Dagblaðið Vísir - DV - 05.05.1984, Blaðsíða 10

DV.LAUGARDAGUR5.MAl 1984.
Skegg
karl-
manns-
prýði?
Vitiö þið aö Haraldur hárfagri hét
eiginlega Haraldur lúfa og að skegg er
komið af enska orðinu „shag”, er þýðir
strítt og lubbalegt hár? Þetta greinar-
kom ræðir um skegg og vangaskegg
eða barta. Orðið barti er dregið af latn-
eska orðinu „barba” sem þýðir skegg.
IC arlmennska, kraftur og styrkur —
eöa viska, hyggindi og heimspekilegt
upplag? Frá elstu tímum hafa skegg-
inu verið eignaðar ýmsar merkingar.
Hjá Assýríumönnum (frá 2500 til 600 f.
Kr.) er skeggið tákn karlmennsku og
krafta, en Rómverjar settu það í sam-
band við hyggindi og visku. Mat Gyð-
inga á táknrænni þýðingu skeggsins
var samsteypa orku og vitsmuna.
Samson var bæði stríðshetja og dómari
og trúöi því aö afl hans væri fólgið í
hárinu. Ovinir hans sigruðust ekki
heldur á honum fyrr en Dalía hafði
sviksamlega skorið af honum hárið.
Þegar formaður hárskerafélagsins í
Osló, Finn Arne Bækken, segir frá því
að margir viðskiptavinir hans gangi
með gerviskegg, þá er það ekki nýtt af
nálinni. Það var þegar algengt í fom-
öld, að því er ríkisskjalavörðurinn, dr.
phil. Stephan Tsekudi Madsen, segir.
Ef við færum okkur til seinni tíma og
norður á bóginn til Germana, rekumst
við á menn með strítt, langt og úfiö
skegg.
„Haraldur hárfagri er gott dæmi
um það,” segir ríkisskjalavörðurinn.
„Það var enginn efi á því að hans áliti
aö hár og skegg vom tákn afls og
styrkleika. Hvaðmunaþaö margir að
hann var kaUaður Haraidur lúfa?
„Hárfágri” er rómantískt heiti sem
hannhlautsíðar.”
— Menn hafa þó ekki alltaf gengiö
meö skegg. Hafa ekki runniö upp
skeggleysistímabil? spyrjum við ríkis-
skjalavörðinn.
„Jú, vissulega. I fomöld voru mörg
skegglaus tímabil, á miðöldum eitt og
loks annað undir lok rókókó- eða flúr-
tímabilsins á átjándu öld. Ef við lítum
á þróun hárskrautsins — og með því á
ég bæði viö það sem sprettur á andlit-
inu og á höfðinu yfirleitt, þá eru þau
tímabil harla stutt sem menn hafa
gengiö skegglausir. Auk þeirra, sem
ég hef nefnt, var um hálfrar aldar
tímabil að ræða frá 1920 til 1970 eða
tæplega það.”
— Langa hárið sem gætti mest á
Bitlatímabilinu i lok sjöunda áratugar-
ins var þá einskonar uppbót fyrir þá
kynslóð sem átt hafði skegglausa
feður?
„Það er hugsanlegt. En það hefur
alltaf verið þannig á skeggleysistíma-
bilum að þá er lögð meiri rækt við hár-
ið. Þar að auki verðum við að gera okk-
ur grein fyrir því að merkingin, sem
menn leggja í þessa hluti, er háð þvi á
hvaða tímum þeir lifa. Á öldinni sem
leið höfðu allir stjórnmálamenn skegg.
Það vakti traust. Þegar ég fór að safna
skeggi fyrir hálfum þriðja áratug
mátti heyra ramakvein. Hörð við-
brögð, nánast múgæsing gegn þeim
sem fóru að safna skeggi. Aldrei
gleymi ég alókunnugri konu sem stöðv-
aði mig í Karl-Jóhannsgötu og tók að
pota með regnhlífinni um leið og hún
sagði: „Þér ættuð aö skammast
yðar! ” Þá tók ekki betra við þegar ég
var á skíðum utan borgarinnar. Fólk
nam staðar og hrópaði: „Jólasveinn”
eöa „Hæ, hæ! Þama kemur Jesús á
eftir mér!” Þetta var í rauninni and-
styggilegt og það skrýtna var að það
var einmitt eldri kynslóðin, konur, sem
átt höfðu skeggjaða feður og afa, sem
létu verst.
