Dagblaðið Vísir - DV - 01.02.1984, Qupperneq 12

12
DV. MIÐVKUDAGUR1. FEBRUAR1984.
■ ' TT'i' 7 •
Frjálst.óháö dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
FramkvæmdastjóriogOtgáfustjórí: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarrítstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍDUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12. Prentun:
Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuði 250 kr. Verð í lausasölu 22 kr.
Helgarblað25kr.
/ óþökk láglaunafólksins
Allra augu beinast nú að álverinu og verkfallinu þar.
Ljóst er að almennir kjarasamningar munu lítinn tilgang
hafa og engan árangur bera meðan deilan í Straumsvík
er óleyst. Verkalýðshreyfingin vill af skiljanlegum ástæð-
um halda aö sér höndum og sjá til hvort og þá hvernig
samið verður við starfsmenn álversins. Þeir samningar
verða óhjákvæmilega til viðmiðunar fyrir aðra. For-
sætisráðherra lýsir því réttilega yfir að ef „fyrirtæki
sem hafa bolmagn til að greiða hærri laun fara út fyrir
þann ramma sem settur hefur verið verður erfitt að
standa gegn því að þeir sem hafa langtum lægri laun fái
svipaðar hækkanir. Þaö verður erfitt,” segir Steingrím-
ur, „að neita þeim lægstlaunuðu um hækkun ef þeir í
Straumsvík fá 20—40% hækkanir, en þeir sem þar starfa
eru með tekjuhæstu mönnum í þjóðfélaginu. ’ ’
Þetta eru orð forsætisráðherra, en enginn dómur skal á
það lagður hvort álversmenn séu með tekjuhæstu mönn-
um í landinu. Sjálfsagt má finna marga hópa sem taka
þeim fram í tekjum og sjálfsagt má einnig réttlæta kröfur
um bætt kjör hjá þeim sem í álverinu vinna.
En þeir hafa kosið aö ríða á vaðið, verða fyrstir til að-
gerða og átaka á vinnumarkaðnum og þess vegna er
deilan í Straumsvík prófsteinn á það hvort launamála-
stefna ríkisstjórnarinnar heldur. Hún ræður úrslitum um
þá kjarasamninga sem eftir fylgja.
Nú er það venjulega svo að ráðamenn beita sér gjarnan
fyrir lausn vinnudeilna og sjá sér hag í því að forða frá
ókyrrð og verkföllum. Það kann því fljótu bragði að þykja
hvatvísi og stríðsyfirlýsing hjá Sverri Hermannssyni
iðnaðarráðherra þegar hann segir á alþingi að hann „vilji
spilla samningum”.
Hér er óvanalega digurbarkalega mælt.
En þegar nánar er skoðað er þetta skiljanleg afstaða hjá
ráðherranum. Hann vill ekki að álversmenn brjóti ísinn
og sprengi þann ramma sem ríkisstjórnin hefur sett í
launamálum. Hann vill ekki að hálaunamenn komi
stjórninni á kné.
Það vekur hins vegar athygli að stjórnarandstaðan
styður álversmenn í kröfugerð þeirra. Stjómarandstaðan
segir Sverri haga sér eins og fíl í glervörubúð. Látum
vera hvort Sverrir líkist fíl, og sennilega er það rétt að
hann hafi hleypt meiri illsku í deiluna í Straumsvík með
glannalegu tali.
En hlutur stjórnarandstöðunnar er því miður engu
betri, ef og þegar hún tekur undir kröfur og samninga upp
á þau býti sem starfsmenn álversins vilja. Með því er
stjórnarandstaðan ekki að koma höggi á ríkisstjórnina
heldur láglaunafólkið og þær hófsömu kröfur sem Alþýðu-1
sambandið hefur sett fram. Ef álversmenn og ISAL
sprengja rammann í verðbólguviðnáminu og efnahags-
stefnunni hlýtur ASI að gera sömu kröfur og þá hefst
hrundadansinn á ný. Holskeflan ríður yfir.
Er það virkilega vilji stjórnarandstöðunnar á þingi að
verðbólgunni verði hleypt lausri? Er það raunverulega
vilji Alþýðubandalagsins að tekjuhæstu verkamennirnir
fái úrlausn sinna mála áður en gengið er frá kjarabótum
til hinna lægst launuðu?
Þessum spurningum verður stjórnarandstaðan að
svara. Sú tíð er liðin að stjórnmálamenn geti skotið sér
undan ábyrgð í skjóli einhverra slagorða um verkalýðs-1
baráttu. Láglaunafólkinu er ekki hagur í þeirri verka-
lýðsbaráttu, sem nú er háð suður í Straumsvík.
ebs.
