Dagur - 19.08.2000, Blaðsíða 9

8-LAUGARDAGUR 19. ÁGÚST 2000

LAUGARDAGUR 19. ÁGÚST 2000 - 9
FRÉTTASKÝRING
L.
ro^tr
Ramisóknir í tímahraki?
SIGURDÓR
SIGURDÓRS
SON
SKRIFAR
Tímaáætlim Lands-
virkjiniar til umhverf-
ismats vegna Kára-
linj úkavirkj unar er
harðlega gagnrýnd af
náttúruvemdarsinn-
um. Skipulagsstjóri
hafnar því að meta
saman álver í Reyðar-
firði og Kárahnjúka-
virkjun. Áhrifin á
vistkerfi sjávar í Hér-
aðsflóa ekkert skoðuð.
Skipulagsstofnun hefur fallist á
tillögu Landsvirkjunar um áætlun
um mat á umhverfisáhrifum
Kárahnj úkavirkjunar. Jafnframt
gerir stofnunin grein fyrir ýmsum
athugasemdum og fyrirvörum í
bréfi til Landsvirkjunar. Fjöl-
margir aðilar gerðu athugasemdir
við tillöguna að matsáætlunina.
Meðal þeirra var Náttúruvernd
ríkisins sem taldi að meta ætti
saman umhverfisáhrif Kára-
hnjúkavirkjunar og álver í Reyð-
arfirði. Skipulagsstjóri hafnar því
með eftirfarandi rökum:
„Þótt bygging Kárahnjúkavirkj-
unar sé nátengd byggingu álvers í
Reyðarfirði er að mati Skipulags-
stofnunar ekki hægt að líta svo á
að um framkvæmdir á sama
svæði sé að ræða og því ekki rök
fyrir því að með mat á umhverfis-
áhrifum framkvæmdanna verði
farið samkvæmt 2. mgr. 5. gr. Iaga
um mat á umhvcrfisáhrifum.
Skipulagsstofnun mun hins vegar
beina þeim tilmælum til fram-
kvæmdaraðila að mat á umhverf-
isáhrifum framkvæmdanna, þ.e.
virkjunar og álverksmiðju, verði
auglýst um svipað leyti.“
Þjóðgaxðuriiui
Þá segir í greinargerð Skipulags-
stofnunar:
„Komið hafa fram ábendingar
um að í matsskýrslu þurfi að
fjalla um þann kost að virkja ekki
og í stað verði stofnaður þjóð-
garður á svæðinu. Skipulags-
stofnun telur að við mat á núll-
kosti þurfi að gera grein fyrir
samanburði umhverfisáhrifa við
aðra kosti á þá umhverfisþætti
sem helst hafa gildi í umræðu um
þjóðgarð á svæðinu, s.s. á lands-
lagsheildir, ósnortin svæði, ein-
stök búsvæði og útivist og ferða-
mennsku. Skipulagsstofnun telur
hins vegar ekki eðlilegt að gera þá
kröfu til framkvæmdaaðila að
hann geri beinan samanburð á
virkjun og þjóðgarði á svæðinu.
Hins vegar þarf í matsskýrslu að
gera grein fyrir hugmyndum um
stofnun Snæfellsþjóðgarðs og
stöðu þeirra nú.
Fram hafa komið ábendingar
um að fresta beri mati á umhverf-
isáhrifum Kárahnjúkavirkjunar
þar til fyrir liggur rammaáætlun
um nýtingu vatnsafls og jarð-
varma sem unnið er að á vegum
Tölvumynd af fyrirhugaðri virkjun við Kárahnjúka og af Hálslóni.
ríkisstjórnar og áætlað að Ijúki
árið 2002. Skipulagsstofnun tel-
ur brýnt að á fyrirhuguðu fram-
kvæmdasvæði Iiggi fyrir ítarlegur
samanburður allra raunhæfra
kosta áður en ákvörðun er tekin
um framkvæmdir. Markmið
rammaáætlunar er að leggja mat
á og flokka virkjunarkosti með til-
liti til orkugetu, hagkvæmni,
áhrif á náttúrufar, náttúru- og
menningarminja, svo og hags-
muna allra þeirra sem nýta þessi
sömu gæði. Það myndi auðvelda
mat á umhverfisáhrifum Kára-
hnjúkavirkjunar ef niðurstöður úr
rammaáætlun lægju fyrir og
stuðla að markvissari umræðu.
