Dagur - 10.11.1999, Blaðsíða 4

4- ÞRIDJUDAGV R 10. NÓVEMBER 1999
FRÉTTIR

SJÓMENN
Sjómenn enn þátttakendur
í kvótakaupum
Formannafundur amldarfélaga Sjómannasambands Islands var haldinn
nýlega á Isafirði. Fundurinn minnir á að rúmir 19 mánuðir eru liðnir
síðan Alþingi setti lög á kjaradeilu milli sjómanna og útvegsmanna.
Með lögunum var verkfalli á fiskiskipaflotanum aflétt og kjarasamning-
ar sjómanna framlengdir til 15. febrúar árið 2000. Fundurinn telur ljóst
að sú tilraun sem hófst með lagasetningunni 27. mars 1998, til að upp-
ræta kvótabrask og þátttöku sjómanna í kvótakaupum útgerðarinnar
hafi mistekist. Sjómenn séu enn þátttakendur í kvótakaupum þrátt fyr-
ir að bæði kjarasamningar og lög banni slíkt.
Kvótaþing áfram
Formannahindurinn benti á að samtök sjómanna hvorki báðu um
Kvótaþing né úrskurðamefnd til að Ieysa þann vanda sem sjómenn
standa frammi fyrir vegna óeðlilegrar verðmyndunar á sjávarfangi til
vinnslu á Islandi. Hins vegar voru framangreindar tvær stofnanir ásamt
Verðlagsstofu skiptaverðs hluti af þeim pakka sem ríkisstjórnin rétti sjó-
mönnum til að réttlæta inngrip í deiluna. Fundurinn telur að Kvótaþing
verði að starfrækja svo lengi sem Alþingi heimilar útgerðarmönnum að
versla með verðmæti sem þeir ekki eiga. Með tilkomu Kvótaþings full-
yrða útgerðarmenn að leiguverð á kvóta hafi hækkað umtalsvert, sem sé
alrangt. Kvótaverð hefur haldist í hendur við hækkun afurðaverðs en
Kvótaþing eitt og sér dugir hins vegar ekki til að koma í veg fyrir þátt-
töku sjómanna í kvótakaupum útgerðarinnar. Þrátt fyrir jákvæða af-
stöðu til Kvótaþings áréttaði fund-
urinn þá skoðun aðildarfélaga Sjó-
mannasambands Islands að afnema
eigi heimildir útgerðarmanna til að
framselja aflamark af skipum sín-
um. Veiðirétturinn eigi að vera af-
notaréttur, og ekkert umfram það.
Fundurinn taldi að í hagræðingar-
skyni eigi að heimila flutning á afla-
marki milli skipa í eigu sömu út-
gerðar og jöfn skipti aflamarks milli
tegunda, en að öðru leyti verði
flutningur aflamarks milli skipa
bannaður.
Úrskurðarnefnd verði lögð niður
Formannafundurinn taldi að úrskurðarnefnd sjómanna og útvegs-
manna leysti engan vanda og gerði fundurinn þá kröfu að hún verði
lögð niður f næstu kjarasamningum. I staðinn verði tekið upp fyrir-
komulag við verðmyndun á fiski sem sé raunhæft og skili árangri. Það
er því krafa aðildarfélaga Sjómannasambands fslands að í framtíðinni
verði ferskt hráefni upp úr sjó verðlagt með sölu á innlendum eða er-
lendum fiskmörkuðum eða með fiskmarkaðsverði. Tekið er undir álykt-
un Samtaka fiskvinnslu án útgerða um að aðskilja beri rekstur veiða
annars vegar og vinnslu hins vegar til að tryggja eðlileg samkeppnisskil-
yrði í sjávarútvegi.
Starfsemi fískmarkaða verði styrkt
Formannafundurinn telur að tryggja eigi öllum jafnan aðgang að hrá-
efni með því að styrkja starfsemi fiskmarkaðanna, enda eðilegt að þeim
sem heimilað er að sækja aflann á miðin verði janframt uppálagt að
selja hann á fiskmarkaði þannig að eðlilegir viðskiptahættir ríki í við-
skiptum með fisk. Að mati fundarins eru samkeppnislög nú brotin með
óeðlilegu samráði útgerðarmanna um það verð sem greitt er fyrir aflann
auk þess sem veiðiheimildir eru notaðar sem skiptimynt fýrir hráefni til
vinnslu.
