Dagur - 06.11.1999, Qupperneq 10

tl - V V (M 'V '!i í tnvír/l .3 'U! í) Kd 55 IMVj t 1
10-FÖSTUDAGUR 6. NÓVEMBER 1999
ERLENDAR FRÉTTIR
Barak ætlar að sýna hörku
ISRAEL - Ehucl Barak, forsætisráðherra Israels, sagðist í gær ætla að
beita fullri hörku - ekki gagnvart Palestínumönnum líkt og forveri
hans í embætti - heldur gagnvart ísraelsku landnemunum á Vestur-
bakkanum ef þeir verða ekki við þeirri kröfu ríkisstjórnarinnar að
rýma Iandnámssvæðin, sem svo eru nefnd. Barak náði málamiðlun-
arsamkomulagi við fulltrúa landnemanna í síðasta mánuði um að
fækka þeim landnámssvæðum, sem rýma á, úr 1 5 í 12, og hétu land-
nemarnir því að rýma þau sjálfir. Ef þeir standa ekki við það mun rík-
isstjórnin sjá um að það verði gert, að sögn Baraks í gær.
Saman gegn hermennsku hama
NORÐURLÓNDIN - Ríkisstjórnir Norðurlandanna og norrænu
Rauða kross félögin hafa birt sameiginiega viljayfirlýsingu um að
vinna að því að alþjóðlegt bann verði lagt við þátttöku barna yngri en
18 ára f stríðslokum. Einnig hyggjast ríkisstjórnir og Rauða kross fé-
lög á Norðurlöndunum beita sér fyrir að réttindi barna verði virt í
stríðsátökum. Nú er talið að um 300 þúsund börn undir 18 ára aldri
taki þátt í stríðsátökum. Mörg þeirra eru þó mun yngri, allt niður í
sex eða sjö ára. Viljayfirlýsingin er gerð í tilefni af Alþjóðaráðstefnu
Rauða krossins og Rauða hálfmánans, sem þessa dagana fer fram í
Genf í Sviss.
Hungurdauði á Indlandi
INDLAND - Meira en níu milljón-
ir manna í Orissa á Indlandi bíða
þess enn að matvæli og aðrar
nauðsynjar berist þeim, viku eftir
að fellibylur reið þar yfir, og er nú
svo komið að fólk á flóðasvæðun-
um er farið að deyja úr bungri og
smitsjúkdómum. Enn er ekki vitað
hve margir létu lífið af völdum
fellibylsins, en það eru þúsundir
og hugsanlega tugþúsundir
manna. Nærri því öll hrísgrjóna-
uppskeran á svæðinu eyðilagðist
og milljónir manna eru enn ein-
angraðar vegna flóðanna sem
fylgdu fellibylnum.
Lítt hrifnir af páfaheimsókn
INDLAND - Jóhannes PálT II. páfi hélt í gær til
Indlands, en þetta er síðasta utanlandsför hans
á þessu ári. Páfinn hyggst dvelja í þrjá daga á
Indlandi, og meðal annars flytur hann messu í
Nýju-Delhi. 23 milljónir manna á Indlandi játa
kristna trú, en það eru u.þ.b. 24% landsmanna.
Hindúar hafa verið með mótmælaaðgerðir í til-
efni af heimsókn páfa. Sérstaklega eru þeir
ósáttir við að kaþólska kirkjan stundi ennþá trú-
boð á Indlandi, en sumir hindúar líta svo á að
með því sé um leið stefnt að því að svipta Ind-
veija menningu sinni.
Matvöruverð lækkað
NOREGUR - Norska stjórnin hefur ákveðið að lækka matvöruverð í
landinu, en það verður gert með því að ríkið greiði bændum bætur
fyrir tekjutap sem þeir verða fyrir vegna Iægra matvöruverðs. Káre
Gjonnes, landbúnaðarráðherra, hefur staðfest að þetta verði eitt af
markmiðunum í landbúnaðarstefnu ríkisstjórnarinnar, sem lögð
verður fram í desember.