Skipulagsstofnun telur það hins
vegar ekki nægileg rök fyrir því að
fresta mati á umhverfisáhrifum
Kárahnjúkavirkjunar þar til nið-
urstöður rammaáætlunar liggja
fyrir...“
Fljótaskrift
Kolbrún Halldórsdóttir alþingis-
maður er ein af þeim sem sendi
Skipulagsstofnun athugasemdir.
Hún vill að umhverfismat á álveri
við Reyðarfjörð og Kárahnjúka-
virkjun fari fram samtímis. Hún
segist líta á það sem áfangasigur
að skipulagsstjóri metur þetta
þannig að umhverfismatið þurfi
að liggja fyrir á svipuðum tíma
þótt hann hafni því að meta þetta
samhliða. Hún segir líka að það
sé ekkert vit í því að hefja ein-
hverjar framkvæmdir fyrr en
menn vita hvort af þessu öllu
saman verður.
„Eg gerði Iíka athugasemd við
að ekki hefur verið sett reglugerð
Kolbrún Halldórsdóttir:
Fljótaskriftin á þessu máli
öllu fyrir neðan
allar hellur.
um framkvæmd laganna á mat á
umhverfisáhrifum. Ég hefði viljað
að þessum matsáætlunum yrði
frestað og að þær yrðu ekki af-
greiddar frá skipulagsstjóra fyrr
en reglugerðin liti dagsins ljós.
Hún á að líta dagsins Ijós í okto-
ber næst komandi, samkvæmt
Iögunum. Mér finnst fljótaskrift-
in á þessu máli öllu fyrir neðan
allar hellur og ég er mjög ósátt við
hana. Ég tel okkur hafa svigrúm
til að bíða eftir reglugerðinni. Ég
hefði viljað sjá skipulagsstjóra
taka afstöðu í þeim málum. Það
er alveg ljóst að Skipulagsstofnun
hefur ekki haft bolmagn til að
sinna öllu þessu írafári og þess-
um yfirgrips miklu úrskurðum
sem hún er búin að sinna í sum-
ar,“ segir Kolbrún Halldórsdóttir.
Hún segist skilja það að ekki
skuli mælt með að látið verði í
hendur framkvæmdaaðila eins og
Landsvirkjunar að láta fara fram
mat á áhrifum þjóðgarðs á svæð-
inu. Það sé í verkahring umhverf-
isráðuneytisins.
„Og ég kem til með að leggja
áherslu á að það mat verði fram-
kvæmt,“ sagði Kolbrún Halldórs-
dóttir.
Ómarktækt
Þuríður Backman alþingismaður
sendi skipulagsstjóra athuga-
semdir um rammaáætlunina.
Flún sagði þegar Dagur ræddi við
hana í gær að hún hefði ekki les-
ið úrskurð skipulagsstjóra. En
hún hefði heyrt um þáttinn er
varðar rammaáætlunina. Hún
segir að ef verið er að vinna að
þessum málum í alvöru þá verði
Þuríður Backman:
Vona bara að
skipulagsstjóri styrkist í
sínu starfi.
að gera rammaáætlun um nýt-
ingu jarðvarma og vatnsafls í
landinu.
„Ég tel að ef þessi mál eru ekki
tekin fyrir í heild sinni sé þetta
ómarktækt. Ég held að það megi
þá leggja nefndina sem vinnur að
rammaáætluninni niður fyrst
skipulagsstjóri tekur ekki mark á
þessari athugasemd. Ég vona
bara að skipulagsstjóri styrkist í
sínu starfi," sagði Þuríður Back-
man.
Veikleikar
„Eitt af þeim megin atriðum sem
við gerðum athugasemd við var
hversu skamman tíma Lands-
virkjun ætlaði sér til verksins. Við
teljum einfaldlega að þær rann-
sóknir sem gera þarf, til að
mynda á vatnasviði ánna og ein-
nig við árósana, taki lengri tíma
en eitt sumar eða part úr sumari,'1
segir Arni Finnsson, fram-
kvæmdastjóri Náttúruverndar-
samtaka Islands, sem gerðu mikl-
ar athugasemdir við matsáætlun-
ina.
