Dagblaðið Vísir - DV - 29.07.1983, Qupperneq 10

10
DV. FÖSTUDAGUR 29. JÚLI1983.
Víðkuimur Stntt-Línnson og
a örir agalegír lítilegnmenn
Elsta samtímaheimild sem getur um
útilegumean er Sturlusaga. Þar er
sagt frá óaldarflokki einum sem hafö-
ist viö í Saurbæ í Dalasýslu um miöja
tólftu öld. 1 sögunni eru þeir nefndir
útilegumenn en aldrei virðast þeir
hafa legið á f jöllum uppi, heldur flakk-
aö um byggöina. Stundum lágu þeir úti
á ýmsum stöðum en oftar voru þeir
heima á bæjum í skjóli vina sinna,
einkum á Staðarhóli, Brunná eöa í
Tjaldanesi.
Foringi þeirra er nefndur Geir Þór-
oddsson en meö honum voru Víðkunn-
ur Stutt-Línuson, Þórir Assafóstri og
Vigfús, austfirskur maður. Þeir
frömdu rán, stuldi og stundum mann-
dráp í byggöinni og voru afar illa þokk-
aðir eins og gefur aö skilja.
Bændur voru í fyrstu deigir viö aö
sýna þessum illvirkjum fulla hörku því
fyrir einhverjar sakir áttu þeir traust
hjá höfðingja héraðsins, Einari
Þorgilssyni á Staðarhóli. Þórir var
fyrst handtekinn og færður í böndum
til Hvols og ætlaöur þar til dráps. En
Einar kom þangað viö fimmta mann,
skar af honum böndin og haföi hann
meö sér. Síöar kom Einar Þóri utan
eftir aö hann hafði vegið einn mann.
Geir var handtekinn í sauðahúsi á
Brunná, fluttur til Hvols og festur þar
uppi á húsaþaki þar sem hann var lát-
inn bíða dauða sins skjóls- og matar-
laus. Víökunnur var drepinn á Kambi í
Króksfirði en um afdrif Vigfúsar getur
Sturlusaga ekki.
Farið huldu höfði
Hartnær öld líður þar til heimild-
ir geta næsta útlaga í sögu þjóðarinn-
ar. Þar segir af Aroni nokkrum Hjör-
leifssyni sem var með Guðmundi góða
í Grímsey. Eftir þá Grímseyjarför, eða
áriö 1222, lét Sturla Sighvatsson sækja
Aron til sektar en ekki geta heimildir
fyrir hvað. Fór Aron þá lengi huldu
höfði. Fór hann fyrst á fund móður
sinnar á Rauöamel og litlu síðar var
honum fylgt til eins hellis er þar var í
hrauninu mjög langt frá bænum og hef-
ur sá hellir síðan borið nafn Arons. Eft-
ir hellisdvölina dvaldi Aron á ýmsum
stöðum, var til dæmis lengi í Geirþjófs-
firöi. Um hríö var hann á Barðaströnd
í helli í Arnarbælisdal og um þá vist
hans er til merk þjóðsaga sem prentuö
er í Þjóðsögum og munnmælum Jóns
Þorkelssonar frá 1899.1 helli þessum í
Amarbælisdal var Aron á kosti konu
þeirrar sem þá bjó í Tungumúla.
Síðar var Aron í skóginum út frá
Valshamri á kosti Vigfúsar er þar bjó.
Loks komst hann austur að Odda til
Haralds Sæmundarsonar og var þar í
kirkjuskoti um hríð. Það var Haraldur
þessi sem kom Aroni utan og átti hann
ekki afturkvæmt til föðurlandsins.
Aron Hjörleifsson er að því leyti frá-
brugðinn venjulegum útilegumönnum
að hann lifði hvorki á ránum né þjófn-
aöi enda er hann talinn eitt mesta
göfugmenni Sturlungaaldarinnar.
Stálu konum
ogpíkum
Þá víkur sögunni fram til ársins 1454
en þá er aö finna í ýmsum annálum
frásögn um útilegumenn í Staðaröxl í
Skagafirði. Segir i einni heimildinni:
„Teknir 18 þjófar hjá Staðaröxl og
hengdir í gálgagarðinum hjá Reyni-
nesstað. Tóku bændur sig saman og
hétu, að þeir fyndist. Fundust þeir í
Þjófagili (sem svo er eftir þeim
nefnt/innsk.). Stálu konum og píkum
og öðru fé, svo tygjum og vopnum og
báru í hellinn. En smalamaður frá
Stað (Reynisstað/innsk.) komst í hell-
inn, er þeir sváfu, og bar í burt vopnin
og sagði til þeirra. Var hann átján
vetra. Hinir drepnir og dysjaðir í
dysjunumþarhjá.. .”
