Dagur - 29.02.2000, Blaðsíða 2

2 - PRIDJUDA GUR 2 9 . FERRÚA R 20 00

. FRÉTTIR
Þúsuiulir voru
innlyksa í vertravíti
Þúsimdir lentu í
gildru náttúruafl-
anua. Um 1.500
manns í mörg hund-
ruð bílum bjargað úr
bálviðrisblindhríð á
Þrengslavegi. Veðrið
ekkert einsdæmi í
febrúar - það var
Hekla sem oHi vand-
ræðunum. Var gosið
gert of freistandi af
fjölmiðlum?
Náttúruöflin og veðurguðirnir
gerðu mannfólkinu á íslandi öfl-
ugan grikk um helgina; byrjuðu á
þvf að Iokka misjafnlega vel
ferðabúið fólk á Suðurlandi út úr
híbýlum sínum með Heklugosi
kl. 18.18 á laugardag og efndu
síðan til bálviðris síðdegis á
sunnudag sem stöðvaði alla um-
ferð á Hellisheiði og um
Þrengslaveg. Þúsundir vegfar-
enda lentu í gildrunni og komust
hvorki lönd né strönd þegar
sunnudagsbíltúrinn stöðvaðist í
kolbrjáluðum fannfergisstormi.
Þrátt íyrir viðvaranir streymdu
bílalestirnar austur fyrir fjall
fyrripartinn á sunnudag og það
gekk ágætlega, en öðru máli
gegndi með heimferðina. þeir
sem ekki beinlínis sátu fastir á
heiði urðu að snúa við og leita
gistingar; hótel fylltust á svip-
stundu, síðan orlofshús og loks
varð að koma fólki fyrir undir
hvaða þaki sem er ailt austur að
Flúðum og suður til Þorláks-
hafnar, þar sem um 250 manns
gisti í grunnskólanum og f
heimahúsum og fékk aðhlynn-
ingu í boði Rauða Kross Islands.
Hellisheiðinni var Iokað síð-
degis á sunnudag en fólki beint á
Þrengslaveg, sem lokaðist ekki
löngu síðar þegar bílar tóku að
festast. Þeir Víðir Reynisson og
Þorsteinn Þorkelsson björgunar-
sveitarmenn áætla að bjarga hafi
þurft um 1.500 manns úr um
300 bílum af heiðinni og þurfti
til þess um 150 björgunarsveit-
armenn á 20 björgunarsveitarbíl-
um og níu snjóbílum. Þá er ótal-
in leit að vélsleðamönnum, sem
nánar er vikið að á öðrum stað í
blaðinu. Fyrst er það veðurham-
urinn.
Ekki óalgengt í febrúar
Guðmundur Hafsteinsson á Veð-
urstofu Islands Iýsir þróuninni á
svofelldan hátt: Fyrir austan
landið var Iægð sem dýpkaði
töluvert og að morgni sunnudags
var orðið hvasst og jafnvel blind-
Fjöldi manns gisti í grunnskólanum í Þorlákshöfn í fyrrinótt og hér koma nokkrir veðurbaröir vegfarendur í skólann eftir að
snjóbíiar og önnur ökutæki björgunarsveitanna höfðu ferjað þá þangað. mynd: þök
hríð austan til á landinu og víða
á Norðurlandi, en þá var enn til-
tölulega hægur vindur sunnan-
lands. Smám saman fór vindur-
inn þó að fikra sig suður yfir
Iandið og síðdegis fór að hvessa
töluvert sunnan til á Iandinu.
Fyrir noröan snjóaði töluvert og
stöku snjógusa komst suður yfir
heiðar, en fyrst og fremst var þar
um skafrenning að ræða. Úr varð
hið versta veður.
En hvar var veðravíti helgar-
innar? A Hellisheiði? „Það var
áreiðanlega ekki verra þar en
víða fyrir norðan. En þetta er
eini fjállvegurinn á Suðurlandi
og yfirleitt var skaplegt veður á
láglendinu. Það var töluvert
hvassara á hálendi og þarna var
svo mikill snjór og skafrenningur
að allt varð blint. Og út í þetta óð
fólk sem var spennt að sjá
Heklugos. Vandræðin voru mest
vegna þess, því veður í þessum
klassa kemur flesta vetur, ekki
síst í febrúar."
Fólk óð af stað þrátt fyrir við-
varanir. „Á sunnudagsmorgni
vöruðum við við stormi á norð-
anverðu landinu, en þá var spáin
fyrir láglcndi Suðurlands og
Faxaflóa norðan 10-15 metrar á
sekúndu og búist við norðvestan
13-18 undir kvöld með dálitlum
éljum um daginn. Þetta stóðst
nokkurn veginn hvað láglendið
varðar. Á Hellisheiði var vaxandi
vindur um morguninn og milli
kl. 14 og 15 var vindurinn einna
mestur, þegar meðalvindurinn
náði 19 metrum á sekúndu.
Næstu klukkustundirnar og fram
á nótt rokkaði meðalvindurinn
þarna á bilinu 15 til 19 metrar á
sekúndu, en fór í 25 í verstu
hviðunum. Fyrir norðan var
vindurinn mestur um kvöldið
þegar meðalvindurinn fór upp í
18-19 metra á sekúndu. Þar
snjóaði hins vegar töluvert,"
sagði Guðmundur Hafsteinsson.
