Dagur - 22.01.2000, Blaðsíða 4

WÓÐLEIKHÚSIÐ
sími 551-1200
Stóra sviðið kl. 20:00
TVEIR TVÖFALDIR
- Ray Cooney
í kvöld, lau. 22/1, örfá
sæti laus, lau. 29/1, örfá
sæti laus, lau. 5/2.
Síðustu sýningar.
GLANNI GLÆPUR í
LATABÆ
- Magnús Scheving og
Sigurður Sigurjónsson.
Sun, 23/1, kl. 14:00,
uppselt, kl. 17:00,
uppselt, sun 30/1, kl.
14:00, örfá sæti laus, kl.
17:00, nokkursæti laus,
sun. 6/2 kl. 14:00 örfá
sæti laus, sun. 13/2 kl.
14:00, örfá sæti laus, kl.
17:00, nokkur sæti laus.
KRÍTARHRINGURINN
í KÁKASUS
- Bertolt Brecht
Fim 27/1 ,fös. 4/2, lau.
12/2.
GULLNA HLIÐIÐ
- Davíð Stefánsson
10. sýn.fös. 28/1, uppselt,
11. sýn. fim. 3/2, örfá sæti
laus, 12. sýn. mið. 9/2,
nokkur sæti laus,
fim.10/2, nokkur sæti
laus., lau.19/2. nokkur
sæti laus.
Smíðaverkstæðið kl. 20:30
VÉR MORÐINGJAR
- Guðmundur Kamban
Lýsing: Ásmundur Karlsson
Leikmynd og búningar:
Jórunn Ragnarsdóttir
Leikstjóri: Þórhallur
Sigurðsson
Leikendur: Halldóra
Björnsdóttir, Valdimar Örn
Flygenring, Kristbjörg Kjeld,
Linda Ásgeirsdóttir, Magnús
Ragnarsson, Þór H.
Tulinius.
Frumsýning í kvöld lau.
22/1 ,uppselt,
önnur sýning sun.23/1,
fös. 28/1 og lau. 29/1.
LISTAKLÚBBUR
LEIKHÚSSKJALLARANS
mán. 24/1 kl. 20:30
Jazz-kvöld. Píanótríó sem í
eru Agnar Már Magnússon,
píanó, Matthías Hemstock,
trommur og Gunnlaugur
Guðmundsson, kontrabassi,
leikur bæði frumsamda tón-
list sem sígilda “standarda”.
Miðasalan er opin
mánud,- þriðjud.
kl. 13-18, miðvikud.-
sunnud. kl. 13-20.
Símapantanir
frá kl. 10 virka daga.
Sími 551-1200.
thorey@theatre.is
jmjjjjjjjuAjii.
20
LAUGARDAGUR 22. JANÚAR 2000

Afrísk viðhorf
BÚKA-
HILLAN
Elías Snæland
Jónsson
ritstjóri
Afrískar bók-
menntir eru að
mestu óþekktar
hér á landi. Það
er einna helst
að bækur nokk-
urra rithöfunda
frá Suður-Afr-
íku hafi náð
hingað norður,
svo sem eftir
Alan Paton og
Nadine Gordi-
mer. Þá kannast ýmsir við níger-
íska leikskáldið Wole Soyianka,
enda fékk hann Nóbelinn
(1986) eins og Gordimer
(1991).
Þeir sem sérfróðir eru um
skáldskap afrískra höfunda eru
yfirleitt á einu máli um að einn
merkasti skáldsagnahöfundur
álfunnar sé Nígeríumaðurinn
Chinua Achebe, en hann hefur
um árabil búið í Bandaríkjun-
um og stundað kennslu við há-
skóla þar samhliða ritstörfum.
Achebe slasaðist mjög illa í bíl-
slysi í Lagos, höfuðborg Níger-
íu, árið 1990 og er bundinn við
hjólastól. Það er því ekki aðeins
ógnarstjórn herforingja í Níger-
íu sem hefur hindrað hann í að
flytja heim, eins og hann þráir
mest af öllu, heldur á hann þar
engan kost á h'fsnauðsynlegri
læknisþjónustu því eftir óstjórn
síðustu áratuga er heilbrigðis-
kerfi landsins í rúst.
Tímamótaverk
Achebe fæddist árið 1930 í
þorpinu Ogidi í austurhluta Ní-
geríu. Hann er af Ibo-ættbálkn-
um sem hefur lengi átt undir
högg að sækja í landinu og
reyndi meðal annars að öðlast
sjálfstæði á sjöunda áratugnum
undir nafninu Biafra, en varð
að láta undan ofureflinu eftir
hræðilega hungursneyð sem
vakti óhug og reiði viða um
heim.
Faðir hans var kristinn prest-
ur sem lét son sinn ganga
menntaveginn. A þeim tíma var
enska ríkjandi mál í skólum
Iandsins og það varð því tungu-
málið sem Achebe notaði þegar
T H I N G S
FALL
APART
ACHEBE
Things Fall Apart: frægasta skáldsaga Achebe.
hann fór að skrifa skáldsögur.
En hann notar tungumál ætt-
bálksins þegar hann yrkir ljóð.
I lann skýrir það þannig í nýlegu
viðtali við bandarískt stórblað:
„Eg hef tvær hendur og ég læt
hvora þeirra gegna sínu hlut-
verki.“
Achebe Iagði stund á
læknisfræði og bókmennt-
ir við háskólann í Ibadan
og fór að námi loknu að
vinna fyrir útvarpið í
Lagos. Jafnframt hóf
hann að semja sögur.
