Dagblaðið Vísir - DV - 25.04.1983, Síða 18

Dagblaðið Vísir - DV - 25.04.1983, Síða 18
18 DV.MANUDAGUR25. APR1L1983. Menning Menning Menning Menning Er tungutak alþýðufólks samsafn af ambögum? Sósan borðuð með skeiðinni. D V-mynd: Sv. Þ. HJÁOKKUR NÁGÆEHN í GEGN Við hjá Ramma h.f. í Njarðvík notum eingöngu úrvals við frá Norður-Kirjalalandi (Karelia) í Finnlandi. Á svo norðlægum slóðum vaxa trén hægt. Árhringir trjánna liggja því þétt — viðurinn verður betri en annars hefði orðið raunin. í sögunarmillu Nurmeksen Saha er viðurinn flokkaður eftir gæðum og útliti. Við kaupum af þeim eingöngu I. flokk. Og við notum ekkert annað timbur. Kröfur okkar eru því mun meiri en þær sem gerðar eru samkvæmt íslenskum staðli IST 41. Þar ná ákvæðin aðeins til þeirra flata sem eru sýnilegir. Hjá okkur ná gæðin í gegn. *NURMES* I. FLOKKUR NUR*MES 2. FLOKKUR 3. FLOKKUR j hf og Buröaverksmiöja NJARÐVÍK Sími 92-1601 Pósthólf 14 Söluumboð í Reykjavík: IÐNVERK H.F. Nóatúni 17, sími 25930 og 25945 Ásgeir Þórhallsson: Dagurinn þegar Óli boröaði sósuna með skeið- inni. Smásögur Bókaútgáfan Frjálst orð Reykjavík, 1982. Á bókarkápu gefur höfundur út stefnuyfirlýsingu allmerka: „Égnenni ekki lengur aö hlusta á bókmennta- fræðinga og kerlingabækur. Eg vil gera þetta eftir mínu höföi. Þaö er ekki hvemig maöur skrifar heldur hvaö.” Þessar myndarlegu staðhæfingar gefa tilefni tilýmissa hugleiöinga. Það er í fyrsta lagi ósköp skiljanlegt að höfundur vilji tala eigin máli og mættu margir taka sér það til fyrir- myndar. Hitt er svo annað hvort máliö sem hann talar sé hans eigiö. Mörgum er hætt við að „tjá” sig í klisjum og tuggum sem málheföin heldur aö þeim. Einmitt þaö hendir í þessu tilfelli. Stíll Asgeirs er hvorki per- sónulegur né ferskur þótt hann gef i þaö í skyn víöar en á einum stað. 1 einni sögunni er talaö um „íslensku-bætandi rembing í öllum menntamönnum” sem vilja ekki líta við „óhefluðu máli fólks- ins”. Er þaö svona: „Mér fraus hugur viö aö fara þarna niöur eftir og reyna viö stelpu. Ég var indíáni á þúfu! ” (16). Er tungutak alþýðufólkssamsafn af ambögum, brengluðum beygingum og stílleysum? Bókmenntir Matthías Viðar Sæmundsson Þarf aö klína sóöaskap í máli á fólkið? Er ekki nóg annaö á þaö lagt? Sögur Ásgeirs einkennast ekki af hrárri málnotkun eins og ætla mætti af bókarkápu heldur hroðvirkni og van- þekkingu. Höfundur hefur hreinlega ekki vald á sínum miöli, tungumálinu, og ekki bæta viðhorf hans um betur. Hroki er aldrei gott veganesti. Annars skiptir víst engu máli hvemig sagt er frá aö mati höfundar? Slíkar hugmyndir framkalla ekki góðar smásögur, svo mikið er víst. Þetta bókmenntaform er viðkvæmt eins og ljóö. Þaö krefst ögunar, stíl- þroska og einbeitingar. Engu orði má vera ofaukið, einskis vant, eigi sagan að ná tilgangi sínum. Hér bregst Ás- geiri sannarlega bogalistin því honum viröist vera umhugaö að koma öllu til skila, hversu innihaldslaust og mark- lítið sem þaö er fyrir framvindu sögunnar. Einbeitingu og úrval skortir svo jaðrar við hreina smekkleysu oft á tíðum. Höfundi þarf aö lærast aö smásagan sem og annar skáldskapur krefst formsköpunar og sérstakrar málnotkunar. Það er ekki nóg að gusa úr sér orðum því tjáningarþörfin ein