Síðasti fundiir HaUdórs
FRAKKLAND - Ut-
anríkisráðherrar
aðildarríkja Evr-
ópuráðsins hittust á
fundi í Strassborg í
Frakklandi á
fimmtudag, þar
sem rætt var um
þátttöku Evrópu-
ráðsins í stöðug-
leikasáttmála fyrir
Suðaustur-Evrópu.
Halldór Ásgrímsson
utanríkisráðherra
stýrði fundinum, en
þetta var sfðasti
fundurinn á for-
mennskutímabili Islands í ráðherranefnd Evrópuráðsins. Halldór
áréttaði m.a. mikilvægi Evrópuráðsins við að tryggja varðveislu
mannréttinda í Suðaustur-Evrópu og eflingu lýðræðis og réttarríkis á
svæðinu. Á fundinum áréttuðu utanríkisráðherrarnir einnig mikil-
vægi þess að Sambandsríki Júgóslavíu og Hvíta-Rússland virtu
grundvallarreglur mannréttinda, lýðræðis- og réttarríkis, en um-
sóknir beggja þessara rfkja um aðild að Evrópuráðinu hafa verið lagð-
ar til hliðar vegna stjórnmálaástandsins þar. Irland hefur nú tekið við
formennsku í ráðherranefndinni.
Síðasta utanlands-
ferð páfa fyrir hátíð-
arárið.
-DMýir
i
Þessi maður er einn heisti leiðtogi þeirra sem vilja stofna lýðveldi í Ástralíu.
L ' • ?: í • | Jtt 1 XJ I
1 1 % wi Í

Þmgkjörmn forseti
eoa drottningm
áfram við völd?
Ástralir greiða at-
kvæði rnn það í dag
hvort stofna eigi lýð-
veldi eða halda hresku
konungsfj ölskylduuui
áfram.
Flest bendir til þess að meirihluti
íbúa f Ástralíu treysti sér ekki til
þess að losa sig við Elísabetu
Bretadrottningu og stofna lýð-
veldi með þingkjörnum forseta
alveg á næstunni, a.m.k. ef
marka má niðurstöður skoðana-
kannana sem birtar hafa verið
síðustu daga.
Síðustu kannanir gefa til
kynna að 41 % ætli að greiða lýð-
veldisstofnun atkvæði sitt, en
47% hafni því. Hins vegar eru
12% ennþá óákveðin þannig að
ekkert er hægt að gefa sér um úr-
slitin fyrr en að kosningum Iokn-
um í kvöld.
Meira að segja ríkisstjórnin er
klofin f afstöðu sinni. Peter
Costello, aðstoðarforsætisráð-
herra, hefur ákaft hvatt lands-
menn til þess að velja lýðveldis-
fyrirkomulagið, en John Howard
forsætisráðherra hefur verið and-
vígur því.
Howard segist ætla að hafna
lýðveldinu á kjörstað, því það fyr-
irkomulag sem taka ætti við er
ekkert skárra að hans mati held-
ur en konungdæmið. Hann seg-
ist ekki treysta þeim sem segja að
það verði eitt alls herjar sæluá-
stand í landinu ef lýðveldi verður
tekið upp.
Gengur ekki nógu langt
Rúmlega tólf milljónir manns
hafa kosningarétt í Ástralíu, en
alls eru íbúar landsins um 19
milljónir. Deilur hafa staðið um
þessar kosningar mánuðum sam-
an og oft verið harðvítugar.
Verði Iýðveldisfyrirkomulagið
samþykkt, þá verður Ástralía lýð-
veldi með þingkjörinn forseta
þann I. janúar árið 2001. Alls
eru 64 ríki heims nú með kon-
unglegan þjóðhöfðingja, en lýð-
veldin eru 146 talsins.
