Dagur - 03.02.2001, Blaðsíða 2

26 - LAUGARDAGUR 3. FKBRÚAR 2 00 1
FRÉTTIR
L

Mikill viðsldptahalli er
Seðlabankanimi ráðgáta
Dragi opinberir aðilar,
bankakerfið, fydrtæki
og almeimingiir ekki
úr þenslimni á næst-
unnibýst Seðlabank-
inn viö enn meiri geng-
islækkun krónunnar.
„Mikill viðskiptahalli nú er að
nolckru leyti ráðgáta í Ijósi mikils
afgangs á ríkissjóði. Orsaka hans
er líklega fyrst og frernst að leita í
þeim þáttum sem kynt hafa undir
vexti eftirspurnar og dregið úr
sparnaðarhneigð. Ohófleg útlána-
aukning sem fjármögnuð var að
verulegu leyti með erlendu lánsfé
á þar stóran hlut að máli,“ segir
Seðlabankinn. Hann vill að gripið
verði til aðgerða sem beinist að
rótum viðskiptahallans; stuðlað
verði að auknum þjóðhaglegum
sparnaði, dregið úr þjóðarútgjöld-
um, útlánaþenslan minnki og
dregið verðir úr spennu á vinnu-
markaðnum Þá má koma í veg fyr-
ir frekari gengislækkun að mati
bankans sem telur brýnt að hér
dragi úr al-
mennri eftir-
spurn svo við-
skiptahallinn
ógni ekki í
senn fjármála-
og verðstöðug-
leika.
Upphlaöin
spenna
„Verðbólga á
seinni hluta
ársins var
minni en flest-
ir bjuggust
við,“ segir
Seðlabankinn
og komin nið-
ur í 3,5% í
byrjun þessa
árs. Hann
heldur sig samt við nóvember-
spána um 4,5% verðbólgu yfir árið,
því að óreyndu trúa menn þvf ekki
að áhrifa 3,5% gengislækkunar
síðan í nóvember gæti ekki að lok-
um í verðlaginu. Upphlaðin spen-
na á vöru- og vinnumörkuðum
gæti jafnvel brotist út í meiri verð-
bólgu.
Ohófleg útlánaaukning með erlendu
lánsfé að mati Seðlabankans.
að
„IIáspeima“
á vinnu-
markaði
Enn sem kom-
ið er segir
Seðlabankinn
ekki óyggjandi
vísbendingar
um hjöðnun
ofþenslunnar.
Þótt dregið
hafi úr veltu-
aukningu á
sumum svið-
um sé hún
enn mjög mik-
il á öðrum.
Þannig sé út-
lánaaukning
ennþá mjög
mikil og síð-
ustu mælingar
bendi til þess
vinnumarkaðurinn sé nú
spenntari en nolderu sinni áður í
þessari uppsveiflu. Af þessum
sökum telur Seðlabankinn enn
ekki tímabært að slaka á aðhaldi í
peningamálum og lækka vexti, en
verði tilbúinn að bregðast við ótví-
ræðum merkjum um kólnun hag-
kerfisins.
Ekkert lát á útlánaþenslunni
„Það hefur valdið töluverðum von-
brigðum að ekkert lát virðist á út-
lánaþcnslunni,“ segir Seðlabank-
inn. Útlán innlánsstofnana hafi
aukist unt 26% á síðasta ári (23%
árið áður), sem síðustu mánuðina
skýrist þó að hluta til sjálfvirkri
hækkun á stofni gengisbundinna
lána vegna gengislækkunar krón-
unnar. Utlánaaukningin á síðari
hluta ársins var að verulegu leyti
(50%) fjármögnuð með erlendu
lánsfé en aðeins um 15% með inn-
iánum.
Fyrirséð auka-ríkisútgjöld
Að slepptum eignasölutekjum og
óreglubundnum hækkunum líf-
eyrisskuldbindinga segir Seðla-
bankinn gert ráð fyrir 19,5 millj-
arða afgangi af ljárlögum 2001 á
móti 21 milljarði í fyrra. A tekju-
hliðinni muni ráðgerð hækkun fyr-
irtækjaskatta varla standast. A út-
gjaldahlið stefni óhjákvæmilega í
aukafjarveitingar til heilbrigðis- og
tryggingamála og hækkunar vaxta-
gjalda. Til viðbótar komi aukin út-
gjöld vegna samnings við fram-
haldsskólakennara og öryrkja-
dóms. - HEI
Sameining fyrirtækja í grænmetis-
verslun veldur deilum.