Flann nefnir einnig rannsókn-
irnar á hreindýrunum. Þær taki
mun lengri tíma en þann part úr
sumri sem þeim er ætlað. Hann
segir sig furða á því að Skipulags-
stof'nun skuli ekki stinga niður
fæti þarna. Þeir veikleikar sem
þarna séu hljóti að koma fram í
lokaskýrslunni sem skila á í mars
á næsta ári. Tfminn til að afla
gagna hafi ekki verið nægur.
„Þeir segjast hafa verið að afla
gagna í 20 ár en það er nákvæm-
lega sama sagan og þeir sögðu
með Eyjabakkana en í ljós kom að
Árni Finnsson: Ekki sé hægt að
segja að þarna hafi farið fram
skipulagðar rannsóknir í einhver ár
hvað þá áratugi.
þeir höfðu eitt í þær parti úr
tvcimur eða þremur sumrum. Ég
held að ekki sé hægt að scgja að
þarna hafi farið fram skipulagðar
rannsóknir f einver ár hvað þá
áratugi. Annað atriði sem við telj-
um að þurfi að taka til bæna er að
könnuð verði þjóðgarðs hug-
myndin. En það er vissulega
hæpið að framkvæmdaaðilinn
sjálfur kanni hana og því höfum
við beint því til stjórnvalda að
þjóðgarður verði metin jafnhliða
Kárahnjúkavirkjun," segir Arni
Finnsson.
Meta verður þjóðgarðinn
Guðmundur P. Olafsson Iífræð-
ingur segir að sér finnist það al-
varleg niðurstaða hjá skipulags-
stjóra að hal’na því að álverið og
vikjunin verði metin saman.
„Ég á erfitt með að skilja það
hvernig hægt er að stíja þessu í
sundur og þykir röksemdafærslan
fyrir því vafasöm. Það virðist vera
undankomuleið í þessu matsferli
að búta niður verkefnin og kom-
ast þannig hjá heildar sýn. Það er
alllaf verið að reyna það,“ segir
Guðmundur.
Hann segir enn fremur að sér
finnist fráleitt ef ekki á að meta
þjóðgarðinn á móti virkjuninni.
„Krafa um að þjóðgarðurinn
verði metinn stendur óhögguð
hvað sem líður úrskurði skipu-
lagsstjóra. Það er ekkert hægt að
komast hjá því að meta þann
möguleika að skemma ekki land-
ið til jafn við það að böðlast um
það. Langtíma hugsunin er sú að
við reynum að komast hjá sem
mestum skemmdum á landinu.
Guðmundur P. Úlafsson: Krafa um
að þjóðgarðurinn verði metinn
stendur óhögguð hvað sem líður
úrskurði skipulagsstjóra.
Þess vegna þurfum við að hafa
þetta mat á þjóðgarði til þess að
geta tekið skynsamlega ákvörðun,"
segir Guðmundur.
Hann gagnrýnir harðlega þá
fljótaskrift sem á að vera á um-
hverfismatinu.
„Á örfáum mánuðum á að svara
grundvallar spurningum um vist-
fræði og langtíma áhrif, sem er
gjörsamlega vonlaust. Það er sýnd-
armennska af versta tagi. Einn al-
varlegasti hlekkurinn í þessu er sá
að langtíma áhrifin munu senni-
Iega koma mest fram í sjónum á
lífríki sjávar. Og það er ekkert unn-
ið að þeim rannsóknum. Að taka
fallvötn úr sambandi og flytja þau
í annan farveg er alvarlegur at-
burður og af því er afar slæm
reynsla víða um heim eins og til að
mynda í Rússlandi. En ég vil taka
það skýrt fram að ég er ekki að
gagnrýna það fólk sem framkvæm-
ir þessar rannsóknir. Þar er um
gott rannsóknalið að ræða en það
fær bara allt of nauman tfma til
sinna verka," segir Guðmundur P.
Ólafsson.
Brotakeimt
„Þarna er verið að fara með þetta
mál sem frumraun samkvæmt nýj-
um lögum um umhverfismat og
með afskaplega naumum tíma sem
er mjög óheppilegt þar sem svo
stórt mál er undir og menn eru að
móta þetta. Ég hef áður bent á að
það er ekki einu sinni búið að gefa
út reglugerðina á grundvelli nýju
laganna. Þessi reglugerð á að
draga upp og skera úr um ýmsa
mikilvæga þætti. Þetta er auðvitað
alveg skelfilegt," sagði Hjörleifur
Hjörleifur Guttormsson:
Menn eru þarna með mjög
óraunsæja tímaáætlun í
huga.
