Dagblaðið Vísir - DV - 25.06.1983, Qupperneq 32

Sérstæð sakamál
32
DV. LAUGARDAGUR25. JONI1983.
Hann viðurkenndi að hafa orðiö 52
körlum og konum að bana. En effir
einhver átakanlegustu og áhrifamestu
réttarhöld í norskri sakamálasögu var
Amfinn Nesset, forstööumaður elli-
heimilis í Orkdal í Þrándheimi,
„aðeins” dæmdur fyrir 22 mannsmorö.
„Þar kom að því!"
Forstöðumaður elliheimiiisins í Ork-
dal í Þrándheimi, hinn 44 ára gamli
Amfinn Nesset, sat við sjúkrabeð
gamallar konu og sönglaði sálm þegar
tveir rannsóknarlögreglumenn stóðu
skyndilega inni á miðju gólfi og sögðu:
„Þú ert handtekinn — grunaður um
morð!”
Þetta gerðist 3. mars 1981 og að sjálf-
sögðu vakti þetta mikla athygli í litla
samfélaginu í Orkdal þar sem allir
þekkja aUa.
Samt sem áður var langt frá því að
þetta kæmi öllum á óvart. Þeir voru
margir sem sögöu: „Þar kom aö því!
Það hlaut að gerast. ”
Arnfinn Nesset var giftur og átti tvö
böm. Hann var hjúkrunarfræðingur að
mennt. Eftir að námi lauk starfaði
hann við lyf jadeildina á sjúkrahúsinu í
Orkdal. En þegar elliheimilið var sett
á stofn var hann gerður að forstöðu-
manniþar.
Nesset kom mönnum fyrir sjónir
sem mikill trúarvingull. Hann átti sæti
í safnaðamefndinni, var í Hjálpræöis-
hemum og hafði sett á stofn sunnu-
dagaskóla fyrir ungviðið í Orkdal.
Hann söng í karlakór staðarins og
aðeins nokkrum vikum áður en hann
var handtekinn gekk hann hús úr húsi í
Orkdal og safnaöi undirskriftum gegn
fóstureyðingum eða eins og hann
orðaði það sjálfur: ..Fóstureyðing, það
er það sama og deyða eitthvað lifandi.
>>
Meðal starfsfólks elliheimilisins
voru skiptar skoðanir um ágæti
Nessets. Hann var fram úr hófi sam-
viskusamur og venjulega vingjam-
legur og þægilegur. Sumum þótti hann
þó alltaf „eitthvað skrýtinn” og
eitthvað svo „kvenlegt við hann”.
Hann gat setið tímunum saman á skrif-
stofunni sinni og prjónað eða saumaö
út. En það var þó einkum hversu
ákafur hann var að gefa sjúklingunum
sprautur sem menn greindi á um. Og
svo hitt að stundum gat hann gengið
um ganga elliheimilisins með sprautu í
vasanum og reynt að sprauta hjúkrun-
arkonumar í rassinn um leið og þær
gengu framhjá! Hann gat líka átt það
til að vera klúr í oröavali. En þá var
hann oftast fljótur að bæta við að þetta
væri víst ekki sæmandi heldur lélegur
brandari!
En það var þó ekki fyrr en uppljóstr-
anirnar komust á rekspöl — og urðu
vinsælasta umræðuefni manna á
meðal í Noregi — aö upp komst um
mannvonsku Nessets.
Skyndilegir dauðdagar
dagíegt brauð
Strax ári eftir að Nesset var ráðinn
að elliheimilinu var farið að slúöra um
það í Orkdal aö ekki væri allt með
fellduþar.
Að vísu voru allir sjúklingamir
gamlir og margir hverjir komnir að
fótum fram, en það var ekki einleikið
hversu skyndilega gamla fólkiö dó.
Það var miklu oftar en eðlilegt gat
talist þótt á elliheimili væri. I óteljandi
tilvikum fór Nesset inn til sjúklings í
því augnamiöi að gefa viðkomandi
róandi sprautu og krafðist þess ætíð að
vera einn með sjúklingnum og
skömmu síðar, aðeins að nokkrum
mínútum liðnum, kom hann út frá
sjúklingnum og tilkynnti stutt og
laggottaðviðkomandiværiallur....
