Dagur - 31.12.1999, Qupperneq 6

6 -FÖSTUDAGVR 31. DESEMBER 1999

ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag:
Útgáfustjóri:
Ritstjóri:
Adstoðarritstjóri:
Framkvæmdastjóri:
Skrifstofur:
Símar:
Netfang ritstjórnar:
Áskriftargjald m. vsk.:
Lausasöluverð:
Grænt númer:
Netföng auglýsingadeildar:
Símar auglýsingadeildar:
Símbréf auglýsingadeildar:
Símbréf ritstjómar:
DAGSPRENT
EYJÓLFUR SVEINSSON
ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
BIRGIR GUÐMUNDSSON
MARTEINN JÓNASSON
STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
460 6100 OG 800 7080
ritstjori@dagur.is
1.900 KR. Á MÁNUÐI
150 KR. OG 200 KR. HELGARBLAÐ
800 7080
greta@dagur.is-augl@dagur.is-gestur@ff.is
(REYKJAVÍK)563-1615 Ámundi Ámundason
(REYKJAVÍK)563-16A2 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYR 1)460-6192 Karen Grétarsdóttir.
460 6161
460 617KAKUREYRI) 551 6270 (REYKJAVÍK)
Sjá dagar koma
í fyrsta lagi
Árið 1999 hefur verið ár mikilla breytinga á Islandi, breytinga
sem einkennast af því að góðæri sem hefur ríkt á flestum svið-
um. Landsmenn hafa sótt fram fullir bjartsýni og sjálfstrausts.
A sumum sviðum hefur framþróunin orðið veruleg, svo sem á
sviði íjármagnsmarkaðar og í efnahagsmálum ýmis konar, en á
öðrum sviðum eins og til dæmis hvað varðar stjórnmálin og
flokkakerfið virðist þróunin ætla að taka eitthvað lengri tíma.
Engu að síður hefur verið lagður hornsteinn að mikilvægum
og spennandi breytingum bæði á flokkakerfi og kjördæma-
kerfi.
í öðru lagi
Við aldahvörf og árþúsundamót fagna Islendingar kristnitöku,
blása til menningarborgarhátíðar og meta stöðu sína í samfé-
lagi þjóðanna. Trúlega hafa breytingar og framfarir á þessari
öld orðið meiri á þessari öld en áður hefur orðið í samanlagðri
Islandssögunni. A næstu öld gætu breytingarnar jafnvel orðið
enn hraðari. Hugsunarháttur langtímasjónarmiða verður því
sífellt mikilvægari einkum í efnahags- og umhverfismálum. Ef
þjóðin ætlar að halda stöðu sinni þarf hún að gæta þess að
safna ekki í stundargræðgi óviðráðanlegum skuldum hjá er-
lendum lánadrottnum eða hjá móður náttúru. A báðum stöð-
um er skuldin orðin há - og brýnt að huga að skuldadögum.
í þriöja lagi
Já, skuldadagar koma, ár og aldir líða. „Enginn stöðvar tímans
þunga nið“, eins og skáldið frá Fagraskógi benti á á sínum
tíma. Og þó það sé í fullu samræmi við hin dýpstu rök íslensku
þjóðarinnar, að lifa á köflum um efni fram, þá hefur hún jafn-
framt sýnt að hún spjarar sig þegar á reynir og að „hennar líf
er eilíft kraftaverk“. Krafaverkið sem nú þarf er framsýni og
langtímahugsun. Sé hún í farteskinu er fullt tilefni til bjart-
sýni þegar horft er til næstu þúsund ára „þjóðarinnar við
nyrstu voga“ og við því að búast, að í hennar kirkju muni áfram
helgar stjörnur loga!
Gleðilegt nýtt ár
Birgtr Guðmiutdsson
Árið sem senn er á enda hefur
verið hið prýðilegasta í lífi
Garra og hans fjölskyldu. Að
vísu varð saumastofan, sem
Sigurgríma föðursystir Garra
hefur unnið hjá í 19 ár, gjald-
þrota og þar sem Sigurgríma
hafði skrifað upp á einhverja
pappíra fyrir eigandann, missti
hún litlu íbúðina sína og er nú
flutt inn og lögst upp á Garra
um stundarsakir.
Við þetta má svo bæta að
Skipasmíðastöð Snjólfs Lauf-
dals hefur verið verkefnalaus í
14 mánuði og Engilberti Hörg-
dal, svila Garra, var sagt upp
störfum. Hann er nú kominn
norður, blessaður kall-
inn og leigir kjallarahol-
una hjá Garra og hefur
reyndar verið nokkuð
greiðslutregur lengi af
skiljanlegum ástæðum.
