Dagur - 10.11.1999, Blaðsíða 11

Tk%pr
MIÐVIKUDAGUR 10. NÓVEMBER 1999 - 11

ERLENDAR FRETTIR
Hátið í Berlin
í Berlín var haldið
upp á það að tiu ár
eru liðin frá því múr-
inn féll, en níundi
nóvember á sér lengri
sögu í Þýskalandi.
„Við gerðum það sem rétt er,“
sagði Mikhaíl Gorbatsjov, fyrr-
verandi Sovétleiðtogi, þegar þess
var minnst í gær í Berlín að tíu
ár voru liðin frá því múrinn, sem
í eina tíð skipti borginni í tvennt,
var opnaður og Austur-Þjóðverj-
um leyft að fara óhindrað yfir
landamærin.
Helmut Kohl, fyrrverandi
kanslari Þýskalands, minntist
þess nýlega að án Gorbatsjovs og
hugrekkis hans hefði sú atburða-
rás sem varð haustið 1989 aldrei
orðið.
Þeir voru báðir staddir í Berlín
í gær ásamt George Bush, fyrr-
verandi Bandaríkjaforseta og ný-
bökuðum heiðursborgara Berb'n-
ar, og minntust þeir atburðanna
fyrir tíu árum. Allir lögðu þeir
áherslu á alþjóðlega þýðingu
þess sem gerðist.
Kohl sagði hrun múrsins hafa
verið sigur frelsisins, og jafn-
framt hvatti hann Þjóðverja til
bjartsýni þrátt fyrir að samein-
ingarferlið hafi verið og sé enn
erfitt. Einnig lagði hann áherslu
á þýðingu Evrópusambandsins
fyrir sameiningu þýsku ríkjanna.
Dagsins var minnst með ýms-
um hætti í Berlín í gær. Minn-
ingarguðsþjónusta var haldin í
gærmorgun og einnig var sérstök
hátíðarathöfn í þinghúsi lands-
stjórnarinnar í Berlín. Þá var
sérstakur hátíðarfundur haldinn
í Reichstag, þinghúsinu sem
stendur rétt við Brandenborgar-
hliðið í Berlín. Þar fluttu þeir
Gorbatsjov, Bush og Kohl ræður
sínar og sömuleiðis Gerhard
Schröder, núverandi kanslari
Þýskalands, Wolfgang Thierse
forseti þýska sambandsþingsins
og Gauck, sem hefur haft yfir-
umsjón með gögnum austur-
þýsku öryggislögreglunnar.
Gauck var einnig hugsaður sem
sérlegur fulltrúi þeirra austur-
þýsku andófsmanna sem voru í
lykilhlutverki í atburðarásinni
fyrir tíu árum. Verulegri gagn-
rýni hefur sætt að þeim var ekki
ætlað stærra hlutverk í hátíðar-
höldunum í gær.
I gærkvöld var svo slegið upp
stórri útihátíð við Brandenborg-
arhliðið og var búist við að allt
að 100.000 manns myndu láta
sjá sig þar.
Eberhard Diepgen, borgar-
sljóri Berlínar, sagði í ræðu sinni
í gærmorgun að 9. nóvember
væri hátíðardagur, sem Þjóðverj-
ar gætu verið stoltir af. Þjóðverj-
ar hafa lengi átt í erfiðleikum
með sögu sína, sem er blóði drif-
in og valdatími Hitlers varpar sí-
fellt skugga á flestar tilraunir
Þjóðverja til þess að minnast at-
burða úr sögunni.
Dagurinn þegar múrinn féll,
Helmut Kohl, Mikhaíl Gorbatsjov og George Bush I Berlín á mánudag.
9. nóvember, er þar ekki undan-
skilinn, því aðrir sögulegir at-
burðir hafa gerst þennan dag
sem Þjóðverjar eru lítt stoltir af.
