Dagblaðið Vísir - DV - 19.03.1984, Qupperneq 13

DV. MANUDAGUR19. MARS1984.
Það er veruleg hætta á aö íslenskir út-
gefendur geti ekki gefið út bama- og
unglingabækur meö tapi ár eftir, ár.
Viö því þarf aö bregðast.
Þaö væri skref í rétta átt, sem ekki
ætti aö skipta sköpum fyrir ríkissjóö,
aö fella niöur söluskatt af sölu bama-
og unglingabóka. Helst hefði ég viljað
aö þessi niðurfelling hefði aöeins náð
til „góöra” bóka, en þaö liggur alveg í
augum uppi aö slíkt er algjörlega
óframkvæmanlegt. Þar vantar aöila til
aö meta hvaö er gott og hvaö slæmt og
um þaö væri hægt aö deila mikiö og
lengi. En þaö er alveg ljóst aö þau
23,5% sem ríkissjóöur fær í sinn hlut af
hverri barna- og unglingabók gæti
skipt sköpum fyrir útgáfuna.
Viö Islendingar búum aö mjög litlu
málsvæöi. Markaöurinn er Utill. En
þessi þjóö hefur löngum viljað láta
telja sig menningar- og bókaþjóö og er
þaö góös viti. En eigi börn aö veröa
viljugir og duglegir bókalesendur á
fullorðinsaldri verða þau að kynnast
bókum. Það er margt sem togar á
móti. Þaö er video sem er í sjálfu sér
allt í lagi ef tryggt er aö það sé ekki
misnotaö. Nú eru komin til sögunnar
tölvuspil af ýmsu tagi. Þau eru líka í
lagi ef þau eru ekki misnotuð. Og þaö
vekur athygli mína — aö fjármálaráö-
herra skyldi hafa fellt niöur gjöld af
innflutningi þeirra, en ekki var hægt aö
hnika neinu til meö bækurnar. En
kannski hann sjái sér fært aö byrja á
þeim bókum sem minnst hefur veriö á
héraöofan.
Annaö ráö til úrbóta og til að styrkja
stööu bama- og unglingabóka væri
aukin upplýsingamiðlun málsmetandi
aöila um þessi mál. Þaö er ég alveg
handviss um aö fulloröiö fólk, sem
færir bömum bækur að gjöf, vill gefa
góöar bækur. En viö getum alls ekki
reiknað meö því aö þaö viti hvaöa bæk-
ur em góöar og hverjar ekki. Þaö þarf
aö leita leiöa til aö auka og efla upp-
lýsingamiölun á þessu sviöi.
Ekki er ég tilbúinn meö neina
„patentlausn” í þessu sambandi. Hins
vegar legg ég til aö þeir aöilar sem láta
sig þessi mál nokkru skipta leiti leiöa.
Og þaö eru ekki bara þeir sem kaupa
bækumar sem þurfa aö vera vel upp-
lýstir heldur ekki síöur þeir sem selja
bækumar í bókabúöum. Kannski em
þeir lykilaöilar í þessu sambandi. En
þeir geta ekki frekar en aörir þekkt all-
ar bækur og því verður einhver hlut-
laus aöili, óháöur útgefendum og
höfundum aö geta séö um slíka upp-
lýsingamiðlun.
En umfram allt held ég aö nauð-
synlegt sé að spyrna viö fótum og þaö
fyrr en seinna. Utgáfa góðra bóka fyrir
börn má ekki leggjast niöur. En hún er
í hættu ef ekkert verður aö gert.
„Strax við undirbúning fjárlagafrumvarps fyrir árið 1984 var að frumkvæði
fjármáiaráðherra, Alberts Guðmundssonar, tekin sú ákvörðun að ger-
breyta vinnubrögðum iþessum efnum."
Utq.ltulelaq. FRJALS FJOL/VUOLUN HF,
Sttórnarlormaöur oq olgáfU5t|órt: SVEINN R, E YJOLTSSON
Frámkuænidaitjórt oq utqálustiOri. HOROUR EINARSSON
Ritsttórar JONAS KRISTJANSSON oq ELl.ERT 8 SCHRAM
, Aðsloöárrililiúri HAUKUR HELGASON
1 Fiof1ásl|ör,lr JÓNAS HAKALOSSON oq OSKAR MAGNUSSON
[ Auqlvsmqasliórár: PALL STEFANSSON oq INGOLFUR P. STEINSSON
Ritst|órn: SIDUMULA 17- 14. SIMI 86611 Auqlvsingár. SIOUMULA 13. SIMI 27027.
Algmösla, áskrillir. smáauqlvsinqar. skrilslola PVERHOLTI 11. SIMI 27022.
Simi ritit|órnjr Ö6611
Setnmg, umbrot, mynda og plotugeró. HILMIR HF„ SIDUMULA 12. Prentun:
Arvakurhf., Skeifunm 19
{ Askriftarverðá mánuöi 250 kr Verói lausasolu 22 kr.
r Helqarblaö 25 kr
Marklausar tölur játaðar
Marklaus fjárlög eru ekki nýjung hér á landi. Arum
Isaman hafa fjármálaraöherrar, ríkisstjórnir og stjórnar-
[ meirihlutar á alþingi beitt ýmsum ráðum til aö falsa fjár-
)lögin. Tölur hafa verið togaðar út og suður til aö ná
imynduðum jöfnuði.
Bezt hefur himmi ómerkilegu stjórnmálamönnum gef-
izt að taka ráðgerðan kostnað opinberra stofnana út úr,
fjárlögunum og setja í sérstaka lánsfjáráætlun.