Guttormsson, fyrrum alþingismað-
ur og líffræðingur, um matsáætl-
unina.
Hann gagnrýnir fjölda margt í
úrskurði Skipulagsstofnunar.
Hann segir að þarna verði um
mjög umfangsmikið mat að ræða
en í lýsingu framkvæmdaaðilans sé
tekið almennt á málunum. Þannig
liggi ekki fyrir í ýmsum tilvikum
hvernig staðið verði að matinu.
Skipulagsstofnun fallist á matstil-
löguna með fyrirvara um nánari
skoðun einstakra þátta matsins.
Annað hvort þegar framkvæmditi
verður tilkynnt eða við framlag-
ingu ítarlegri tillagna að áætlun
fyrir framkvæmdina í heild.
„Þetta segir okkur í rauninni að
það skorti mikið á að í þessari
matsáætlun séu dregin upp með
sérgreindum hætti hvernig með
skuli fara. Þetta eru upptalningar
á verkefnum en nánari lýsing á því
hvernig á skuli tekið er býsna
brotakennt," segir Hjörleifur.
Þröngur tíinaramini
Hann bendir á að Landsvirkjun
ætli að skila matsskýrslu í janúar
eða febrúar. Hann segir afar
ósennilegt að hægt sé að skila
marktækri skýrslu um þetta mál á
svo skömmum tíma.
„Ég held að menn séu þarna með
mjög óraunsæja tímaáætlun í huga
og þá ekki síst í Ijósi þess að út-
færsla einstakra þátta er mjög
ófullkomin í matsáætluninni.
Dæmi um þetta eru áhrifin á Hér-
aðsflóa. Hafrannsóknastofnun tel-
ur í sínu áliti að það þurfi heilt ár í
rannsóknir á vistkerfi sjávar í Hér-
aðsflóa. Þá tekur Skipulagsstofnun
undir það í sínum fyrirvörum að
það beri að skoða vel í þessu mati
hinn svo kallaða núll kost. Það er
að ekki verði virkjað við Kára-
hnjúka, hugsanlega verði orku afl-
að annars staðar frá og að jafn-
hliða, sem hluti af núllkosti, stofn-
aður þjóðgarður á svæðinu. Skipu-
lagsstofnun telur samt ekki eðlilegt
að gera þá kröfu til framkvæmda-
aðila að hann geri beinan saman-
burð á virkjun og þjóðgarði. Hins
vegar þurfi í matsskýrslu að gera
grein fyrir hugmyndum um stofnun
Snæfellsþjóðgarðs og stöðu hans
nú. Þctta segir það sem ég og fleiri
hafa verið að segja að það þarf ann-
ar aðili að taka fast á því verkefni
nú þegar að skoða þennan landnýt-
ingarkost að stofna þjóðgarð," segir
Hjörleifur Guttormsson.
Nektarstaðir dauða-
dæmdir á Akureyri?
Eigendum nektarstað-
anna á Akureyri hefur
verið synjað um
lengri opnunartíma.
Dauðadómur segja
þeir og boða gjaldþrot
geri bærinn ekkert í
málinu.
Eins og fram hefur komi í Degi
hafnaði bæjarráð Akureyrarbæjar
beiðni Einars Gunnlaugssonar,
eiganda Venus, og Bernharðs
Steingrímssonar, eiganda Seturs-
ins, um Iengri opnunartíma fyrir
staði þeirra. Einar og Bernharð
segja í bréfi sínu til bæjarráðs að
þeim sé kunnugt um áhyggjur
forráðamanna skóla og bæjarfé-
lags vegna drykkju ungmenna og
að hún samræmist ekki ímynd
bæjarins sem skólabæjar. En þar
sem í þeirra húsum sé aldurstak-
markið 22 ár sé orsaka ekki að
leita í þeirra húsum. Jafnframt
tala þeir um að hjá þeim vinni er-
lendir skemmtikraftar sem nái
ekki þem tekjum sem þarf sé
þeim gert að loka kiukkan 01 í
miðri viku og klukkan 04 um
helgar.
Að þessum sökum fara eigend-
ur staðanna tveggja fram á við
bæjarráð og bæjarstjórn að fá að
hafa opið öll kvöld til 04 og til 07
um helgar. Á móti lofa þeir að
hefja ekki sýningar fyrr en klukk-
an 23:00. Þennan opnunartíma
væri síðan hægt að rökstyðja með
því að kalla staðina næturklúhba.