Framsóknarmenn hafa vígoröiö:
„Manngildi ofar auðgildi” — en þaö
nota þeir til þess aö hafna frumskóga-
lögmáii! frjálshyggjunnar, eins og
þeir orða þaö, köldu og grimmu mann-
lífi, þar sem allt er metiö til fjár. Meö
þessu þykjast þeir sennilega vera yfir
aöra hafnir, vera öllum öörum siösam-
ari og hjálpsamari (þótt sú hjálp sé
stundum á kostnaö annarra). Þetta
vígorð þeirra er að sjálfsögöu eins og
hvert annað heimskuhjal: hlutir hafa
ekki annað gildi en þaö, sem menn gefa
þeim, auður er alltaf auöur einhverra
manna, peningar kaupa ekkert, heldur
menn meö peninga (og þurfa aöra til
aö selja sér). En þessi ásökun á mark-
aðinn er samt sem áöur algeng, og mig
langar þess vegna til aö leiöa rök aö
því, aö stundum megi auögildi aö
meinalausu taka viö af „manngildi”,
aö minnsta kosti manngildi fram-
sóknarfólks.
Ást á markaðnum
Eitt dæmiö um þetta er ástin. Sú
skoðun er almenn á Vesturlöndum, aö
ástin sé voldug tilfinning og óviðráðan-
leg, þannig aö peningar komi hvergi
nærri. Menn lýsa ástinni eins og unga
fólkið sé alltaf aö flétta hvert ööru
blómsveiga. Þaö er gott og blessað. En
hvað veröur um hitt fólkið, sem engan
finnur vegna einhverra galla sinna?
Ekki hlýtur þaö neina blómsveiga.
Hvað verður um gömlu karlana í síöu
frökkunum, „the dirty old men”, eins
og Englendingar segja? Þeir fá ekki
notið neinnar ástar, ef þeim er meinað
að kaupa hana á markaðnum. Þeir,
sem segja, aö keypt ást sé engin ást,
Ótímabærar
athugasemdir
HANNES H.
GISSURARSON
CAND. MAG.
eru aö fræða aöra á því hvað þeim eigi
aö finnast, en ekki á hinu, hvað þeim
finnist. Skyndikonan er að sinna þurf-
andi manni með því aö selja blíðu sína,
og hvenær veröur of mikið framleitt af
blíöuíheiminum?
I/inátta á markaðnum
Annaö dæmi er vináttan. Sumt fólk á
í vandræðum með sjálft sig, þaö þarf
að fá einhvern til þess aö hlusta á
rausiö í sér, en tekst aö vonum ekki aö
eignast neina vini. Hvaö getur þaö
gert? Til er ágæt markaðslausn á
þessum vanda. Þaö getur farið til sál-
greinanda, lagst upp á bekk og sagt frá
sjálfu sér, en sálgreinandinn hlustar
og skrifar síðan reikning fýrir vikið.
Sáigreinandinn er þannig keyptur
vinur. Hann er eins og skyndikonan að
sinna þurfandi fólki. (Þessi atvinnu-
grein, sala vináttu, skilnings og sam-
úöar, er mjög blómleg í Bandaríkjun-
um. Einmana konur flykkjast þar á
stofur sálgreinenda til þess eins aö fá
að tala og greiða fyrir ærið fé.)
Börn á markaðnum
Þriðja dæmiö, sem ég nefni, er öllu
alvarlegra en þessi tvö. Þaö er um
börn. I flestum vestrænum löndum eru
þúsundir hjóna, sem þrá að eignast
börn, en geta það ekki sjálf. En í
suðrænum löndum og austrænum eru
aðrar þúsundir foreldra, sem eiga þá
ósk heitasta aö losna viö einhver barna
sinna, því aö þau hafa engin efni á að
ala þau upp. Markaönum hefur ekki
veriö leyft aö leysa þennan vanda,
þannig aö vestræn hjón fái böm gegn
greiðslu og ættleiði þau, þótt ég sjái
ekki betur en allir hagnist á slikum við-
að.
„Markaðurinn er mannúðlegur, af því að
hann leyfir hornrekunum líka að komast
>
Fyrir borgarstjórnarkosningarnar
síöustu var hringborösumræöa í
sjónvarpinu. Mörgum vinstri
manninum varð aö orði meðan hann
horföi á sjónvarpið þetta kvöld að nú
væri Davíð endanlega aö spila rass-
inn úr buxunum. Meö dónaskap og
frekju tók hann hvað eftir annaö
oröiö af konunum sem á móti honum
sátu — og ansaöi ekki röksemdum
þeirra. Spumingum sem þær beindu
til hans svaraöi hann meö fimmaura-
bröndurum eöa hreinum útúr-
snúningum.
En hvaö skeöi svo: Davíö sigraði í
kosningunum. Og afleiöingarnar eru
alltaf aö koma betur og betur í ljós.