Þ ú minntist á stjómmálamennina. I
dag eru fáir sem hafa skegg. Hversu
lengi verður þess að bíða að það verði
eins traustvekjandi og vel rakað and-
lit?
„Það hefur tekið langan tíma að
breytast að því er okkur sýnist og get-
ur vel staðið í sambandi við það aö
skegg tengdist því að vera vinstri-sinn-
aður á áttunda áratugnum. Nú er allt
rólegra á pólitískum vettvangi svo að
ég tel að eins og er geti stjómmála-
maður gengið með skegg án þess aö
það verði honum til óþæginda.”
— Hvers vegna hefur þú haft skegg i
tuttugu og fimm ár?
„Það var eiginlega áform sem ég
hafði lengi gengið meö. Eins konar ósk
um að breyta verulega til. Þegar ég
hóf starf mitt á ríkisskjalasafninu, eft-
ir að hafa verið við nám í tíu ár í Há-
skólanum, fannst mér réttur tími kom-
inn. Ný staöa, ný námsgrein, nýtt um-
hverfi. Alveg nýtt líf hófst á vissan
hátt. Eg hef ekki hugsaö um það áður
en ég held að þarna sé ástæðunnar að
leita. Og svo má ekki gleyma því að
viss hégómagirnd blandast saman við.
Einhvers konar samsemd, aö vera eins
og hinir, kemur lika tii greina, án þess
að hún sé þá meðvituð. Mér fellur vel
að hafa skegg frá því að múgæsingun-
um linnti og ég mun aldrei losa mig við
það. En ég fer til hárskerans og læt
hann klippa það og snyrta. Hvort mér
hefði fallið þaö eins vel ef ég heföi verið
uppi á þeim dögum er menn gengu til
hvílu með bartabönd, það er annað
mál.
Til er margs konar skegg og heiti á
skeggi. Sósíalistaskegg og heimspek-
ingaskegg, grænt bylgjuskegg, friðar-
og andkjarnorkuskegg, skóga- og
heiöaskegg og mjúkt mannsskegg. Og
ekki skulum við gleyma prestaskegg-
inu. En það getur verið eins fjölbreytt
og til eru margar skegg- og prestasög-
ur. Ein af þeim bestu er um Karl XI.,
Svíakonung, sem heimsótti Carlson
biskup í Vesturási. Konungur dáðist
mjög að hinu fallega skeggi biskupsins
og innti hann eftir því hvemig hann
gæti hirt það svona vel og haldið því
fallegu. .JConan mín greiöir það á
hverju kvöldi og stingur því svo ofan í
smápoka,” sagði biskupinn. Konung-
urinn hreifst svo mjög af umönnun
biskupsfrúarinnar á skeggi eigin-
mannsins að hann veitti henni eitt
hundraö ríkisdala eftirlaun á ári eftir
heimsóknina.”
Hvemig er það með konuna þína,
Per Lönning biskup, sér hún um skegg
þitt?
„Ekki bókstaflega talað en hún ræð-
ur algjörlega þegar um sniðiö er að
ræða. Eg hef enga konungasögu að
styðjast við en ég hef líka fengið spum-
ingu sem varðar skeggið á mér: Það
var einu sinni árdegis að til mín var
símað á biskupsskrifstofuna í Frede-
ríkstad. I símanum var kona og sagði
að hún væri stödd í bridgeklúbbi ein-
hvers staöar í landinu og heföi veðjað
við hinar konumar um að hún þyrði að
hringja í síma til mín og bera kveðju
frá klúbbnum og segja að ég yrði að
losa mig við skeggið sem þeim þótti
ljótt.”
— Og hverju svaraðir þú?
!

i
I
I