Dagblaðið Vísir - DV - 19.12.1981, Blaðsíða 12

12
DAGBLAÐIÐ & VÍSlR. LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 1981
Dœmigerður aóalsmannasleöifrá fyrri hluta síðustu aldar.
Víkingasleðifrá því um 800.
Einhvern veginn svona gœti hann hafa verið, Gullfugl greifans í
Austurríki.
IBT
ER TILVALIN GJÖF
Af öllum farartækjum mannsins á
sleðinn ef til vill lengstu söguna. Þetta
einfalda óbrotna tæki, sem nú er
einkum hugsað handa börnum að leika
sér við, var í eina tíð jafnmikilvægt og
bifreiðir, skip og flugvélar eru nú. Einn
elsti sleðinn sem fundist hefur í heilu
lagi er þó ekki svo mjög gamall, talinn
vera frá lokum 7. aldarinnar. Hann
tilheyrði raunar forfeðrum okkar
víkingunum og fannst í Noregi, nánar
tiltekið í stefni farmskips víkinga.
Eflaust hafa þeir notað sleðann fyrst og
fremst til að flytja þyngri vörur en
e.t.v. hefur einhverjum hugvitssömum
víkingi líka dottið í hug, að setjast
sjálfur á hlassið öðru hvoru til að hraða
ferðinni niður brekkurnar.
Fórdæmdsynd
Löngu áður en hjólið var fundið
upp voru sleðar notaðir til að flytja
byggingarefni, húsdýr, lík — hitt og
þetta sem flytja þurfti á þeim land-
svæðum þar sem hægt var á annað
borð að koma við sleðum. Langur tími
leið þó áður en farið var að nota þá til
skemmtunar. Það er ekki fyrr en á
14. öld að myndir sem sýna sleða-
ferðir til ánægju-auka eingöngu fara að
skjóta upp kollinum. Og þá fyrst sjást
líka myndir af sleðum sem dregnir eru
af hestum, uxum, hundum eða
hreindýrum. Um það leyti kemst
sleðinn í hátísku.
Eins og oft vill verða með dægur-
flugur og tískufyrirbæri voru ekki allir
sammála um gæðin eða gildið. Sú saga
er til um Jóhannes nokkurn
Capestrano, prédikara í Vínarborg, að
hann hafi árið 1452 ráðist gegn hinni
nýju sleðatisku úr stól Stefáns-
kirkjunnar þar i borg. Sleðaferðir,
sagði sérann, eru ósiðlegar og
hættulegar. Hann fordæmdi hraðann,
fyrir óöryggið, sem skapaðist, og há-
vaðann reyndar líka!
En ekki síst fordæmdi klerkurinn
sleðana fyrir þá „dónalegu nálægð
Báðir þessir sleðar eru um 1000 ára gamlir. Þeir fundust í austur-
rísku ölpunum.
ts-gondóli! Myndin er frá aldamótum og tekin á Tegern See / Suður-
Þýzkalandi.
kynjanna sem nauðsynlegt væri að
sleðanum”. Þegar predikun Jóhannes-
ar lauk söfnuðust 72 bændur saman á
torginu frammi fyrir kirkjunni og
héldu sleðabrennu til að koma í veg
fyrir freistingar og umhverfismengun.
Ehhvoð umþað?
HUOMPLATA
MEÐLÖGUM
ARNÞÓRS OG
GÍSLA HELGASONA
í útsetningum
Helga E. Kristj
DREIFING
FÁLKINN
En yfirstéttin lét orð kirkjunna eins
og vind um eyru þjóta og ekkert gat nú
lengur spomað við sleðadellunni í Mið-
Evrópu. Sleðarnir urðu stærri og
skrautlegri, dráttardýrin fleiri og fleiri.
Sleðarnir voru skreyttir dýrindis út-
skurði, sætin voru bólstruð og lögð
verðmætum skinnum. Miklar fjár-
upphæðir voru lagðar í suma sleðana,
þeir urðu stöðutákn eigenda sinna og
sumir eigendanna leyfðu sér jafnvel að
hafa sérstakan sleða-mann á launun
við það eitt að þvo og pússa gripinn.
Þá voru s/eðar
stööutákn