Jafnframt var talaö um þaö að
Nesset hefði oft fest kaup á eiturefninu
curacit, og það í býsna stórum
skömmtum. Efnið það er að vísu oft
notað með svefnlyfjum við svæfingar
og rafmagnsstuð en þjónar engum
tilgangiá elliheimili.
Curacit er myndað við efnasamsetn-
ingu, gerviefni sem um margt minnir á
e&iið curare, en það er búið til úr
plöntum. Efnið þaö notuðu suöur-
amerísku indíánarnir i örvar sínar og
þeir sem slíkar örvar fengu í skrokkinn
þurftu ekki að kvíða morgundeginum.
Arnfiini Mt’ssel fi/i ir frainan i'llilieiiuilid i Orkdal, adeins iinkkriiiii dögiiin ádur en liaiin rar liaiidlekiiin og
sakadur iim inon).
Trnvingnllinn var
ekkl allur þar sem
hann var séður
— sagt frá f orstöðumanní elliheimlllsins í
Orkdal í Moregi sem stytti líf daga vistmanna
Þá er curare einnig notað í nútíma-
lyfjagerð, einkum í deyfilyf. Sé curacit
sprautað hreinu og ómenguðu inn í æð
veldur það þjáningafullum og óhuggu-
legum dauðdaga. öndunarfæri lamast
og aðeins eftir örfáar mínútur er við-
komandi fómarlamb allt. Aöeins 50 til
100 milligrömm nægja til að drepa
mann.
Ekkertgert
Lyfjaskrá elliheimilisins geymdi
Nesset ætíð í læstri skúffu í skrifborði
sínu. Hana fékk enginn að sjá nema
hann. En dag einn, í nóvember 1980;
gleymdi hann henni opinni á skrifborð-
inu. Hjúkrunarkona ein, sem erindi
átti á skrif stofu f orstöðumannsins, rak
augun í bókina.Hún sá að nýlega hafði
verið keypt mikið magn af curacit, eða
tiu flöskur. Hún fletti bókinni og sá þá
að siðustu tvö ár hafði verið keypt
Akœrandinn í málinu, ríkissak-
sóknarinn Olae Jakhelln, nied
öskju, sem hefur ad geyina curacil
og lagl rar liald á á skrifslnfu
Nessel.
meira en lítið af curacit, þessu bráð-
drepandi efni.
Æst í skapi fór hjúkrunarkonan á
fund bókhaldara elliheimilisins sem í
réttarhöldunum hélt því fram að hann
hefði haldið að curacit væri deyfilyf er
Nesset notaði fyrir sjálfan sig. Bók-
haldarinn réð þó hjúkrunarkonunni til
að hitta formann stjómar elliheimil-
isins að máli sem hún og gerði. Hún
sagði honum frá uppgötvun sinni og
jafnframt sagöi hún frá orðrómnum
sem gengi um Orkdal vegna hinna tíðu
dauðsfalla.
Formaðurinn lofaði að láta máliö til
sína taka. Ekkert gerðist þó og for-
maðurinn afsakaði sig með því að
„engin ástæða væri að hræöa gamla
fólkið svona rétt fyrir jólin! ”
//■ ■ • þé gæti hann alveg
krossað við...!"
I febrúar 1981 var blaðamaður einn
Kciðdóniendiirnir tólf, sem felldn sinn dóm gfir .Xessel.
af staðarblaöi í Orkdal í stökustu
vandræðum. Hann hafði heyrt
sögusagnir um curacit-innkaupin en
þorði ekki að skrifa söguna þar sem
hann hafði ekkert við að styðjast nema
orðróm. Hann ákvað að leita á náðir
lögreglunnar.