Ljúft ár
Stórfjölskyldan hefur
sem sé verið að þjappa sér
saman og er hið besta mál og
allt á jákvæðu nótunum. Að
vísu Iá dóttir Garra um skeið í
mislingum, sonur hans fót-
brotnaði á skiðum og móðir
hans mjaðmagrindarbrotnaði
er hún datt í hálku, en að öðru
leyti hefur heilsufar fjölskyld-
unnar verið eins og best er á
kosið. Reyndar fór Njáll föður-
bróðir í þriðja sinn inn á Vog,
en nú standa vonir til að hann
uppþurrkist endanlega.
Dauðsföll í fjölskyidunni
hafa flest gengið fram með
eðlilegum hætti. Að vísu
drukknaði Bernódus gamli
frændi Garra fyrir vestan þegar
hann var að draga fyrir silung í
ósnum, en menn eru sammála
um að hans tími hafi einfald-
lega verið kominn, og blessuð
sé minning hans og megi hann
já Garra
liafa það sem best á himnum
eða hvar sem hann er nú nið-
urkominn, ljúflingurinn.
Gott ár
Þetta hefur sem sé verið hið
hupplegasta ár í hvívetna hjá
Garra og hans fólki. Þó má
geta þess að Styrtla, útgerðar-
fyrirtæki Markúsar mágs
Garra, sökk endanlega í
skuldafenið og sér ekki fyrir
endann á því. Og hugsanlega
fara víxlarnir fljótlega að falla
með enn meiri hraða og þunga
en áður á breitt bak Garra, því
eins og máltækið segir um
mága: „Þeim var ég
verstur, er var systur
minni bestur.“ En
Markús mágur er
reyndar að upplagi
besta skinn inn við
beinið, já eiginlega
drengur góður á alla
kanta, nema þá helst f
peningamálum. En hvað eru
nokkrir aurar og fallnir víxlar á
milli vina, svo ekki sé nú talað
um mága?
Árið hefur því verið Garra og
hans fólki einstaklega gjöfult.
Að vísu kom það flatt upp á
marga þegar Hermundur, syst-
ursonur Garra, stakk af til
Brasilíu í kjölfar þrenginga hjá
Kjötverslun Hermundar í
Reykjavfk. Fjölmiðlar hafa eitt-
hvað minnst á bókhaldsóreiðu
hjá Hermundi og að hann hafi
dulítið kryddað kjötviðskiptin
með hassi, en það hlýtur að
vera lygi. Því Garri og hans
fjölskylda eru, eins og aðrir ís-
lendingar, strangheiðarlegt
fólk og eiga því fullkomlega
skilið það gargandi góðæri sem
einkennt hefur árið 1999.
GARRI
ELÍAS
SNÆLAND
JÓNSSON
skrifar
Spámenn og aðrir spekingar
keppast þessa dagana við að spá
um framtíðina - um atburði
komandi aldar, jafnvel næstu
þúsaldar. Sumt er tiltölulega
auðvelt að áætla til nokkurra ára,
svo sem mannfjöldaþróun og
annað sem byggir á sannferðug-
um tölfræðilegum grunni. Annað
eru beinar ágiskanir og/eða ósk-
hyggja.
Líldega er það eitt víst um
tuttugustu og fyrstu öldina að
hún verður í veigamildum atrið-
um allt öðru vísi en spámenn
ársins 1999 eiga von á. Og að
öllum Iíkindum mun ömurlegri
fyrir meginþorra heimsbyggðar-
innar en þeir bjartsýnu reikna nú
með.
Fyrir 100 ánun
Lítum aðeins til þess hvernig
horft var til tuttugustu aldarinn-
ar fyrir hundrað árum síðan.
Árið 1899.
Framtíðm
Enginn reiknaði þá með því að
nýja öldin færði mannkyninu
tvær heimsstyrjaldir með meiri
hörmungum en dæmi eru um í
veraldarsögunni. Hvað þá að
framundan væri
skipulegt þjóðar-
morð á gyðingum.
Enginn reiknaði
með því að þetta
yrði öld kjarn-
orkunnar og tölv-
unnar með öllum
þeim gjörbreyt-
ingum sem því
hefur fylgt.
Hins vegar voru
menn í óða önn
að spá frekari þró-
un þeirrar tækni
sem þá þegar var
kunn - svo sem
fljúgandi bílum og fleiru af því
tagi.
