Dagur - Tíminn - 21.12.1996, Blaðsíða 16

Dagur - Tíminn - 21.12.1996, Blaðsíða 16
28 - Laugardagur 21. desember 1996 Ílagur-Œínmm ICONUNGLEGA I Ð A N Hvað er svona merkilegt við það að vera (konunglegur) karlmaður? Svipuð stjórnarskrárbreyt- ing var gerð í Noregi árið 1990, þegar Hákon Magnús yngri bróðir Mörtu Louisu var 17 ára og hún 19 ára en þau eru bæði börn þeirra Haraldar V. Nor- egskonungs og Sonju Haraldsen konu hans. Breytingin var hins vegar ekki gerð afturvirk og hélt Hákon Magnús rétti sínum til krúnunnar. Hann varð opin- berlega útnefndur krónprins þegar faðir hans Haraldur V. komst til valda í janúar 1991. BÚBBA ákvað að velta al- varlega fyrir sér hvort það vœri virkilega algengt að karlar œttu frekar rétt til ríkiserjða en konur í kon- ungdœmum í Evrópu. S Eg var að baka um daginn og fór að velta því fyrir mér hvort erfðareglur í konungdæmum Evrópu tækju mið af breyttri stoðu kvenna. Ég vissi að Karólína væri eldri en Albert, mundi ekki alveg hvort Felipe á Spáni væri eldri en systur hans og fannst ein- hvern veginn, þar sem ég skellti í eina lagköku, að líklega væru Bretar ekki verr settir í dag ef Anna hefði verið eldri en Karl. Var svona að velta þessu fyrir mér af ýmsum ástæðum við jólabaksturinn. Þurfa jafnvel fínustu prinsessur í Evrópu að láta sér lynda kynferðislega mismunun? Kona - nei takk! Tatiana hin 25 ára prinsessa í Lichtenstein myndi líklega ekki hlæja að þessari spurningu. Tatiana er yngst barna þeirra Hans Adam prins af Lichten- stein og konu hans Maríu. Hún á þrjá eldri bræður þannig að möguleikar hennar á því að gera kröfu til „krúnunnar“ eru hvort sem er fjarlægir. En hvernig sem aldursröðinni á þeim systkinum er varið þá kæmi hún hreinlega aldrei til álita til ríkiserfða. Hins vegar geta synir hennar, þegar og ef hún eignast þá, öðlast erfðarétt. En alls ekki hún sjálf vegna Tatiana hin unga prinsessa í Lichtenstein. Númer tvö varð númer sjö í Hollandi voru forréttindi karla til krúnunnar afnumin árið 1983 og á árinu 1993 í Belgíu. Beatrix Hollandsdrottning á þrjá syni svo þetta breytti engu þar í landi. Hins vegar var stað- an sú í Belgíu að Baudouin heitinn Belgíukonungur og Fa- biola voru barnlaus og erfði bróðir hans Albert sem nú er konungur krúnuna. Albert og kona hans Paola drottning eiga þrjú börn. Elstur er Philippe, þar næst er Astrid prinsessa og síðastur í röðinni er sonurinn Laurent. Fyrir 1993 var Laur- ent næstur að erfðum eftir þess að hún er kona. Viktoría krónprinsessa og prins Willem-Alexander krón- prins Hollendinga eru góðir vinir. Erfðarétti breytt í Svíþjóð og Noregi Öðru máli gegnir um Viktoríu Svía- prinsessu. Þegar hún fæddist hinn 14. júlí 1977 voru erfða- reglurnar í Svíþjóð þann- ig að réttur hennar til krúnunnar hefði átt að víkja fyrir rétti yngri bróður henn- ar Carli Philip. En Svíum fannst ekki hægt að mismuna þannig kynj- unum og breyttu stjórnar- skránni á ár- inu 1979 þegar Silvía drottning átti von á sér í annað sinn. Raunar gekk stjórnarskrár- breytingin ekki að fullu í gildi fyrr en 1. janúar 1980, þegar Carl Philip var orðinn sjö mánaða gam- all. Það skipti hins vegar Svía engu máli. Stjórnarskrárbreyt- ingin var gerð afturvirk og Vikt- oría var útnefnd sem krón- prinsessa. bróður sinn Philippe. En við stjórnarskrárbreytinguna færð- ist hann aftar í röðina og varð númer sjö í erfðaröðinni, á eftir systur sinni Astrid og börnum hennar Qórum. Svona er að eiga frjósama systur. Bretar eru að velta því fyrir sér að breyta erfðaröðinni þannig að Anna prinsessa, sem er næst elst, verði næst að erfð- um á eftir Karli og á undan Andrési sem nú er númer tvö í erfðaröðinni. Á sumarfundi íjöl- skyldunnar í ár var þetta rætt og er talið að Ijölskyldan sé al- mennt hlynnt þessu, enda væri það í takt við það sem hefur verið að gerast í öðrum lönd- um. Anna yrði þá næst á eftir sonum Karls og Díönu í erfða- röðinni. Bretar eru svo sem ekki ein- ir á báti í þessum efnum því að í Danmörku, Mónakó, Spáni og Lúxemborg, að ógleymdu Licht- enstein gengur réttur karla framar rétti kvenna til ríkis- erfða. Og hvernig kemur það út? Jú, þrátt fyrir að Karólína sé elst barna Rainers fursta gengur bróðir hennar Albert henni framar. Elsta barn Juan Carlos Spánarkonungs og Sofiu drottningu hans er dóttirin El- ena sem verður að víkja fyrir Felipe yngri bróður sínum. í Luxemborg er því þannig varið að elsta barnið, dóttirin Astrid, er orðin Ijórtánda í röðinni til ríkiserfða. Það er ekkert að þessum elstu börnum þjóð- höfðingjanna. Þær eru bara konur. Ef ekkert breytist í erfðareglum konungdæmanna í Evrópu verður Viktoría Svía- prinsessa væntanlega eina rikj- andi drottning í Evrópu á kom- andi árum. Fyrir utan kynferðið þá skiptir trú ríkisarfans máli í sumum ríkjum. Þannig verður ríkisarfi í Mónakó og Lichten- stein að vera kaþólskur, á Norð- urlöndum verða þeir að vera mótmælendatrúar, en í Belgíu, Hollandi, Spáni og Lúxemborg skiptir trúin ekki máli stjórnar- skrárlega séð. Og að síðustu: Hvorki í Monakó og Lichtenstein þiggur þjóðhöfðing- inn nein framlög frá ríkinu. Felipe krónprins Spánar erfir krúnuna, þrátt fyrir að hann eigi tvær eldri systur.

x

Dagur - Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur - Tíminn
https://timarit.is/publication/254

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.