Dagblaðið Vísir - DV - 09.06.1984, Qupperneq 22

22
DV. LAUGARDAGUR 9. JUNl 1984.
SergeJ Prokofjev var eiiin-
ig gódur skákmadur
Nýveriö var franskur stúdent, sem
vann aö doktorsritgerö um tónskáld-
ið Maurice Delage (1879—1961), að
gramsa í gömlum skjölum í leit aö
heimildum. Rak hann þá augun i
áöur óbirt „verk” eftir tónskáldið og
ýmsa aöra, þeirra á meðal Sergej
Prokofjev og Maurice Ravel. Þessi
„verk” voru þó ekki tónverk eins og
viö mætti búast, heldur löngu
gleymdar skákir, sem þessir tón-
snillingar höfðu teflt sín í milli fyrir
sextíu árum í París. Enginn viðvan-
ingsbragur er yfir þessum skákum
og greinilegt er aö á skákborðinu eru
tónskáldin vel meö á nótunum.
Þeirra sterkastur er Prokofjev en
stíll hans er frumlegur og beittur,
engu síður en viö nótnaborðið.
Nokkrar skákir hans birtust í sov-
éska skákritinu „64” á dögunum og
skulum viö líta á tvær þeirra hér á
eftir.
Sergej Prokofjev fæddist árið 1891
og var sannkallað undrabam, eins og
titt er um tónskáld, stærðfræðinga og
raunar einnig skákmenn. Er hann
var tólf ára gamail hafði hann samið
fjórar óperur, eina sinfóníu, tvær
sónötur og ýmis smærri verk fyrir
pianó. Hann lék einnig afbragðsvel á
það hljóðfæri og á árunum 1918—1922
lagöi hann land undir fót; hélt til
Bandarikjanna, Frakklands og Eng-
lands og hélt fjölda tónleika. Síðan
settist hann að í París, var þar í tíu
ár, en hélt aftur til Sovétríkjanna
1932 og bjó þar til dauðadags.
A þessum ferðaiögum sínum hefur
Prokofjev vafalaust notaö tækifæriö
til aö huga að skáklífinu, því „skák-
bakteríuna” losa menn ekki svo auð-
veldlega við sig. Er hann var í Paris
kynntist hann skáksnillingnum
Capablanea og þeir urðu perluvinir.
Síðar kynntist Prokofjev landa sin-
um Botvinnik og varð þeim einnig
veltilvina.
t ævisögu sinni segir Botvinnik frá
iitlu atviki aö loknu skákmótinu
mikla i Nottingham 1936, þar sem
Capablanca og Botvinnik deildu
efsta sætinu í bróðemi: ,,Að loknu
mótinu fékk ég að sjálfsögðu ham-
ingjuóskaskeyti frá Sergej
Sergejevits (Prokofjev)”, segir
Botvinnik, ,jEg sá Capablanca
álengdar um leiö og ég fékk skeytið í
hendumar og sýndi honum það.
Capablanca varð fölur og þóttist
brosa. Hvílík móðgun! Prokofjev
óskaöi honum ekki til hamingju.
Tveimur timum siðar kom Capa-
blanca hins vegar til mín og veifaði
lón L Ámason
sínu skeyti sigri hrósandi. Prokofjev
hafði greinilega sent bæði skeytin
samtimis en starfsfólk ritsimans i
Moskvu hafði ákveðiö að sovéski
skákmaðurinn ætti fyrstur að fá
hamingjuóskir tónskáldsins mikla.”
Annars var Prokofjev sjálfur
glettilega góður skákmaöur, eins og
skákir hans eru til vitnis um. Hann
var hugmyndaríkur og fór gjaman
ótroðnar slóðir. Þannig teflir hann
kóngsindversku vömina i skák frá
1924 en sú byrjun naut ekki vinsælda
fyrr en upp úr 1940. Franska vömin
var einnig í miklu uppáhaidi hans —
e.t.v. vegna áhrifa frá Botvinnik.
Það sem þó einkennir skákir
Prokofjevs öðro fremur er tilfinning
hans fyrir því að láta mennina vinna
(„hljóma”) saman. Þær skákir hans
sem birtar eru í timaritinu „64” ero
allar á einn veg: Fyrst kemur tón-
skáldið öllum mönnum sínum í leik-
inn og þá fyrst er lagt til atlögu. Hirð-
ir hann þá litt um það þótt hann þurfi
aö fórna til þess að ná samræmingu í
Uösafla. Af þessu geta skákáhuga-
menn margt lært. Auövitað er það
samvinna mannanna og rétt staö-
setning sem skiptir öUu máU en ekki
liösafUnn í heUd. Þessi lýsrng gæti
einnig átt við skákstíl Smyslovs.
Skáksafn sitt nefnir hann „I leit aö
samhljómun (harmóníu)”. Kannski
er það svona, sem þeir tefla, sem
hafa „músik” í blóðinu?
En vindum okkur í skákirnar. 1
þeirri fyrri leggur Prokofjev franska
tónskáldiö Maurice Ravel glæsilega
aö veUi og munar ekki um að fórna
manni og tveim hrókum til að knýja
frarn mát.
