ég þarfbara að lýsa þeirri sem ég sé, “ segir segir Magnea frá Kleifum.
mynd: brink
Sögur úr undirvitundinni
„t>að halda allir að ég sé orðin
rík af því að verða tilnefnd, en
þó svo að ég fengi verðlaunin þá
verður það bara skrautskrifað
skjal sem ég fengi," segir
Magnea. Fyrir nokkrum árum
var ein bókin um Sossu tilnefnd
til Norrænna barnabókverð-
launa og þá var hún gefin út í
Danmörku. En hún reiknar ekki
með að tilnefningunni til HC
Andersenverðlauna fylgi útgáfa
erlendis, þó segist hún hafa
fengið lista með útgefendum er-
lendis en hún lesi bara íslensku
og hafi engan fyrir sig til þess að
koma sér á framfæri, þannig
segist hún reikna með því að
listinn fari í ruslið með öðrum
blöðum.
Sossa kom til mín
Magnea segir það vera áráttu
hjá sér að skrifa. „Þekkt skáld
sagði í útvarpsþætti á dögunum
að hann hafi oft viljað fremja
sjálfsvíg útaf þessari áráttu
sinni. Það get ég ekki skilið,
mér finnst þetta frekar vera
guðsgjöf að hafa svona gáfu og
geta horfið inní hana. Meðan
ég var ung langaði mig alltaf til
þess að skrifa en hafði lítinn
tíma en núna er ég orðin göm-
ul, hef nægan tíma. Ef ég hefði
verið karlmaður í þá daga hefði
ég borðað minn kvöldmat, Iok-
að mig svo inní herbergi og lát-
ið konuna um börnin. Fyrir
fjörutíu eða fimmtíu árum, þá
virkilega langaði mig til þess að
skrifa. Það kom aldrei til
greina. Eg hefði þurft að eiga
ríka að. Eg eyddi stundum
heilu kvöldunum í að skrifa í
stað þess að taka til. Ef síðan
kom einhver að morgni þá
hugsaði ég, „fj. sjálfur þetta
skal ekki koma fyrir aftur." En
auðvitað féll ég alltaf - freist-
ingin var of sterk.
Það var þáttur í sjónvarpinu
um daginn um gamlan geð-
lækni, hann sagði að undir-
meðvitundin starfaði eins og
tölva. Allt sem hún tæki inn
færi inná harða diskinn og þar
ynni hún úr upplýsingunum.
Hann sagði að þegar maður
væri eins og úti á þekju þá væri
það undirmeðvitundin sem
væri að verki. Ég er honum al-
veg sammála. Ég hefi ekki hug-
mynd um hversvegna ég skrifa,
sögurnar brjótast eins og kvik-
mynd á tjaldi. Ég þarf bara að
lýsa þeirri sem ég sé.
Ég er með sjúkdóm sem er
afar sjaldgæfur, hann lýsir sér
með alveg ofboðslegum höfuð-
verk. Þannig að ég þarf að fara
á sjúkrahús, 2-3 á ári. Þegar ég
byrjaði á Sossu var ég nýkomin
heim og var búið að líða alveg
hræðilega illa. Þá kom Sossa til
mín þar sem ég lá í rúminu.
Barnabörnin koma stundum til
mín segja að ég ætti að skrifa
um Sossu þegar hún væri orðin
fullorðin og búin að eignast
börn sjálf. Það er bara ekki
fræðilegur möguleiki, hún
hvarf mér þegar ég hafði lokið
við síðustu bókina og ég næ
ekki nokkru sambandi við
hana. Hún kom allt í einu í
huga minn, var þar allar stund-
ir í nokkur ár og hvarf eins
óvænt og hún kom. Ég hef
enga skýringu á hversvegna en
svona varð sagan um hana til.“
Strákur kominn í spilið
Magnea er fædd á Kleifum í
Kaldbaksvík á Ströndum en
Sossubækurnar gerast þar.
Sjálf segist Magnea vita lítið
um það sem gerðist þar í byrj-
un aldarinnar, e/i sögurnar ger-
ast á árabilinu 1900 til 1917.
Hún segist hvorki vera að
skrifa sögu sína né forfeðra
sinna. „Það kom til mín kona
þegar ég var fyrir sunnan, hún
skrifaði ritgerð um Tobíasar-
bækurnur og kom þá oft til mín
þegar ég var á Reykjalundi.
Hún sagði að sér fyndist það
fáránlegt þegar fólk segir að ég
sé að skrifa ævisögu mína eða
foreldra minna vegna þess að
ég var búin að segja henni
hvernig Tóbías varð til. Þegar
tilnefningarnar voru kynntar
sagði kona að ég væri að skrifa
sögu móður minnar. Það er al-
veg fráleitt. Ef mamma væri á
Iífi og heyrði að hún væri eitt-
hvað lík þessari skessu þá
myndi henni finnast það vera
alveg með ólíkindum. Ég þekki
ekkert barn sem er eins og
Sossa. Það er hinsvegar örlítið
af mér í henni. Það eru þó at-
riði sem eru sönn og gerðust.