Nesset gat að sjálfsögðu ekki sjálfur
gefið út lyfseðla. Hins vegar átti hann
lyfseðlablokk, sem hann mátti útfylla
og síðan fá undirskrift læknis elliheim-
ilisins, Kari Noer. Lögreglan og blaða-
maðurinn heimsóttu apótekið í Orkdal
og þar fundust lyfseölar, sem hljóðuðu
upp á curacit. En þeir voru allir fals-
aðir. Nesset hafði nefnilega útfyllt
lyfseölana eftir að Kari Noer hafði
skrifað undir þá. En hvers vegna
Nesset færði curacitinnkaupin sam-
viskusamlega í lyfjaskrána er og
verður hulin ráðgáta. Hins vegar var
lyfjaskráin horfin þegar lögreglan
handtók Nesset og hún hefur ekki
fundist enn.
Þegar lögreglan spurði Nesset til
hvers hann hefði ætlað að nota allt
þetta curacit bar hann því við að hann
hefði ætlaö að aflifa hundinn sinn með
því. En þegar hann var spurður hvaða
hund, því að hann ætti engan hund,
svaraði hann því til að hann hefði átt
við hund nágrannans. Og þegar sá
kannaöist ekkert við það breytti
Nesset enn framburði sínum og sagðist
hafa ætlað að aflífa nokkra villiketti.
Þegar honum var bent á að hann hefði
keypt eitur sem nægði til að drepa
fimm hundruð til sex hundruð hunda
og ketti sagði hann aö fyrst hann hefði
getað útvegað sér curacit hefði honum
þótt „ósköp gott að eiga það” — en að
nota það á fólk, það hefði aldrei
hvarflaðaðsér.
Eftir fjögurra daga yfirheyrslur
greip Nesset allt í einu í hönd Jann
Storstens rannsóknarlögreglumanns,
brast í grát og viðurkenndi að 20. maí
1974 hefði hann orðið hinum 94 ára
gamla Lauritz Lien að bana með því að
sprauta í hann curacit.
Viku síðar viðurkenndi hann fjögur
morð í viðbót og enn fleiri á næstu
dögum. Þegar morðin voru orðin 20
sagöist hann ekki muna fleiri en ef
hann fengi í hendur lista yfir þá sem
hefðu dáið á elliheimilinu síðustu ár
gæti hann alveg krossaö við....
Þegar yfirheyrslunum lauk, 16.
september 1981, hafði hann viðurkennt
að hafa á samviskunni 52 morð sem öll
mátti rekja til curacit-eitrunar. Allir
þeir látnu voru gamlir og veikir og
Nesset hélt því fram að þetta væru
líknarmorð frá sinni hendi. Þó gat hann
ekki neitað því að hefnd hefði ef til vill
ráðið í einstöku tilfellum. Þaö var
þegar ættingjar viðkomandi sjúklings
kvörtuðu yfir slæmum aöbúnaði og
hirðuleysi. Það þoldi Nesset ekki, það
fannst honum óréttlátt.
Ekki eitt einasta
sönnunargagn til
Það var svo 18. október 1982 aö
réttarhöldin yfir Amfinn Nesset hófust
að viðstöddu fjölmenni og ágangi fjöl-
miöla.
Ákæran hljóðaði þó ekki upp á 52
morð heldur „aðeins” 25. Kannski
vegna þess að lögreglan átti úr vöndu
að ráða þar sem ekki var hægt að
leggja fram eitt einasta sönnunar-
gagn.
Fómarlömbin vom karlar og konur
á aldrinum 67 til 94 ára.
Það hafði verið á það minnst að
grafa upp líkin en fallið var frá því.
Ástæðan var sú að curacit er fljótt að
hverfa úr líkamanum, og skilur ekki
eftir nein spor.
Ákæran var því byggð á vitnisburði
155 vitna, svo og játningu Nessets
sjálfs sem hann reyndar afturkallaði á
fýrsta degi í vitnastúkunni! Hann
sagöist ekki hafa drepið neinn, aðeins
viðurkennt til að gleðja lögregluna.
Hann breytti þó fljótt þeim framburði
sínum og sagðist hafa verið þröngvað
til að játa — sálrænt álag hefði verið
svo mikið við yfirheyrslurnar, að hann
hefði ekki vitaö hvað hann sagði....
Þegar hér var komiö sögu hafði
Nesset verið í hálft annað ár í gæslu-