Hvitt: Sergej Prokofjev
Svart: Maurice Ravei
Nimzoindversk vöm con moto.
1. d4RfG2.c4e63.Rc3Bb44.Bg3
Þetta er af brigði sem Spassky tef ldi síðar
með góðum árangri og nefnt var
Leningrad-afbrigðið. Algengast er nú 5.-c5,
leikur Ravel er lakari.
4.-Rc6 5.e3 0—0 6.Bd3 d5 7.Rge2 a5 8.Dc2 h6
9.h4! hxg5?
Það er óviturlegt að drepa þennan mann.
Strax í næsta leik verður svartur að skila
honum aftur og hvítur stendur þá uppi með
opna h-Iinuna til sóknar.
10.hxg5 He8 ll.gxf6 Dxf612.0—0—0 dxc4( ?)
Aftur teflir Ravel falskt — nú gefur hann
eftir á miðborðinu. Vafalaust hefur hann
búist við 13.Bxc4 en Prokofjev kýs að halda
biskupnum i sókninni.
13.Bh7+! Kf814.Re4 De715.Rf4
Allir menn hvits eru nú tilbúnir í slaginn
en svartur nær ekki að skipuleggja vamim-
ar.
15. -b5 16.Hh5
Hann vill tvöfalda i h-línunni og koma
drottningarhróknumi enn ákjósanlegri vig-
stöðu. Einnig var sterkt að leika 16.Rg6+
fxg617.Bxg6 Kg818.De2 og fátt er um vam-
ir.
16. -e5
8
7
6
5
4
3
2
1
abcdefgh
17. Rg6+! fxg618. Bxg6 Be6
Eftir 18.-Kg8 19.Hdhl er svartur óverj-
andi mát.
19. Hdhl Had8
Svo virðist sem franska tónskáldið hafi
einnig tilfinningu fyrir samræmi en stöð-
unni hans verður samt ekki bjargað.
20. HÍ5+! Kg8
Eða 20.-Bxf5 21.Hh8 mát!
21. De2 Bxf5 22.Hh8+! Kxh8 23.Dh5+ Kg8
24.Dh7+ Kf8 25.Dh8 mát.
Dc710.Re2 Rbc6 U.f4 dxc312.Dd3 d4! ?
Þessi nýjung Prokofjevs hefur enn ekki
ratað inn í byrjanabækur. Venjan er að
leika 12.-Bd7, sbr. skákir Karpovs og Hort
við Agdestein á skákmótinu í Osló um pásk-
ana.
13.Rxd4 Rxd4 14.Dxd4 Rf5 15.Df2 Bd7
16. Bd3Bc6
Með peðsfórninni hefur Prokofjev náð að
opna linur og skapa sér mótfæri. Staðan er
tvíeggjuð en hvítur teflir veikt í framhald-
inu.
17. Hgl 0—0—0! ? 18.Bxf 5?
Er hann að tefla til jafnteflis með þvi að
þvinga fram mislita biskupa? Nú á dögum
er alkunna að slíkt sé einungis þeim i hag
sem hefur fmmkvæðið. Betra er 18.g3, eða
18. Dxa7.
18. -exf5 19.g3
Eftir 19.Dxa7 Bxg2 er staðan tvísýn.
19. -Í6!
Þessi er snjall. Hvíti kóngurinn er
strandaglópur á miðborðinu og því er um
að gera að sprengja upp á miðborðinu.
20. Dxa7fxe5 21.Kf2
Enn ein feilnótan. Prokofjev gerir nú út
um tafliðásmekkleganhátt.
21. -exf4 22.Bxf4
abcdefgh
Hvítt: Maurice Delage
Svart: Sergej Prokofjev
Frönsk vörn
Teflt 1937.
I.d4 e6 2.e4 d5 3.Rc3 Bb4 4.e5 c5 5.a3 Bxc3
6.bxc3 Re7 7.Dg4 cxd4 8.Dxg7 Hg8 9.Dxh7
22.-Dxf4+! 23.gxf4 Hd2+ 24.Kfl
Eöa 24.Ke3 He8mát.
24.-Bb5+ 25.KelHe8+
— Og hvítur gafst upp, enda mát í næsta
leik.
JLÁ
87 Æ!XLAAb<%f/i'\
06 6GGZ&1 mNÚblkJi
.El00 N6/7T
iÓ. .

b
Lístahátíð og
lagafrumskógur
Á meöan ráðherra var að ráðgast
við tíkina sína um fangelsismál var
Sisí gamia enn aö reyna að frika út
og aö þessu sinni við opnun listahá-
tíöar sem er rekin með tapi opus
tvær milljónir eða svo og hafa for-
ráöamenn þjóðarinnar dálitlar
áhyggjur af þessu.
Sumir halda því fram að það vanti
á þessa hátiö hneyksli eöa fólk á
stultum og að auglýsingar dagskrár-
liða veki álíka mikla athygli almenn-
ings og þegar auglýstir séu þromu-
dansleikir fyrir austan fjall.