Fyrsta skáldsagan hans,
og sú frægasta, kom út í
Nígeríu árið 1958
tveimur árum áður en
landið hlaut sjálfstæði frá
Bretum. Hún heitir
„Things Fall Apart“ og
þykir tímamótaverk í
afrískum bókmenntum.
I þessari fyrstu skáld-
sögu sinni þykir Achebe
lýsa frábærlega og af
fullkomnu raunsæi Iífi,
trú og siðum í dæmi-
gerðu þorpi Ibóa áður en
evrópsku nýlenduherr-
arnir mættu til leiks
undir lok nítjándu aldar-
innar, og síðan hvernig
trú og menning þorps-
búa hrundi undan evr-
ópskum yfirgangi. At-
burðarásin snýst um Okon-
kowo, mann sem hefst til vegs
og virðingar fyrir eigin dugnað í
þorpinu Umuofia. Hann verður
frægur glímukappi og auðugur
bóndi og eignast stóra fjöl-
skyldu. En fall hans er líka mik-
Nígeríski rithöfundurínn Chinua Achebe.
ið.
Skáldsagan vakti
strax mikla athygli í
heimalandinu og síð-
ar erlendis. Hún hef-
ur verið þýdd á fjöl-
mörg tungumál og
seld í um átta milljón-
um eintaka viða um
heim.
„Latur höfundur"
Achebe fylgdi sög-
unni eftir árið 1960
með No Longer at
Ease, en þar segir frá
afkomanda Okon-
kowo sem verður
hluti af þeirri spilltu
stjórn sem tók öll völd
í Nígeríu fljótlega eft-
ir sjálfstæðið.
Næstu árin sendi
Achebe frá sér tvær aðrar skáld-
sögur - Arrow of God (1964) og
A Man of the People (1966). En
síðan leið langur tími þar til ný
skáldsaga birtist - en það var
Anthills of the Savannah
(1987). Hins vegar sendi hann
frá sér í millitíðinni smásagna-
söfn, barnabækur, Ijóð og fræði-
bækur.
Hann hefur hins vegar ekki
skrifað nýja skáldsögu síðan
1987. Ástæðan er vafalítið með-
al annars sú að þessi árin hefur
hann einkum búið fjarri Níger-
íu sem er hin eina sanna upp-
spretta skáldskapar hans. Hann
fór í heimsókn þangað síðastlið-
ið sumar, eftir að borgaralegur
forseti tók við af herforingjun-
um, og sá ekki aðeins eyðilegg-
inguna alls staðar heldur endur-
nærðist hann af að hitta á nýjan
leik vini, kunningja og aðdáend-
ur. Það gaf honum aukinn kraft
og innsæi sem að hans sögn
gæti skilað sér í nýrri skáldsögu.
I fyrrnefndu viðtali segist
hann vera „latur rithöfundur"
sem skrifi einungis þegar inn-
blásturinn hreyfi við honum.
Hann er hins vegar að senda frá
sér nýtt ritgerðasafn sem heitir
Home and Exile og fjallar að
mestu leyti um málefni heima-
landsins.
Fyndni og skemmtun
KVIK- An Ideal Hus-
band
Leikstjóri: Oli-
ver Parker
Aðalleikarar:
Bupert Everett,
Julianne
Moore, Jeremy
Northam, Cate
Blanchett og
Minnie Driver.
Hér er komin
bráðskemmtileg
kvikmyndaútfærsla á leikriti
Oscars Wilde, An Ideal Hus-
band. Söguþráðurinn er svosem
ekki ýkja merkilegur, þar segir
frá fjárkúgun og ástarmisskiln-
ingi en allt fer vel að lokum.
Sagan sjálf er ekki frumleg en
texti verksins bætir hana marg-
falt upp þvf hann er hnyttinn og
snjall og fær mann til að skella
upp úr hvað eftir annað. Enn á
ný sannast að Oscar Wilde var
með fyndnustu mönnum.
Leikararnir standa sig misvel
en enginn illa. Rupert Everett
hefur besta hlutverkið, fær að
slá um sig með tjölmörgum
gullkornum og nýtur sín full-
komlega í hlutverki hins lata og
kærulausa Iífsnautnamanns.
Cate Blanchett, sem vann mik-
inn leiksigur í Elizabeth, sýnir
enn á ný að hún er firnagóð lei-
kona. Hlutverk hinnar tryggu
og skynsömu eiginkonu virðist
ekki bjóða upp á sérstök leiktil-
þrif, en Blanchctt sýnir töfrandi
leik og tekst að skapa sérlega
geðþekka persónu. Julianne
Moore leikur tálkvendið og ger-
ir það þokkalega en ég hefði
viljað sjá leikkonu með sterkari
persónuleika takast á við hlut-
verkið. Jeremy Northam leikur
eiginmanninn sem lcndir í klóm
hennar og stendur sig vel án
þess að sýna stórlcik. Minnie
Driver er leikkona sem mér hef-
ur venjulega þótt illþolanleg cn
hér er hún alveg bærileg.
Fagurkerar geta ekki einungis
notið frábærs texta og góðs leiks
þeirra Everett og Blanchett
heldur einnig glæsilegrar um-
gerðar. Sviðsmyndin er íhurðar-
mikil, í takt við þann yfirstéttar-
heim sem hún sýnir, og búning-
arnir sérlega fallegir. Þetta er í
alla staði vel gerð mynd sem er
sérlega gaman að horfa á.