Strax aö morgni þann 23. maí 1982
færöist klukkan aftur um fjögur ár í
málefnum Reykjavíkurborgar. Og
síðan færöist hún aftur um fjörutíu
ár í landstjóminni. Þegar í kjölfar
íhaldssigursins í Reykjavík kom
mesta afturhaldsstjóm í manna
minnum. Sjálfstæöismenn og Fram-
sókn réöust sem kunnugt er að kjör-
um launafólks í landinu — og þá sér-
staklega þeirra er minnst mega sín.
Þetta lýsir sér meöal annars í því aö
gífurieg aukning er á umsóknum til
Félagsmálastofnunar Reykjavíkur
um f járhagsaðstoð — eða úr 300 í 492.
Og mestan part er þetta fólk á aldrín-
um 17—26 ára.
Samstöðu skorti hjá vinstri
mönnum og einurð
Osjálfrátt veltir maður fyrir sér
hvort dæmiö heföi snúist á annan veg
ef núverandi minnihluti hefði staðiö
betur saman. Og ekki síöur að hve
miklu leyti það spilaði inn í úrslitin
aö á móti Davíð í hringborösum-
ræöunum var fólk ekki nógu einart til
aö reka ofan í hann lygina og
gaspriö.
Átakalaus sjónvarpsþáttur
Þaö var því meö nokkurri eftir-.
væntingu að ég settist fyrir framan
sjónvarpiö þriðjudagskvöld í síðustu
viku. Eg átti von á hressilegum átök-
um milli þeirra Sigurjóns Péturs-
sonar, fulltrúa minnihlutans og
Davíðs Oddssonar, fulltrúa Davíös.
En sú von brást. — Mér er sagt aö
þeir hjá sjónvarpinu hafi ekki viljað
láta þáttinn lenda út í pexi og því
valið honum hæpiö form. Eg segi
hæpiö form því að þættinum var
skipt í tvo hluta. Sigurjón sat fyrir
svörum fyrst, en Davíð kom svo á
eftir. Spyrlarnir stóðu sig þokkalega
vel en þeir hefðu mátt fylgja
spurningum sínum mun betur eftir.
Og stjómandinn heföi aö ósekju mátt
vera meira inn i málefnum borgar-
innar.
En þaö sem virkilega vantaði var
aö fyrir framan Davíö sæti einhver
HALLGRÍMUR
HRÓÐMARSSON
KENNARI VIÐ
MENNTASKÓLANN
í HAMRAHLÍÐ
sem gat sagt — eftir því sem við átti
hverju sinni — ýmist: Nú lýgurðu,
Davíð, eða: Svaraöu spurningunni,
Davíö. Til aö halla ekki á kynin nefni
ég tvær persónur sem ég hefði treyst
til aö gera þetta en þaö eru Guörún
Helgadóttir og Sigurjón Pétursson.
En ljósir punktar voru í þættinum
aö mínu mati. Þeim sem eitthvaö
fylgjast meö skrifum um málefni
borgarinnar var í lófa lagiö að sjá í
gegnum oröagjálfur Davíös. Og jafn-
vel þeir sem þekktu þau h'tiö uröu
býsna margir varir við þegar Davíö
vék sér fimlega undan því aö svara
erfiðum spurningum. Og menn vita
aö ef einhver hliörar sér hjá aö svara
spurningum hefur sá hinn sami eitt-
hvaö óhreint í pokahominu.
Davíð lipur að snúa sig út
Úr erfiðum spurningum
Fimastur fannst mér Davíö þegar
Aifheiöur Ingadóttir spuröi hann
hvaö hann hygöist gera fyrir þá um
þaö bil 1200 aldraða borgarbúa sem
eru á biðlista um íbúöir fýrir aldr-
aöa. Davíð svaraöi þjösnalega hvort
Álfheiður væri að gefa í skyn að allir
þessir 1200 öldnu borgarbúar lifðu
viö algjöra neyö? — 600 þeirra væru
nú í eigin húsnæði! En Davíð sagöi
ekki hve margir af þeim 600 sem
eftir eru lifa viö óviðunandi aöstæð-
ur. Hvað þá aö hann segði hvað
Davíðsborg gerir fyrir þá árið 1984.
Svariö kom ekki þótt spuraingin lægi
í loftinu. Hann talaði reyndar um að
Verslunarmannafélag Rvíkur ætlaði
að byggja söluíbúöir fyrir aldraöa fé-
lagsmenn sína. — En skyldi Davíö
hafa vitað að þetta úrræöi leysir
vanda nákvæmlega tveggja af þeim
1165 sem eru á biðlistanum? Og
skyldi Davíð hafa vitað aö um
tuttugu af þessum öldnu borgarbú-
ÞAÐ ÞURFTIEINHVERN
TILAÐSEGJA:
ÞETTA
ER LYGI,
DAVÍD
EÐA: SVARAÐU
SPURNiNGUNNI, DAVÍÐ