Ekki er hægt að kenna um
peningaleysi fólks þvi að listahátíðin
var sett nokkrum klukkutímum eftir
að það fékk útborgað en einhverra
hluta vegna vildi fólk heldur fjár-
festa í ölvun á almannafæri en miö-
um á sýningu þeirra sem hafa tilfinn-
ingar.
Á listahátíð er sem sagt boðið upp
á niðurgreidda list enda erum við
vanir að greiða aHt niður sem ein-
hvermaturerí.
Auðvitaö hlýtur öllum að finnast
jafnsjálfsagt að borga með útlendri
menningu ofan í Islendinga og að
greiða niður lambakjötið íslenska
ofan í útlendinga.
Ætli það sé í rauninni mjög mikill
munur á lambakjöti sem enginn vill
boröa og útlendum manni með
trompet eða klarinettu uppi í sér sem
enginn vil hlusta á, jafnvel þótt hann
blási svo fast í lúöurinn að hann verði
bláríframan.
Menningarþjóð
Við Islendingar erum mikil
menningarþjóð, þótt við séum hættir
að lesa Islendingasögumar, og sann-
ast það best niðri á Alþingi þar sem
menn yrkja stundum vísur og setja
lög um það aö allir Islendingar skuli
tala gott og fagurt mál. Eg tel vist að
i lögunum sé átt við íslensku og þvi
kom það mér talsvert á óvart þegar
Benedikt Axelsson
forkólf urinn sjálfur lét hafa það eftir
sér í blaði um daginn aö hann væri
enginn moneymaker og kann það að
vera alveg rétt hjá honum en hins
vegar gerðist hann þarna lawbraker,
sjálfsagt óvart.
En ef þeim skýst sem síst skyldi
hvers eigum við þá að gjalda. Eg
efast til dæmis um, ef við yrðum svo
óheppin aö ræna banka, aö lögreglan
tæki mark á okkur ef við segðumst
hafa gert það óvart og það sama á
sjálfsagt við um umferðarlögin.
Lagafrumskógur
Eg las það einhvers staðar um
daginn að þingmenn hefðu sett met í
lagafrumvörpum að þessu sinni og
er þeim mun hryllilegra til þess að
hugsa sem við eigum elsta þing í
heimi, mig minnir að lögin hafi verið
um það bil tvö hundroð og ef sú tala
er margfölduö með þúsund kemur út
dálitið há tala.
Sum þessara laga eru vafalaust
þess eðlis að þau snerta almenning í
landinu ekki nokkum skapaðan hlut
og önnur eingöngu sett til að sýna
okkur, atkvæðunum, aö umboðsmenn
okkar gera fleira en að yrkja visur
og stjóma fjöldasöng.
Eg get til dæmis ímyndað mér að
þaö sé um það bil óbærileg tilhugsun
fyrir þingmann sem ætlar í endur-
kjör að þurfa að standa frammi fýrir
kjósendum og segja þeim aö hann
hafi ekki samiö eitt einasta laga-
frumvarp, enga þingsályktunartil-
lögu og kannski ekki talaö nema i
eina minútu á fjórum árom á Alþingi
sem er dálítið stuttur timi ef deilt er í
hann með dögunum.
Þessi þingmaður hugsar því ekki
um annað en hvernig hann eigi að
fara aö þvi að setja lög um eitthvað
sem ekki er búið að setja lög um áður
og getur það svo sannarlega vafist
fyrir bestu mönnum.
Dag einn kemur hann svo dauð-
þreyttur heim úr vinnunni, læsir sig
inni í herberginu sínu og biður kon-
una sína vinsamlegast aö trofla sig
ekki því að hann ætli aö fara að
semja frumvarp til laga um
hámarksverð á molasykri.
Þetta væri svo sem allt í lagi ef hin-
ir fimmtíu og níu væro ekki búnir að
læsa sig inni í herbergi líka í svipuð-
umtilgangi.
En það er af listahátíðinni opus
tvær milljónir að segja að hún tókst
vel í alla staði þótt ekki tækist Sísí að
fríka út frekar en vant er.
Kveðja
Ben.Ax.
Frá Héraðsskólanum í Reykjanesi
Héraösskólinn í Reykjanesi starfrækir skólaárið 1984-85:
1. Menntadeild:
Almenna bóknámsbraut — Grunnnám.
Þar er nemendum engin nauðsyn að sinni að velja sér endanlega námsbraut til frambúðar.
2. Fomám:
Þar gefst nemendum sem eigi náðu tilskildu lágmarki í einstökum greinum á grunnskólaprófi
kostur á að ávinna sér framhaldsréttindi samhliða framhaldsnámi i öðrum greinum innan
menntadeildar.
3. 7.-9. bekk grunnskóla.
H-E-l-M-A-V-l-S-T
Upplýsingar gefur skólastjóri. Sími um Isafjörð. Umsóknir sendist skólanum (401 ísafjörður)
fyrir 30. júni nk.