Arið 1938 var hin svokallaða
Kristalnótt, eða Pogrom, þegar
þýskir nasistar skipulögðu of-
beldisherferð á hendur gyðing-
um í borgum landsins, rændu og
brenndu samkunduhús, verslan-
ir og heimili gyðinga. „Þetta er
fagnaðardagur, en líka dagur
skammar og umhugsunar," sagði
Gerhard Schröder, núverandi
kanslari Þýskalands, í ræðu sinni
í gær.
Glufur voru byrjaðar að myndast í
Berlínarmúrinn allnokkru áður en
Austur-Þjóðverjum var loks leyft
að fara vesturyfir.
Þessi skuggalega saga varð
m.a. til þess að Þjóðverjar
treystu sér ekki til þess að velja
níunda nóvember fyrir þjóðhá-
tíðardag sameinaðs Þýskalands,
heldur varð 3. október fyrir val-
inu og átti sameining Austur- og
Vestur-Þýskalands í eitt ríki sér
stað þann dag árið 1990.
Mikill munur er enn á lífskjör-
um og tækifærum íbúa landsins
eftir því bvort þeir búa austan
eða vestan megin gömlu
landamæranna, og fordómar eru
miklir á báða bóga. Finnst mörg-
um því sem múrinn lifi enn góðu
lífi og töluverðu verki sé ólokið
áður en óhætt sé að fullyrða að
sameiningarferlinu sé í raun lok-
ið.
Austur-Þjóðverjar hófu að
reisa múrinn sem skipti Berlín í
tvennt í ágúst árið 1961, þannig
að hann var orðinn 28 ára gam-
all þegar hann féll í nóvember
fyrir tíu árum. Meira en 200
manns létu lífið við flóttatilraun-
ir, en þýskir landamæraverðir
tóku hart á slíku og hikuðu ekki
við að skjóta á þá sem reyndu að
flýja vestur yfir.
Egon Krenz, síðasti þjóðhöfð-
ingi Austur-Þýskalands og sá
sem tók ákvörðun um að opna
múrinn, hefur verið dæmdur til
sex ára fangelsisvistar vegna
„skotleyfisins" sem þýskir
landamæraverðir höfðu, og tveir
aðrir fyrrverandi austurþýskir
ráðamenn hlutu styttri fangelsis-
dóma. Annar þeirra var Gúnter
Schabowski, sá hinn sami og
kom fram í sjónvarpi að kvöldi
fimmtudagsins 9. nóvember til
að tilkynna Austur-Þjóðverjum
að þeim væri frjálst að fara yfir
landamærin. Afrýjunarréttur í
Leipzig staðfesti þessa dóma á
mánudag, daginn áður en falls
múrsins var minnst.
Fall múrsins átti sér vitaskuld
nokkurn aðdraganda. Fjölmargir
Austur-Þjóðverjar höfðu safnast
saman í sendiráðum Vestur-
Þýskalands í Póllandi,
Tékkóslóvakíu og Ungverjalandi
nokkrum mánuðum fyrr, en
segja má að fyrsta alvöru glufan
í Járntjaldið hafi myndast þegar
Ungverjar opnuðu landamæri
sín til Austurríkis þann 10. sept-
ember, en þá fóru Austur-Þjóð-
verjar að strqyma í stórum stíl til
Ungverjalands og áfram þaðan
til Austurríkis. 15.000 Austur-
Þjóðverjar fóru þessa leið á
fyrstu þremur dögunum. Fljót-
lega eftir það sáu Krenz og
Schabowski að <_kki þeirri þróun
yrði aftur snúið.
Stllttmi

\m !Í1T1 -1 ■ \
Lnul JU 1 1 HEIMURINN
Ágremiitguriim of-
arlega í huga
FRAKKLAND - Efmd
Barak, for-
sætisráðherra Israels, ogjasser Ara-
fat, leiðtogi Palestínumanna, hitt-
ust í gær í París og lögðu báðir
mikla áherslu á það sem milli ber í
samningaviðræðum þeirra, sem nú
eru að hefjast eina ferðina enn.
Engu að síður sögðust þeir vera
bjartsýnir, en deilumál sem komið
hafa upp síðustu daga voru greini-
lega ofarlega í huga þeirra beggja.