Erfítt að hindra för
Veðrið hafði mikil áhrif á störf
lögreglu. Um miðjan dag á
sunnudag óskaði lögreglan á Sel-
fossi eftir aðstoð lögreglunnar í
Reykjavík við að loka Hellisheið-
inni enda veður orðið vont og
heiðin ófær. Þá voru þegar um
400 bílar fastir á heiðinni. Um
sjöleytið var Þrengslavegi einnig
Iokað og var þá talsverður fjöldi
bíla fastur þar.
Var erfitt að fá fólk til að snúa
við? „Það gekk upp og ofan. Þeir
sem telja sig vera á góðum og vel
búnum bílum vilja reyna og það
er á mörkunum að það sé bein-
línis hægt að hindra för manna.
En reynslan leiðir auðvitað í Ijós
að jeppar komast í sjálfheldu
ekki síður en aðrir og þá einkum
þegar aðrir bílar eru fastir og
loka fyrir öðrum," segir Grímur
Grímsson, varðstjóri í Reykjavík.
Fljótlega var óskað eftir aðstoð
björgunarsveita við að koma því
fólki sem fast var í bifreiðum til
byggða. Um miðnætti voru
fengnar þrjár rútur til að sækja
fólk úr snjóbílunum við
Þrengslavegamót og í Litlu kaffi-
stofunni og flytja það til Reykja-
víkur. Unnið var að því alla að-
faranótt mánudagsins að flytja
fólk úr Þrengslunum og höfðu
allir þeir sem vildu yfirgefa bíla
sína verið fluttir til byggða um
tíuleytið á mánudagsmorguninn.
Síðdegis í gær var ákveðið að láta
bílana sem eftir urðu eiga sig þar
til veðrinu hefði slotað.
Bíll með kerru og koll af
kolli
Hjörleifur Olafsson hjá Vega-
gerðinni segir að þó spáin hafi
verið slæm hafi það komið hon-
um á óvart hversu veðurham-
urinn varð óskaplegur fýrri sunn-
an. Telur hann að Ioka hefði átt
fyrr (ýrir umferð um Hellisheiði
og svo Þrengslin? „Það er bæði
að þetta varð verra en við var bú-
ist, og svo er það hitt, að oft er
þetta svæði á mörkunum dögum
saman vegna skafrennings, en
gengur samt. Gangur mála fer
nú eftir sérstöku skipulagi og
samkomulagi okkar og lögregl-
unnar á höfuðborgarsvæðinu og
fyrir austan fjall og samkvæmt
því er það lögreglan sem ákveður
hvort það eigi að loka með vald-
boði. Við sendum út viðvaranir
til fjölmiðla um kl. 17, en um
það leyti var veðrið virkilega orð-
ið brjálað.“
Hjörleifur segir að allt hafi
hjálpast til við að umferðin fór í
hnút. „Fram til kl. 18 leit þetta
ekki mjög illa út á Þrengslavegin-
um, en þá varð það óhapp að bíll
með kerru snérist á veginum og
lokaði honum. Það tók hátt í
klukkutíma að koma mönnum á
staðinn og opna veginn, en þá
voru margir bílar orðnir upp-
fenntir. Svo gerðist þetta koll af
kolli. Um stund fór rúta þversum
á veginum og lokaði. Síðan fóru
þeir óþolinmóðu að reyna að aka
framhjá öðrum í röðinni og allt
tepptist. Þá skipti ekki máli
hversu góður bíllinn er, því eng-
in keðja er sterkari en veikasti
hlekkurinn. Loks vildi það svo
til, eins og alþjóð veit, að um-
ferðin var margföld á við venju-
legan sunnudag vegna gossins í
Heklu.“
Of jákvæð fjölmiðla-
uinjfjöllun?
Óli H. Þórðarson, framkvæmda-
stjóri Umferðarráðs, sagðist í
samtali við Dag spyrja sig þeirrar
spurningar, varðandi umferðina
um Þrengslin, hvort það hefði
verið húið að vara nægjanlega
mikið viö þessum vegarkafla.
„Þarna var íjölmiðlaumfjöllun-
in jákvæð um að menn kænm og
skoðuðu Heklu. En það kom
fljótlega í Ijós að menn sáu ekki
nokkurn skapaðan hlut en samt
voru menn að fara, langt frarn
eftir degi, til að reyna að sjá eitt-
hvað. Þetta er eitthvað í þjóð-
arsálinni sem er full ástæða til að
skoöa. Það á við um allt of marga
að það er hara látið vaða. Allt á
að bjargast! En því miður bjarg-
ast ekki allt,“ sagði Óli.
Og ekld mátti miklu muna að
verr færi en raun varð á. Jóhann-
es M. Gunnarsson, lækningafor-
stjóri á SHR, var spurður út í
viðbúnað vegna ástandsins í
Þrengslunum. Hann sagði marg-
an hafa haft andvara á sér. Eng-
in áætlun hefði þó verið sett í
gang en hlutirnir hefðu getað
farið illa. „Við svona kringum-
stæður geta auðveldlega orðið
slys, ekki síst kæling á fólki sem
lendir í svona aðstæðum, illa
búið og í eldsneytislausum bíl-
um. En sem betur fór bjargaðist
það,“ sagði Jóhannes.
Þorlákshafnarbúar opnuðu heimili sín fyrir Þrengslafólkinu og eins og sjá má
þurfti að vefja suma inn í sængur og teppi tii að ná úrþeim kuldabola.
mynd: þök