Verðlagsstofa skiptaverð
hefur skilað góðu starfí
Formannafundurinn telur að Verðlagsstofa skiptaverðs hafi skilað góðu
starfi. Hlutverk stofunnar sé mikilvægt af þeirri ástæðu að stjómvöld
hafa að kröfu samtaka útvegsmanna lokað fyrir upplýsingagjöf til sam-
taka sjómanna vegna uppgjörsmála við sjómenn. Tilgangurinn sé að
koma í veg fyrir að samtök sjómanna geti upplýst kvótabrask útgerðar-
manna og óeðlilega verðlagningu sjávarafla. Fundurinn krafðist þess að
stjórnvöld veittu samtökum sjómanna fullan aðgang að öllum upplýs-
ingum er varða laun til sjómanna.
Tvískráuingu íiskiskipa hafnað
Formenn aðildarfélaga Sjómannasambands Islands hafna því alfarið að
tvískráning fiskiskipa verði heimiluð hérlendis. Með því að heimila út-
gerðarmönnum að skrá fiskiskip í skipaskrá annars ríkis undir þjóðfána
þess, án þess að skipið sé tekið af íslenskri skipaskrá, sé verið að bjóða
útgerðarmönnum upp á Ieið til að ráða til sín ódýrt erlent vinnuafl í
samkeppni við íslenska sjómenn. Reynsla undanfarinna ára hafi kennt
forystumönnum sjómanna að stjórnvöld fáist ekki til að taka á brotum
útgerðarmanna sem reka skip undir íslenskum fána. Því síður geta sam-
tök sjómanna vænst þess að stjómvöld taki á málum þegar fiskiskip
undir erlendum fána hlítir ekki þeim skilyrðum sem sett eru þó skip sé
skráð í íslenskri skipaskrá.
Hvalveiðar verði hafnar
Fundurinn á Isafirði 5. og 6. nóvember sl. krafðist þess að Alþingi sam-
þykkti að hvalveiðar verði þegar hafnar. Allar vísindalegar úttektir á
stærð hvalastofna við ísland mæli með veiðum og á fundi NAMMCO
á Akureyri í haust staðfesti vísindancfnd samtakanna þá niðurstöðu.
Formannafundurinn hafnaði alfarið fullyrðingum um að hvalveiðar
muni draga úr ferðamannastraumi til landsins. Fundurinn sá ekkert því
til fýrirstöðu að reglur verði settar um hvalveiðar og hvalaskoðun, þan-
nig að hvalaskoðunarferðir með ferðamenn og hvalveiðar geti farið
saman. GG
Þríðjungur allra fyrirtækja í byggingariðnaði á í vandræðum með að ráða fóik, samkvæmt nýrrí könnun Aflvaka.
Víða skortur
á starfsfólM
Um 30 40% fyrirtækja
með fleiri en 4 starfs-
meim hafa staðið í
stríði viö að fá fólk til
starfa - líka fyrirtæki á
laudsbyggðinni.
Verulegra erfiðleika við að fá fólk
til starfa hefur greinilega gætt víð-
ar en á Leikskólum Reykjavíkur,
því í næstum helmingi fýrirtækja
með 10 starfsmenn eða fleiri hafa
stjórnendur strítt við slíka erfið-
leika á undanfömum tólf mánuð-
um. Þetta kom m.a. í ljós í nýlegri
Aflvaka-könnun á rekstrarum-
hverfi smáfýrirtækja í landinu. At-
hygli vekur að þessa mikla vinnu-
aflsskort hefur ekkert síður gætt í
fyrirtækjum á landsbyggðinni
heldur en á höfuðborgarsvæðinu.
Víða vantar fólk
Forsvarsmenn 21% af öllum fyrir-
tækjum á höfuðborgarsvæðinu og
23% fýrirtækja á landsbyggðinni
kváðust hafa átt í þessum erfið-
leikum með mannaráðningar að
undanförnu. Vandinn er þeim
mun algengari sem fýrirtækin eru
stærri og er sömuleiðis töluvert
mismunandi eftir greinum.
Þannig kváðust um 43% stjórn-
enda fyrirtækja með fleiri en 10
starfsmenn hafa átt í erfiðleikum
með að fá fólk til starfa, rúmlega
30% fyrirtækja með 4-10 starfs-
menn og 17% fýrirtækja með 1-4
starfsmenn, en fremur fáir ein-
yrkjar stríddu við þetta vandamál.