Ehud Barak.
4.000 mairns flýja daglega
RUSSLAND - Rússneski herinn hélt í gær áfram árásum sínum á
Téténíu, en skyndilegar vetrarhörkur urðu til þess að dregið var
nokkuð úr árásunum. Ekkert Iát er á flóttamannastraumnum frá
Téténíu, en nú yfirgefa um 4.000 manns landiö á degi hverjum.
Aimar flugritiim ftmdiim
BANDARIKIN - Annar flugrita egypsku farþegaþotunnar, sem hrap-
aði í hafið í síðustu viku, er fundinn. Vonast er til þess að hann varpi
einhverju ljósi á orsakir flugslyssins, sem enn eru á huldu. Egypska
þotan hrapaði skyndilega í hafið skömmu eftir flugtak frá New York
og fórust allir sem um borð voru, alls 21 7 manns.
Tugþúsundir manna innilokaðir
VIETNAM - Tugþúsundir manna eru enn einangraðir vegna flóð-
anna í Víetnam og skortir þá bæði mat, hreint drykkjarvatn og lyf.
Flóðin voru þau verstu sem komið hafa í landinu í 35 ár. Meira en
600 manns eru þegar látnir og meira en hálf milljón manna missti
heimili sitt.
Skyndilokun kjamorkuvers
RUSSLAND - Kjarnorkuveri í rússneska bænum Kursk, sem er suð-
ur af Moskvu, var lokað skyndilega vegna neyðarástands, en ekki er
Ijóst hver nánari tildrög þess voru. Fullyrt var að engin geislavirk efni
hefðu lekið út. 1 síðustu viku var fyrst gerð úttekt á því hvort tækja-
búnaður kjarnorkuversins myndi standast 2000-vandann svonefnda.
Sþgusagnir um hrottrekstur Pútíns
RÚSSLAND - Rússnesk stjórnvöld
vísuðu í gær á bug orðrómi um að
innan slcamms eigi að reka Vladimír
Pútín forsætisráðherra úr embætti,
en hann hefur gegnt þvf í þrjá mán-
uði. Rússneskir fjölmiðlar hafa verið
að gera því skóna að Boris Jeltsín,
forseti Rússlands, ætli að reka Pútín
vegna ágreinings þeirra um stríðið í
Téténíu. Samkvæmt þessum vanga-
veltum á Jeltsín að vilja binda enda á
stríðið vegna þrýstings frá Vestur-
löndum, en Pútín sagður vilja halda
áfram stríðsrekstrinum þangað til ísl-
amskir skæruliðar hafa verið brotnir
algjörlega á bak aftur. Stríðið hefur
kostað aragrúa óbreyttra borgara í
Téténíu b'fið.
Vladimír Pútín.
Fólksflótti frá Búlgaríu
BÚLGARIA - Ibúum í Búlgarfu hefur fækkað um eina milljón frá því
kommúnisminn í Austantjaldsríkjunum leið undir lok fyrir um tíu
árum, en það samsvarar meira en 10% þjóðarinnar. Þetta er meiri
fólksfækkun en í nokkru öðru fyrrverandi austantjaldslandi. Nú búa
8,2 milljónir manna í landinu, og hafa 700.000 manns flutt úr landi
á síðustu tíu árum. Auk þess hefur orðið viðbótarfólksfækkun vegna
þess að dánartíðni er allnokkru lægri en fæðingartíðnin, en fæðing-
artíðni hefur lækkað úr 12 af hveijum þúsund í 7 af hverjum þúsund
á síðustu tíu árum.
Fótholtábullur dæmdar
ÞYSKALAND - I gær féllu dómar í máli íjögurra þýskra manna sem
börðu franskan lögreglumann til óbóta utan við fótboltavöll í Frakk-
lancli þar sem fram fór leikur í heimsmeistarakeppninni 1998. Einn
IJórmenninganna, Andre Zawacki, hlaut sex ára fangelsi fyrir morð-
tilraun, en hinir þrfr hlutu styttri fangelsisdóma.
ISI Y R
E I M U R A N ETI N U