I bréfinu segir jafnframt að verði
bæjarráð ekki við ósk þeirra sé
það dauðadómur yfir fyrirtækj-
um þeirra.
Sömu reglur inii nekt og
tónlist
„Vissulega er það á valdi bæjar-
ráðs og bæjarstjórnar að ákveða
hvaða staður skilgreinist sem
veitingastaður og hvaða staöur er
ílokkaður sem næturklúbbur. En
hvers konar skilaboð erum við að
senda ef sá staður sem bíður upp
á naktar stúlkur er næturklúbbur
en sá sem bíður upp á lifandi
músík er það ekki," segir Ásgeir
Magnússon bæjarráðsmaður á
Akureyri.
I bréfi sínu lofa þeir félagar að
hleypa ekki inn á staði sína fólki
yngra en 22 ára - fái þeir að hafa
opið lengur. „Við höfum ekki
neina heimild til að skipta okkur
af því hvaða aldurstakmörk eru
inn á staðina. Það væri því auð-
velt mál að breyta því eftir að
lengri opriunartími hefur verið
heimilaður," segir Ásgeir.
Ásgeir segir að lenging opnun-
artíma hafi verið tilraun sem cin-
faldlega hafi mistekist. Akureyri
sér skólabær og gylliboð til ung-
linga um ódýrt áfengi á fimmtu-
dögum og sunnudögum samrým-
ist einfaldlega ekki ímynd bæjar-
ins. Því hafi verið tekin ákvörðun
um að halda að einhverju leyti til
baka og sú ákvörðun gangi yfir
alla. - GJ
Hreindýraveiði
fer vel af stað
90.000 krónur þarf
að greiða fyrir veiði-
leyfi á tarfi á dýrasta
svæði Austurlands.
404 dýr í boði en voru
tæplega 300 í hitteð-
fyrra.
Búið er að skjóta 26 hreindýr á
Austurlandi í sumar og er það
óvenju góð byrjun á veiðitímabil-
inu. Vertíðin hófst 1. ágúst og
stendur til 15. septcmbcr. Veiði-
tímabilið hefur alla jafna farið
mjög rólega af stað en byrjunin
nú gefur góð lýrirheit að sögn
starfsmanns Hreindýraráðs.
Skjóta má 404 dýr í ár sem er
sama magn og í fyrra. Fyrir
tveimur árum var kvóti dýra hins
vegar aðeins 280 dýr. „Við reyn-
um að halda stofninum í stöðugu
ástandi," segir Karen Erlings-
dóttir, starfsmaður hjá Hrein-
dýraráði. Talið er að heildar-
stolninn sé a.m.k. 3000 dýr og
eru það mikið til sömu mennirn-
ir sem leita á hreindýraslóðirnar
ár eftir ár. Einstaka útlendingar
sækja í veiðarnar að sögn Karen-
ar en mikill meirihluti er þó Is-
lendingar frá öllum landshorn-
um.
Helsta veiðisvæðið er Fljóts-
dalsheiðin, þar sem skjóta má 88
kýr og sama magn af törfum. Alls
eru veiðisvæðin níu og kostar
veiðileyfið mismikið. Þannig þarf
að greiða 90.000 krónur fyrir
tarfinn á Fljótsdalsheiöi og
45.000 kr. fyrir kúna. Niður á
fjörðum þar sem veiðilíkur eru
minni, er aftur hægt að fá tarfinn
á 55.000 kr. og kúna á 30.000.
„Árangurinn hefur verið mjög
góður það sem af er, en það er
enn of snemmt að segja til um
vertíðina í heild," segir Karen.
Ráðinn hefur verið líffræðing-
ur til starfa hjá Náttúrustofu
Austurlands og mun hann fylgj-
ast sérstaklega með hreindýra-
stofninum. Þetta er í fyrsta skipti
sem staðið er að slíku skipulögðu
átaki. Karen segir öfgahópa á
sviði dýraverndar alveg hafa látið
veiðarnar á Austurlandi í friði.
Áhugasamir skulu gæta þcss
að ekki má notast við minni riffla
en þá sem hafa a.m.k. 6 mm
hlaupvídd og skal kúluþyngd
ekki vera minni en 6,5 grömm.
Það þarf því meira en baunabyss-
ur til að fella íslensk hreindýr.
- BÞ