Ráðinu var
sagt ósatt
Samkeppnisráð hefur beint því til
Samkeppnisstofnunar að hefja
rannsókn á sölu Búnaðarbankans
á Ágæti árið 1999. Þessa ákvörðun
tók ráðið eftir að það hafði komist
að þeirri niðurstöðu að Búnaðar-
bankinn, Bananasalan (nú Feng-
ur) f.h. Sölufélags garðyrkju-
manna, Þórhallur Bjarnason og
Grænmeti ehf. hefðu veitt Sam-
keppnisstofnun rangar upplýsing-
ar og haldið vísvitandi frá henni
upplýsingum í tengslum við rann-
sókn Samkeppnisstofnunar á
kaupum Grænmetis á Agæti af
Búnaðarbánkanum.
Ákvörðun samkeppnisráðs sem
á þeim tíma heimilaði kaupin var
því tekin á röngum forsendum.
Samkeppnisráð segir í úrskurðar-
orðum sínum að með kaupum
Grænmetis á Ágæti í nóvember
1999 hafi Bananasalan, Bananar
ehf. og Sölufélag garðyrkjumanna
öðlast virk yfirráð yfir Agæti. Kaup
Banana á 95,03% hlutafjár íÁgæti
í nóvember síðastliðnum feli því
ekki í sér samruna eða vfirtöku í
sldlningi samkeppnislaga. - fþg
Lakari leið?
Samgönguráðherra
valdi samanhurðarút-
boð meðal fárra fram-
yfir almennt uppboð á
tíðniauðlindinni.
Leyfi veitt næsta
haustið. Hagfræðipró-
fessor segir lakari leið-
ina valda.
Sturla Böðvarsson samgönguráð-
herra boðaði við lok fjarskipta-
þings á miðvikudag að hann muni
síðar á árinu úthluta rekstrarleyf-
um fyrir þriðju kynslóð farsíma.
Ráðherra valdi samanburðarútboð
framvfir uppboðsleiðina og telur
Ágúst Einarsson hagfræðiprófess-
or og varaþingmaður Samfylking-
arinnar að þar með hafi ríkisstjórn-
in enn eina ferðina ákveðið að gcfa
útvöldum sameiginlega auðlind
þjóðarinnar og bætist þessi auð-
lindagjöf \áð fiskinn í sjónum, gen
landsmanna og fleiri.
Ráðherra viðurkennir að
tíðnisviðið sé takmörkuð auðlind,
en segir að með meginmarkmið í
huga hafi hann ákveðið „... saman-
burðarútboð með umtalsverðu
leyfisgjaldi auk árgjalds“. Vísar
hann m.a. t góða reynslu af aðferð-
inni hér á landi, reynsluna í Noregi
og Sviss og mat „margra sérfræð-
inga“.
Sturla Böðvarsson: Valdi leið sem
kostar fyrirtækin minna.
Auðlind fólksins
Ágúst Einarsson hafnar því alfarið
að betri leiðin hafi verið valin.
„Leið samgönguráðherra er sú Iak-
ari af tveimur mögulegum. Mildu
betra væri að bjóða þessi leyfi út,
eins og víða hefur verið gert með
mjög góðum árangri, svo sem í
Bretlandi, Þýskalandi og nú síðast
í Bandaríkjunum, þar sem árangur
fór langt fram úr vonum. Upp-
boðsleiðin er betri fyrir ríkið og
fólkið í landinu, því það eru mjög
mildir peningar sem geta komið út
úr uppboði."
Ágúst segir að með samanburð-
arútboði sé rfkisstjórnin enn einu
sinni að hygla útvöldum fyrirtækj-
um. „Þetta er auðlind fólksins og
sjálfsagt að fá sem allra mest fyrir
hana. Með uppboðsleiðinni borga
fyrirtækin það sem þau treysta sér.
til og hægt að eyrnamerkja and-
virðið í góð máiefni, iækkun
Ágúst Einarsson: Enn ein auð-
lindagjöf ríkisstjórnarinnar.
skulda eða - eins og nú er vinsælt -
til að bæta stöðu öryrkja," segir
Ágúst.
Vísaö í óvissu
Samgönguráðherra telur aftur á
móti að þó uppboðsleiðin geti afl-
að mikilla tekna, skapi sú leið
óvissu um þjónustu, einkum utan
mesta þéttbýlisins. „I samgöngu-
ráðuneytinu verður mikil áhersla
lögð á að notaðar verði hlutlægar
aðferðir við úrvinnslu umsókna og
mat á tilboðum. Það er trú mín að
við framkvæmd samanburðarút-
boðs sé unnt að tryggja hlutlæga
matsaðferð ekki síður en við upp-
boð eða verðútboð," segir ráð-
herra. Ákveðið hefur verið að leyf-
in verði fjögur að tölu og gildistími
þeirra verði 12 ár. Stefnt er að af-
greiðslu frumvarps í vor og að út-
hlutun Ieyfa haustið 2001. — FÞG
Með minus ávöxtun
Sameinaði lífeyrissjóðurinn gerði
upp árið 2000 með aðeins 3,3%
nafnávöxtun sem þýðir neikvæða
raunávöxtun um - 0,9%, sam-
kvæmt tilkvnningu um ársuppgjör
sjóðsins. Ástæðan var kringum
10% neikvæðir raunvextir á hluta-
bréfum, eða -10,6% á innlendum
og - 9,5% á þeim erlendum. 6,8%
raunávöxtun á innlendum skulda-
bréfum vóg þar á móti. Þrátt lýrir
neikvæða ávöxtun og sérstaka 7%
hækkun lífevris árið 2000 er staða
sjóðsins sögð sterk í árslok. Heild-
areignir sjóðsins voru þá 42 millj-
arðar króna, eða um 3 milljónir að
meðaltali á þá 10.800 sem greiddu
iðgjald á árinu og 3.100 lífeyris-
þega í árslok.