Eins er það nú. Spámenn og
spekingar byggja á þeirri þekk-
ingu sem fyrir hendi er, og þeirri
tækni sem þegar er þekkt, þegar
þeir reyna að sjá íyrir atburðarás
næstu hundrað ára. Mestar líkur
eru hins vegar á því að við höfum
ekki hugmynd um
hvað það er sem
setja mun mestan
svip á næstu öld.
Það verður líldega
eitthvað sem enn
er eftir að finna
upp - vafalaust
bæði til góðs og
ills.
Hvernig verður næsta öld?
Góð ár og slæm
Islendingar hafa
hins vegar allar
_______ forsendur til að
hafa það gott
efnahagslega á
fyrstu árum nýrrar aldar - að svo
miklu leyti sem framþróun efna-
hags- og atvinnulífs verður á
valdi landsmanna sjálfra. Fiski-
stofnarnir eru á uppleið, kraf’tur
er í nýjum atvinnugreinum á
sviði tölvutækni og margvísleg
nýsköpun í gangi. Ríkisvaldið
notar hluta af stórauknum tekj-
um sínum til að greiða niður
skuldir um tugi miiljarða króna
og býr þannig í haginn fyrir
framtíðina.
En vissulega er auðvelt að mis-
stíga sig í þessum efnum, eins og
dæmin sanna frá undanförnum
áratugum. Líkurnar á að mikill
hagvöxtur, lág verðbólga, lítið at-
vinnuleysi og veruleg raunhækk-
un kaupmáttar haldi áfram ár
eftir ár eru ekki miklar. Það er
því skynsamlegt að búa sig undir
bakslag með þvf að safna í sjóði
og greiða niður skuldir. Dæmi-
sagan um sjö góðu og sjö mögru
árin á við nú á tímum engu síður
en í Egyptalandi til forna.
Gleðilegt dr!
svaraud
Fyrír hverra hluta sahir
verihir ársitis 1999
einhum minnst?
Haraldur Bjaraason
fréttam. Útvarpsins a Egilsstöðum.
„Þessa árs verður
helst minnst
vegna írafárs og
hávaða sem hefur
orðið vegna fyrir-
hugaðra virkjun-
ar- og stóriðju-
framkvæmda hér
eystra. Deilurnar hafa komið illa
niður á Austfirðingum, sem hafa
fulla þörf fyrir að standa saman
um málefni sem þá snerta, á
hvorn veginn sem er. Af öðrum
atburðum er mér minnsstæð
koma farþegaskips á Lagarfljót
og forsetaheimsóknin, þegar
minnstu munaði að flutningabíll
rækist á bílalest forsetans, en
snarræði bílstjórans bjargaði því
að illa færi.“
Guðný HaHdórsdóttir
kvikmyndaleikstjóri.
„Árið 1999
stendur uppúr
sem ár hnignun-
ar. Oldin byrjaði
á bjartsýni og
þjóðin barðist
fyrir sjálfstæði,
hefur nú kýlt
vömbina í hundrað ár og er orð-
in að kjánalegu neysluþjóðfélagi,
þar sem stór bluti þjóðarinnar er
tilbúinn til þess að fórna öllu fyr-
ir fljótfenginn gróða. Hlutafjár-
æði og áfergja í að kafffæra land-
ið ber vitni um það og í pólítík-
inni er orðið opinbert að allt
byggist á plottunum og svindli.
Forráðamenn þjóðarinnar taka
undir það. Hvað eigum við fíflin
þá að segja.“
Björa Þórlcifsson
skólastjóri Brekkuskóla á Akureyri.
„Af atburðum er-
lendis hef ég velt
vöngum yfir þró-
un veðurfars á
jörðinni. Mér
finnst meira um
válynd veður í
Evrópu en áður
og spyr því hvort einhver óheilla-
þróun sé hér í gangi. Ur lands-
málum hér heima er frammi-
staða Vinstri-grænna í kosning-
um og vöxtur þeirra og viðgangur
það athyglisverðasta í stjórnmál-
unum. Seðlabankastjórastaðan
er auðvitað fersk í minni líka. Ur
eigin garði mun ég minnast árs-
ins 1999 sem ársins þegar ég
málaði húsið mitt að utan.“
Svanhildur Konráðsdóttir
kynningarfidltrúi Reykjavíkur -
menningarborgar árið2000.
„Ég helst að
þessa árs verði
einkum minnst
fyrir að íslenska
þjóðin skipti
skapi í fyrsta sinn
í mjög langan
tíma. Tilefnið eru
umhverfismálin og skiptar skoð-
anir um stóriðju og byggðamál.
Og hvar svo sem menn standa í
þessum deilum er það sérlega
ánægjulegt að blóðið rennur enn
í æðum íslensku þjóðarinnar, í
stað þess að lognmollan ein ríki.“