Oskhyggjan hefur verið leyst með þvi að taka sligandi lán
íútlöndum. - ____ _
anna 1982 og ’83 yröi 42%. Þessi
„reiknitala” var fyrirsjáanlega kol-
röng. Verölagshækkunin reyndist
rúmlega tvöföld á mælikvaröa
framfærsluvísitölu eöa 84%! (Nú
býsnast fyrrv. fjármáiaráöherra,
sem bar ábyrgö á þessum fjár-
lögum, yfir því á Alþingi aö f járlög í
ár séu marklaus vegna þess aö
launaforsendur þeirra séu 4%
meðalhækkun á árinu en skv.
samningum veröi þessi hækkun
heilum 2—3% meiri!)
2. Liöurinn önnur rekstrargjöld —
þ.e.a.s. nánast liöur sem í felst
rekstrarkostnaöur ráöuneyta og
stofnana umfram laun — hann varö
tæplega 75% hærri í raun en fjárlög
geröu ráö fyrir. Þar var um aö ræða
gifurlega vanáætlun þótt tekið sé til-
lit til verðlagsbreytinga.
3. Þaö kostaöi um 100% meira aö reka
embætti sýslumanna og bæjar-
fógeta árið 1983 en f járlög gerðu ráð
fyrir.
4. Kostnaður ríkisins af endurgreiðslu
lyfja í sjúkratryggingakerfinu
hækkaði um 158% milli áranna 1982
og 1983 og fór langt fram úr fjár-
lagaáæltun.
5. Kostnaður við rekstur aðalskrif-
stofa ráöuneyta Svavars Gests-
sonar og Ragnars Arnalds átti
nánast að vera sá sami í krónutölu á
árinu 1983 skv. fjárlögum og hann
varö í raun áriö 1982!
Strax fyrstu mánuði ársins þurfti aö
taka til viö aö gefa út aukafjár-
veitingar. Samt fór það svo, þegar
stjórna átti eftir slíkri hringavitleysu,
aö loka varö skólum vegna þess aö
rafmagniö var ekki greitt o.s.frv. Þaö
er jafnvel haft fyrir satt aö ríkisút-
varpiö hafi á tímabili ekki tekið viö
auglýsingum frá yfirboðara sínum,
menntamálaráöuneytinu, vegna þess
aö hiö háa ráðuneyti greiddi ekki aug-
lýsingareikninga á eðlilegum tíma!
Ný vinnubrögð við fjárlaga-
gerð varð að taka upp:
Strax viö undirbúning fjárlaga-
frumvarps fyrir áriö 1984 varö að
frumkvæði fjármálaráðherra, Alberts
Guðmundssonar, tekin sú ákvöröun aö
gerbreyta vinnubrögöunum í þessum
efnum. Ahersla var á þaö lögö aö frum-
skilyrði þess að ná tökum á ríkis-
búskapnum væri aö fjárlög tekna- og
gjaldamegin væru sem raunhæfust. Ef
við þaö kæmi fram halli eöa „gat” yröi
aö horfast í augu viö þaö og gera
ráðstafanir til þess aö ná endum
saman. Stefna ríkisstjórnarinnar í
launa-, verölags- og gengismálum ætti
jafnframt að vera grundvallarfor-
senda fjárlaga. Meö þessum vinnu-
brögöum er augljóst aö fjárlög veröa
það stjórntæki sem nauðsynlegt er aö
sé til staðar ef takast á aö ná tökum á
ríkisfjármálunum og að ná æskilegu
jafnvægi í efnahagsmálum yfirhöfuð.
Jafnframt er unnt að foröast aukafjár-
veitingar í jafnríkum mæli og áöur.
Sú tiltekt sem þessi vinnubrögð
krefjast er ekkert áhlaupaverk. Auk
þess er mikil þörf á áframhaldandi
uppstokkun og endurskipulagningu
ríkisfjármálanna. Við fjárlagaaf-
grciösluna var æ ofan í æ á þetta bent
og að fjárlög fyrir áriö 1984 væru
aðeins áfangi á þeirri braut að endur-
meta ríkisfjármálin frá grunni og rifa
þar scglin eftir því sem frekast er
unnt. Löngu fyrir jól skýrði fjármála-
ráðherra frá því aö hann heföi skipað
starfshóp skipaðan formanni og vara-
formanni fjárveitinganefndar auk
embættismanna til þess að gefa sér ráð
í þessum efnum í framhaldi af fjár-
lagaafgreiöslunni. Eitt af mörgum
verkefnum þessa starfshóps var að
fara ofan í saumana á gildandi fjár-
lögum. Skv. upplýsingum sem
hópurinn hefur aflað sér stefnir í
verulegan greiðsluhalla ríkissjóðs á
árinu svo sem áöur segir, ef ekki
verður aö gert.
Fjármálaráðherra hefur skýrt Al-
þingi frá þessum vanda sem er á
afmörkuðum sviöum í rekstri ríkis-
sjóðs. Þar fer hann öfugt aö við fyrir-
rennara sinn sem kepptist viö aö fela
það „gat” sem blasti við í fyrra á sama
tíma. Þessi vinnubrögð eru til fyrir-
myndar. Það þýöir þó ekki aö f járlögin
séu öll markleysa og endaleysa eins og
fjárlög fyrri ára. Þau eru miklu betra
stjórntæki en fjárlög hafa verið um
margraáraskeið.
• „Það er jafnvel haft fyrir satt að ríkisút-
varpið hafi á tímabili ekki tekið við
auglýsingum frá yfirboðara sínum, mennta-
málaráðuneytinu, vegna þess að hið háa
ráðuneyti greiddi ekki auglýsingareikninga á
eðlilegum tíma!”