Vegna góðrar stöðu ákvað sjóðs-
stjómin að hækka lífeyrisgeiðslur
sjóðsins um 7% aukaklega um mitt
síðasta ár, eða alls um 1 1,5% á ár-
inu að viðbæltri veröbótahækkun.
Þar að auki Ijölgaði lífeyrisþegum
um rúm 6% svo heildarlífeyris-
greiðslur hækkuðu um rösk 17%
frá árinu áður. — HEI
Lögleg starfslok
I viðtali við AK-tímarit í vikunni er halt eftir Þorsteini
Vilhelmssyni fyrrum útgerðastjóra og eins aðaleiganda
Samherja hf. að fréttatilkynning sem gefin var út af fé-
laginu 9. júní 1999 í tilefni af starfslokum hans hafi
ekki verið sannleikanum samkvæm.
Verðbréfaþing Islands hefur kannað þetta mál og leit-
að skýringa hjá Samhetja hf. Það er niðurstaða Verð-
bréfaþingsins að málið gefi ekki tilefni til viðbragða af
þess hálfu og að fréttatilkynning Samherja frá 9. júní
1999 hafi verið í samræmi við reglur þingsins um upp-
lýsingaskyldu útgefenda verðbréfa.
Lítil trú á kvótasátt
Þeir sem greiddu atkvæði á Netinu um spurningu
Dags hafa mjög litla trú á því að samkomulag náist
um breytingar á kvótakerfinu áður en þingmenn
halda heim til sín í vor.
Spurning Dags hljóðaði svo: Næst sátt um breytt
kvótakerfi lyrir sumarleyfi þingmanna í vor? Yfir-
gnæfandi meirihluti, eða 87 prósent, svöruðu spurningunni neitandi, en
13 prósent töldu að samkomulag myndi nást fyrir vorið.
Nú er hægt að greiða atkvæði um nýja spurningu Dags á Netinu, en
hún er þessi: Eiga allir landsmcnn að fá að greiða atkvæði um Reykjavík-
urllugvöll? Slóðin er sem fýrr: visir.is
Þotum lent á Egilsstööum
Tvær Boeing 757 vélar IriLigleiða sem voru að koma frá Boston og
Baltimore Ientu á Hugvellinum á Egilstöðum um áttaleytið í gærmorgun
vegna hvassra sviptivinda á Keflavíkurflugvelli. Eystra var eldsneyti á vél-
arnar á Egilstöðum, en síðan haldið suður og lentu vélarnar á á Keflavík-
urflugvelli um klukkan tíu. í Bostonvélinni voru 134 farþegar og í þeirri
sem kom frá Baltomore voru 117 farþegar. Flestir þeirra eru á leið til Evr-
ópu og verður þeim komið á áfangastaði í dag með vélunum sem fara til
Glasgow og Osló, en þeim var seinkað vegna þessara aðstæðna. - BÞ
Noröurljós kaupa í Veraldarvefnum
Noröurljós hf. hafa keypt tæplega þriðjungshlut hlut í Veraldan'efnum hf.,
sem heldur úti netmiðlunum Reykjavik.com og Einkamal.is og er einnig
að opna miðasöluvef. Með kaupunum hafa Norðurljós treyst enn frekar á
Netiö sem öflugan samskipla- og upplýsingamiðil, eins og stefna lyrirtæk-
isins er. Veraldarvefurinn hf. hefur frá upphafi lagt áherslu á að skipa sér
í fremstu röð netfyrirtækja í afþreyingu á Netinu og mun á næstunni opna
vef þar sem sjá má dagskrá sjónvarpsstöðva auk skylds el’nis. - sns
Tkwmr
visir.is
Flugur á flugur.is
Þau tímamót eru hjá Degi í dag að Stefán Jón Hafstein kveður sem reglu-
legur pistlahöfundur. Flugupistlar eftir Stefán munu áfram birtast á líug-
ur.is, heimasíðunni um Huguveiðar sem hann hefur haldið úti frá því í
fyrrasumar.