Næsta íslenska útlaga er ekki getið í
heimildum fyrr en komiö er laust fram
á sautjándu öld. Það er árið 1602 að
Björn Þorleifsson er dæmdur á alþingi
og aflífaður fyrir ýmis lögbrot í út-

13. —16. ágúst nk.
með FLUGLEIÐUM
Farið verður í Tivolí — Dýragarðinn — Dyrehavsbakken, í skoðunarferð um borgina
o.fl. o.fI.
Allir blaðburðar- og sölukrakkar DV og Vikunnar geta tekið þátt í keppninni með
því að vinna sér inn ævintýramiða.
Hvernig pa?
Til þess eru þrfár 1 eiðir:
ISfWMt
Afgreiðsían
Þverhoíti ll
Sínti: 27022.
Söíu- og þfónustukeppni^
DVog vikunnar
míðar í
ÆVINTYRA
L* FERÐ
KAUPMANNA
HAFNAR
Leiðl: Sala DV Sá sem selur DV í lausasölu fær einn ævintýra- miða fyrir hver 20 blöð sem hann selur.
LeiðZi Saia Vikan Sá sem selur Vikuna í lausasölu fær einn ævin- týramiða fyrir hver 5 blöð sem hann selur.
Leið 3: Dreifing DV DV — krakki, sem ber út DV. fær 6 ævintýra- miða á viku fyrir kvartanalausan blaðburð.
Dregið úr öllum ævintýramiðum, sem krakkarnir hafa unnið sér inn, 3. ágúst nk.
legöarvist sinni. Er frásögn alþingis-
bókarinnar á þessa leið: „A alþingi af
allri lögréttunni og lögmönnum um
þann vandræðamann, Bjöm Þorleifs-
son, hver eö faliið hafði f jórum sinnum
í hórdóm, eftir hans lostigri viðurkenn-
ingu þar með hann reiknaður með
mörgum sönnum líkindum aö ráni,
stuld og útilegum, eftir þaö hann hór-
dómssakimar hafði framið. Þvi dæmdi
lögréttan meö lögmannanna sam-
þykki, að hann skyldi réttast eftir
stóradómi og kóngsins úrskurði upp á
þann dóm.” Það er að segja dauðarefs-
ingar.
Komstúr
landi
Árið 1609 gerist það að Sigríður Hall-
dórsdóttir og Jón Oddsson hurfu um
kvöid frá Leysingjastöðum í Hvamms-
sveit og fóru norður yfir Svínadal og
norður í Kollafjörð. Þar dvöldust þau
um veturinn í helli einum nærri Felli,
en hugðust komast í skip til útlanda um
vorið. Jón komst utan með Englend-
ingum í Dýrafirði en hún var sett í land
sakir veikleika því að hún var að falli
komin. Var hún flutt til sýslumanns-
ins Jóns Magnússonar og ól þar bam.
Síðan var henni drekkt á Ballarár-
þingi. Sagt er að Jón hafi síðar k vænst í
Englandi en ekki er vitað um frekari
afdrif hans ytra. Um sakargift eða
aðra ástæðu þess að Jón og Sigríöur
fóra í útlegð geta heimildir ekki um.
Arið 1637 tóku sýslumennirnir í Þing-
eyjarþingi Guðmund Jónsson sem
hafði unnið sér það til sektar að hafa
getið sér bams með systur konu sinn-
ar. Vegna þeirra afglapa hafði hann
dulist um landið næstliðin þrjú eöa
fjögur ár og haft tjald á f jöllum uppi,
mosalitaö. Var Guðmundur við sel á
sumram en byggðir í afdölum á vetr-
um. Þegar hann náðist var hann færð-
ur sýslumanni á Vöölaþingi sem sendi
eftir Bessastaöaböðli sem hjó Guð-
mund.
.að það er líka opið í hádeginu?
.að við eigum ekki bara mikið af
og ódýra varahluti í LADA.GAZ,
VOLGA, MOSKVITCH og UAZ?
.að við eigum líka hluti, sem
henta í aðra bíla?
.að það borgar sig oftast að tala
við okkurfyrst?
.að við leitum ávallt eftir hagstæð-
ustu innkaupunum í hvert sinn?
.að við kaupum líka varahluti frá
Þýskalandi, Englandi, Svíþjóð,
Italíu o.fl. o.fl.?
Dæmi
Varahlutir Skiftiborö
39230 38600