Iðnaðarmenn eftirsóttastir
Vandinn var mestur í byggingar-
iðnaði, þar sem þriðjungur allra
fyrirtækja í greininni var í vand-
ræðum að ráða fólk og það sama
átti við um rúmlega fjórðung allra
verslunarfýrirtækja. Um fimmta
hvert iðnfýrirtæki hafði strítt við
manneklu og litlu lægra hlufall
þjónustufýrirtækja. Athygli vekur
að þessi vandi virðist hafa verið
minnstur í fiskvinnslu og -veiðum,
þar sem „aðeins" sjötta hvert fýr-
irtæki hafði átti í basli með
mannaráðningar - en þetta er þó
sú atvinnugrein sem hvað mest
hefur flutt inn af erlendu vinnu-
afli til starfa.
-HEI
Launagreiðslur
uppmn 17%
Heildarlaimakostnað-
ur A-hluta ríkisstofii-
aua hækkaði sem nam
tæpum 72 milljörðum
í fyrra úr tæpum 45
mUljörðuin árið áður.
Launakostnaður A-hluta ríkis-
sjóðs hækkaði um 6,3 milljarða
(tæp 17%) í fyrra, úr rúmlega 37
milljörðum árið 1997 í hátt í 44
milljarða árið 1998, samkvæmt
skýrslu Ríkisendurskoðunar.
Greiddum ársverkum hjá stofn-
unum í A-hluta ríkisreiknings,
sem greiddu laun gegnum starfs-
mannaskrifstofu fjármálaráðu-
neytisins fjölgaði um rúmlega 1%
í dagvinnu. Greiddum yfirvinnu-
stundum reiknuðum til ársverka
fækkaði aftur á móti um 13% og
dæmi fundust um allt að helm-
ings fækkun hjá sumum ráðu-
neytum.
Ríkisendurskoðun segir þetta
vafalaust ekki síst stafa af breyttu
launakerfi ríkisstarfsmanna, þar
sem yfirvinnugreiðslur voru
færðar inn í grunnlaunin. Ríkis-
starfsmcnn hafi sums staðar
fengið fasta yfirvinnu, oft á bil-
inu 20-50 tíma á mánuði og
dæmi um meira.
hækkun launatengdra gjalda, að
mestu vegna gjaldfærslu lífeyris-
skuldbindinga sem fimmfölduðust
milli ára.
20 prósenta hækkun
í heilkrigöismáluni
Mest hækkuðu launagreiðslur
um 21,4% hjá félagsmálaráðu-
neyti og um 20,3% hjá heilbrigð-
isráðuneyti, en undir það eru
færðar 18,6 milljarða launa-
greiðslur, eða næstum 43% allra
launagreiðslnanna. Næstum 3/4
launagreiðslna ríkissjóðs eru hjá
þrem ráðuneytum; heilbrigðis-,
mennta- og dóms- og kirkjumála,
sem að stærstum hluta eru þá
laun heilbrigðisstéttanna, kenn-
ara f framhalds- og háskólum,
lögreglu, dómstóla og presta.
AIls 72 niilljarða
launakostnaður
Heildarlaunakostnaður A-hluta
stofnana hækkaði hins vegar um
rúma 27 milljarða milli ára og
varð hins vegar næstum 72 millj-
arðar á síðasta ári, eða að jafnaði
350.000 krónur á hvern framtelj-
anda (alla 16 ára og eldri). Hækk-
unin skýrist aðallega af mikilli
Maiyjir fengið
óvæntan glaðning
Rúmlega 125 milljóna lífeyris-
skuldbindingar voru gjaldfærðar
í efnahagsreikningi A-hluta ríkis-
sjóðs í lok síðasta árs. Skuldin
hafði þá hækkað um rösldega 30
milljarða frá byrjun ársins, eða
um 32% á þessu eina ári - og sjö-
falt meira en árið áður. Astæðan
er mikil hækkun viðmiðunar-
launa til útreiknings lífeyrisrétt-
inda, sem að stórum hluta skýr-
ast af áðurnefndum aðlögunar-
samningum. En við slíka breyt-
iíigu hækka allar lífeyrisskuíd-
bindingar strax, bæði gagnvart
fyrrverandi og núverandi starfs-
mönnum.
Um 2,5 milljarðar af þessari
hækkun voru greiddir í fyrra -
170% hærri upphæð en árið
áður, sem þýðir væntanlega að
margir fyrrum starfsmenn hins
opinbera hafi óvænt fengið Iag-
Iegar lífeyrishækkanir á árinu.
- HEl