framkallar ekki listræna frásögn. Drepfyndinn stfll? Smásögur með boöskap, segir höfundur á bókarkápu. Smásögur eins og þær voru í gamla daga, drepfyndinn (!) stíll, skilst manni af auglýsingu. Jahá! Er veriö að sveigja að Einari Kvaran, Gesti eöa Jóni Trausta? Eöa er þetta dulbúin gagnrýni á Torfhildi Hólm? Ef svo er þá hittir háöiö í mark því ekki skrifaði hún góðar sögur. En ég er nú víst einn af þessum „feitu köllum á bak viö skrifborö”, mennta- mönnunum, sem eru vondir viö vesa- lings „alþýöumanninn” og vilja bar- asta aö hann skrifi eins og Thor sem enginn les eða Guðbergur sem enginn skilur, sem sagt einn af „ritskoðurun- um”. Þaö er nefnilega eöli sumra aö vilja drottna yfir öörum, eins og Asgeir segir réttilega. Og lofa þeim ekki aö eiga sína skáldadrauma í friði. I Deginum þegar Óli boröaði sósuna með skeiöinni eru fimm smásögur sem sagöar eru í 1. persónu og fjalla allar um reynslu sömu persónúnnar hér heima og í Danmörku. Þessi per- sóna er feimin, öryggislaus og kven- mannslaus (oftast nær). Hún er ósköp lin í öllu dagfari en dreymir um að veröa skáld og eiga hvítan bjúikk fjarska hörundsár og lokuð, líður best í einveru og finnst gott aö sitja á þúfu. Fyrsta sagan fjallar um fyllirí á Laugarvatni. Sögumaöur kynnist óþokka sem stelur brennivíni af félögum sínum — en skilar því aftur. Það er efni í sögu því sögumanni opnast hyldýpi mannlifsins: „En þaö hlítur (!) að vera hræðilegt aö vera vinaláus og einmanna (!). Fyrst hægt er aö skila þrem stolnum brennivíns- flöskumútá það. Já, þannig var sagan um náttúrubarnið og þorparann”. (26) Ekki er boðskapurinn síöri í sögunni sem bókin dregur nafn sitt af. Hún segir frá honum Öla sem át sósu meö skeið, bölvaöur dóninn: „Eg vúdi ekki vera aö prédika yfir honum, hann átti siff ’líf sjálfur. Én ég dauðskammaðist mín, ef þjónarnir hefðu nú séö þetta. Ég meina, maður étur ekki sósu sem súpu, nema í mis- gripum, einsog kom fyrir mig, þó það sé gott. Allt í einu rann upp ljós fyrir mér. Á þessu augnabliki þar sem hann át helvítis sósuna meö skeiðinni skildi ég persónu hans til fulls. Hann haföi enga siðferðiskennd, gat ekki farið eftir boöumog bönnum.” (57—58) Sennilega hefur Oli aldrei heyrt minnst á kristna trú, segir sögumaður, því ekki virti hann umferöarreglurnar fremur en borðsiöi og hjólaöi sjálfan sig að lokum í klessu á rauðu ljósi. Við þann atburö gjörbreytist líf sögu- manns: „Slysiö var opinberun fyrir mér og ég öðlaöist nýjan skilning á lífinu. Umferöarreglurnar eru til aö koma í vegfyrirárekstur.” (60) Honum varö ljóst að ómögulegt væri að lifa á jöröunni heföum við ekki kristna trú „þó þaö sé erfitt aö sætta sig viö þaö” (61). Þess vegna tekur hann ungan son sinn til bæna á hverju kvöldi upp úr þessu og innrætir honum umferöarreglur mannanna (og borð- siði væntanlega líka). Svo ætlar hann aö útskýra fyrir honum boðoröin tíu þegar hann verður stærri. I næstu sögu á eftir finnur svo sögumaður veski á förnum vegi og stelur úr því krónum til aö gefa út bók, þ.e.a.s. bókina Þegar Öli boröaöi sósuna með skeiöinni! MVS AKUREYRI Blaðbera vantar í innbæ og suðurbrekku. Uppl. á afgreiðslu D V, sími 25013. Opið kl. 13—19.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.