Svo virðist sem ein helsta
ástæða þess að meirihluti kjós-
enda ætli að hafna lýðveldis-
skipulaginu sé ekki sú, að þeir
vilji hafa Elísabetu Bretadrottn-
ingu áfram sem þjóðhöfðingja,
heldur fínnist þeim frumvarpið
sem kosið er um ekki ganga nógu
Iangt, því ekki sé gert ráð fyrir að
þjóðin kjósi sér forseta heldur
verði hann kosinn á þinginu.
Konungssinnar í minnihluta
Ástralir virðast ekkert vera sáttir
við það að þinginu sé treyst til
þess að kjósa forseta sem í raun
hefur ekki neinu eiginlegu póli-
tísku hlutverki að gegna heldur
verður fyrst og fremst skraut-
fígúra á hátíðarstundum líkt og
Bretadrottning hefur verið. Þá sé
skárra að hafa bara drottninguna
áfram og vera ekkert að hræra í
málunum fyrr en fram kemur til-
laga um fyrirkomulag sem þjóðin
getur sætt sig við.
Þeir sem styðja konungdæmið
er mikill minnihluti landsmanna,
og má því segja að undarlegt
kosningabandalag hafi orðið til
þar sem konungssinnar og áköf-
ustu lýðveldissinnarnir, sem vilja
þjóðkjörinn forseta en ekki þing-
kjörinn, hafa tekið höndum sam-
an um að hafna tillögunni sem
kjósa á um í dag.
Flókið að breyta stjómar-
skránni
Ástralía hefur verið sjálfstætt ríki
frá því 1901, en samt haldið í
það fyrirkomulag að hafa sama
þjóðhöfðingja og Bretar líkt og
fleiri ríki breska samveldisins.
Bæði Kanada og Papúa-Nýja-
Gínea hafa einnig haft þennan
háttinn á.
Allar breytingar á stjórnarskrá
landsins eru erfiðar, því bæði
þarf meirihluta yfir landið allt til
þess að samþykkja stjórnarskrár-
breytingu og líka meirihluta í
fjórum af sex íylkjum landsins.
Einungis átta sinnum hefur tek-
ist að koma í gegn stjórnarskrár-
breytingum á þeim 98 árum sem
núgildandi stjórnarskrá hefur
verið við lýði.
Sjálf hefur Elísabet Breta-
drottning tekið þessum kosning-
um með jafnaðargeði og sagt að
hún myndi fyllilega sætta sig við
niðurstöðuna á hvorn veginn
sem hún verður. Og ekki er held-
ur að sjá sem andúð á drottning-
unni eða bresku konungsfjöl-
skyldunni hafi verið áberandi af-
staða í kosningabaráttunni.
Tengslin hafa smám saman
minnkað
Smám saman hafa Ástralir samt
verið að Iosa sig við ýmislegt af
því sem tengt hefur landið við
Bretland. Ástralía hefur gefið út
eigin vegabréf í sextíu ár, og Ástr-
alir hafa notað sinn eigin dollar í
33 ár f staðinn fyrir breska pund-
ið. Og það eru 1 5 ár frá því þeir
hættu að syngja breska þjóðsöng-
inn við hátíðleg tækifæri.
Drottningin sjálf gegnir Iíka
sáralitlu hlutverki nú orðið í
Ástralíu. Hún þarf reyndar að
gefa formlegt samþykld sitt þegar
ástralski forsætisráðherrann tek-
ur ákvörðun um það hver verði
ríkisstjóri landsins, og ríkisstjór-
inn þarf hvort eð er lítið annað
að gera en að mæta á samkomur
og klippa á borða.
Sérstaða frambyggja stað-
fest?
Jafnframt því sem kosið verður
um lýðveldisfyrirkomulagið
greiða Ástralir einnig atkvæði um
annað mál, nefnilega hvort stað-
festa eigi sérstöðu frumbyggja
landsins í stjórnarskránni.
Það yrði ekki síður mikil breyt-
ing og veruleg réttarbót fyrir
frumbyggja, sem lengi hafa mátt
þola mismunun og niðurlægingu
af hendi evrópsku innflytjend-
anna.