Afi og amma áttu sextán börn
og Sossa á fimmtán systkini,
það var tekin af’ þeim kýr uppí
skuld, það kom bjarndýr norð-
ur á Strandir og var drepið. Svo
er auðvitað landslagið en ann-
að held ég að spretti bara úr
undirmeðvitund minni.“
Magnea var húsfreyja á
Rauðhúsum í Saurbæjarhreppi
í Eyjafirði á árunum. Þá fór
hún reglulega með mjólkur-
bílnum til Akureyrar. Hún segir
að þá hafi hún samið sögur í
huganum í bílnum. „Ég skrifaði
þær síðan niður en var svo
feimin að til þess að enginn
kæmist í þetta þá brenndi ég
blöðunum. Ég fór með eina af
þessum sögum til Sigurðar O.
Björnssonar, sem gaf út tíma-
ritið Heima er bezt, en hann
vildi fá frá mér ástarsögur því
þær seldust best. Ég hripaði
því niður sögur eftir hendinni
og breytti aldrei staf. Þessar
sögur voru skrifaðar eins og
skólanemar skrifa stíl. Ég vil
ekki Iíta á þær í dag.
Fyrstu bækurnar mínar voru
ástarsögur, gefnar út af bóka-
forlagi Odds Björnssonar. Allar
gamlar konur elska Karlsen
skipstjóra, sem er fyrsta bókin
mín. Ég hef hitt ótal konur
sem segjast hafa lesið hana.“
Magnea hefur alið upp fimm
börn en sjálf átti hún fjögur en
þau hjónin tóku að sér eitt
fósturbarn. Hún segir að mað-
urinn sinn hafi ekki skilið
þessa áráttu sína að þurfa að
skrifa. „Ég verð alltaf að hafa
bækurnar mínar hjá mér og í
sjónmáli. Ég á ekki mikið af
bókum en það er ekkert gaman
að hafa bækur niður f kassa.
Ég bjó hérna í fjögur ár í
þriggja herbergja íbúð ásamt
syni mínum og fjölskyldu hans.
Það var dálítið þröngt með tvö
Iítil hörn, þau voru fjögurra og
sjö ára þegar þau fóru. En við
þessar aðstæður skrifaði ég
tvær síðustu Sossubækurnar.
Sennilega þær bestu. Ég var í
litlu herbergi og lá á rúminu
mínu með kodda við bakið og
skrifaði á hné mér. Krakkarnir
voru oft að leika sér í rúminu
en þau trufluðu mig ekki.
Þannig að þetta fer ekkert eftir
aðstæðum. Það voru margir að
vorkenna mér að búa svona
þröngt en núna vantar eitt-
hvað. Ég hef alltaf verið svona,
þegar ég var með mína krakka
litla þá skrifaði ég mest þegar
að þau voru í kringum mig. Ég
er búin að vera hálf tóm síðan
þau fóru. En núna er þetta að
byrja aftur, það er strákur kom-
inn í spilið. Ég verð bara að
bíða og sjá hvernig hann hagar
sér.“
Afinn nálægur
Magnea segist aldrei hafa sætt
sig við Magneu-nafnið fyrr en
núna, henni hafi fundist það
vera nafn á gamalli maddömu.
Hún hafi alltaf kallað sig
Maggý Magnúsdóttur, en þegar
hún hafi byrjað að skrifa hafi
hún ætlað að skrifa undir dul-
nefni, en þá hafi Sigurður
heimtað að hún skrifaði undir
fullu nafni. Þau sættust á að
hún notaði Magnea frá Kleif-
um. „Ég hef í rauninni aldrei
litið á mig sem rithöfund. Það
má eiginlega segja að ég sé
tvær persónur. Það hefur kom-
ið fyrir að ég hafi unnið með
fólki sem hefur ekki hugmynd
um hver þessi rithöfundur
væri. Það var einu sinni að ég
vann á saumastofu og það kom
kona sem var að vinna þar á
efri hæðinni og segist hafa ver-
ið að frétta að það ynni rithöf-
undur þarna. Þá var henni sagt
hver það væri og bent á mig.
Þá snýr hún sér við og segir
„Þessi!" Þegar ég heyrði tóninn
ákvað ég að halda mér sjáfri og
Magneu frá Kleifum eins að-
skildum og ég gæti. Mér leið
illa og fannst konan hafa verið
dálítið dónaleg, en það var
hennar mál. Þegar þetta var þá
hélt fólk að það væri einhver
Magnea frá Kleifum í Olafs-
firði sem skrifaði sögurnar. Ég
var ekkert að leiðrétta það.“
Hún segist ekki skrifa fyrir
neinn sérstakan en hcldur
helst að rithöfundaáráttan sé í
genunum. „Afi minn skrifaði í
fjósinu. Það fór hinsvegar allt í
glatkistuna og nú veit enginn
hvort hann skrifaði upp bækur
eftir aðra, eða eitthvað frá cig-
in brjósti. Ég heiti eftir honum
og er ekki frá því að hann sé
mér nálægur og það er góð til-
finning. Ég hafði mikla þörf
fyrir að segja sögur sem barn
og fyrir mér voru þær allar
raunverulegar og sannar. Þó
fullorðna fólkið væri ekki á
sama máli. Vel upp alin stelpa
átti ekki að vera síblaðrandi og
fyrir kom að ég var kölluð
kjaftatífa. Það þótti mér merki-
legt orð, skildi ekki merking-
una en var hreykin af nafngift-
• • U
ínm.
-PJI-STA