Dagblaðið Vísir - DV - 28.02.1986, Qupperneq 15

DV. FÖSTUDAGUR 28. FEBRÚAR1986.
15
Lögvemdun kennara
Ein svikamyllan enn?
Þá er loksins komið fram frum-
varp ríkisstjórnarinnar um lög-
verndun starfsheitis og starfsrétt-
inda kennara. Inn í þessi lög eru
felld lög um embættisgengi kenn-
ara frá 1978, lítt eða ekkert breytt.
Það hefur lengi verið á stefnu-
skrá kennarasamtakanna að lög-
vernda starfsheiti og -réttindi
kennara. Haustið 1984 skipaði
Ragnhildur Helgadóttir, þáverandi
menntamálaráðherra, nefnd til að
semja frumvarp um þetta mál. I
henni áttu sæti m.a. þrír fulltrúar
frá samtökum kennara.
Starf nefndarinnar verður ekki
rakið hér en þó er ljóst af fréttum
í félagsblaði kennara í fyrra að
fulltrúum kennara fannst ganga
hægt og óttuðust að það ætti að
svíkja þá. En nú er sem sagt frum-
varp komið fram, frumvarp sem
gengur í sumum atriðum skemmra
en kennarafulltrúarnir vildu, að
sögn eins þeirra, en um frumvarpið
var samstaða í nefndinni. Ætti
ríkisstjórninni þá ekkert að vera
til fyrirstöðu að standa við gefin
loforð til kennara.
Tilgangur lögverndunar
Með lögunum „á að stemma stigu
við að aðrir en þeir sem hlotið hafa
viðhlítandi menntun verði ráðnir
til kennslustarfa. Tilgangurinn er
INGÓLFUR Á.
JÓHANNESSON
SAGNFRÆÐINGUR
OG KENNARI
því sá að bæta skólastarf í landinu
og auka gæði menntunar með því
að snúa við þeirri þróun sem orðið
hefur að undanförnu þar sem rétt-
indalausu fólki við kennslustörf
hefur fjölgað", eins og segir í grein-
argerð með frumvarpinu (bls. 9).
a ,,En fyrst er að standa við gefin loforð,
^ ríkisstjórn góð, og samþykkja frum-
varpið. Það er varla eftir neinu að bíða
því að þingmeirihlutinn er traustur.“
Að réttmæti lögverndunar verður
vikið síðar, hér á þessum vettvangi.
Nýmæli frumvarpsins
Nýmæli frumvarpsins eru í fyrsta
lagi að starfsheitin grunnskóla-
kennari og framhaldsskólakennari
eru lögvernduð, þ.e. enginn má
nota þessi heiti án leyfis.
Skynsamlegt virðist að gera ekki
tilraun til að banna þeim sem fást
við hvers konar kennslu að kalla
sig kennara, t.d. glímukennurum
eða danskennurum. Enn fremur
gengi það aldrei i venjulegu skóla-
starfi að banna nemendum að kalla
suma kennara kennara.
í öðru lagi gilda skilyrði sem áður
þurfti einungis til að hljóta skipun
í starf nú einnig um setningu og
lausráðningu til stundakennslu,
Er það eðlilegt því að farið hefur
verið fram hjá embættisgengislög-
um frá 1978 með því að setja rétt-
indalausa kennara í starf til eins
árs í senn eða ráða þá sem stunda-
kennara, jafnvel í fullt starf, oft
árum saman. Oft hafa þessir menn
reynst vel og þeir hafa verið endur-
ráðnir með þessum hætti til þess
að missa þá ekki en líka eru til
dæmi um dragbíta á skólastarfið
sem ráðnir hafa verið svona.
Þá er ótalið það nýmælanna sem
ráða mun úrslitum um gildi lag-
anna; þ.e. undanþágunefndirnar.
Ákvæði um undanþágur
Auglýsa skal öll laus kennslu-
störf og fáist ekki réttindamaður
til kennslu skal nefnd þriggja
manna meta umsókn réttindalauss
manns sem skólastjóri vill fá til
kennslunnar. 1 nefndinni skulu
kennarasamtök eiga einn fulltrúa,
kennaramenntunarstofnun annan
og ráðuneytið hinn þriðja.
Ógerlegt er að spá um hvaða áhrif
þetsar nefndir munu hafa. (Þær eru
tvær; ein fyrir grunnskóla og önnur
fyr:r framhaldsskóla).
- Munu fulltrúar kennara beita
hörku gegn endurteknum ráðn-
ingum réttindalausra manna til
kennslu (athuga ber að sérstök
bráðabirgðaákvæði gera ráð fyr-
ir því að ekki skuli hrófla við
grunnskólakennurum sem hafa
kennt í sex ár og framhaldsskóla-
kennurum sem hafa kennt í fjög-
ur ár, að sinni a.m.k.)?
- Munu ráðuneytisfulltrúarnir
skjóta málum til ráðherra með
því að fallast á ráðningu fyrir
sitt leyti þrátt fyrir mótmæli
hinna nefndarmannanna?
- Mun skólastarf verða fellt niður
að hálfu leyti á Vestfjörðum (þar
er nú um helmingur kennara
réttindalaus)?
- Munu myndast stórar gloppur í
stærðfræði- og eðlisfræðikennslu
í framhaldsskólum, jafnvel í
Reykjavík?
Verður frumvarpið að lögum?
En fyrst er að standa við gefin
loforð, ríkisstjóm góð, og sam-
þykkja frumvarpið. Það er varla
eftir neinu að bíða því að þing-
meirihluti er traustur.
En svo reynir lika á ykkur, ágæta
kennaraforysta, um hvort okkar
menn geta gert sig gildandi eða
hvort undanþágunefndin verður
ein svikamyllan enn.
Ingólfur A. Jóhannesson
„Munu myndast stórar gloppur í stærðfræði- og eðlisfræðikennslu
' framhaldsskólunum, jafnvel í Reykjavík?“
Ný kosningalög
Hætta á algerum
yfirráðum
Á næsta ári verður í fyrsta sinn
kosið til Alþingis eftir nýjum kosn-
ingalögum (gæti þó hugsanlega
orðið á þessu ári). Þau fela í sér
íjölgun þingmanna úr 60 í 63 og
fleiri breytingar. Hlutur suðvestur-
hornsins, þar sem meira en 60%
þjóðarinnar búa, mun þá væntan-
lega aukast talsvert og veruleg
hætta er á að þessi tvö kjördæmi
verði innan tíðar komin með meiri-
hluta á Alþingi. Erfitt er að átta
sig á hversu langt hefur verið
komist í þá átt með þessari síðustu
breytingu á stjórnarskránni en það
verður ekki langt í næstu breyt-
ingu ef fram fer sem horfir.
Ef kjördæmin tvö á suðvestur-
horninu fá í sinn hlut meirihluta
kjördæmakosinna þingmanna
verða yfirráð þeirra á Alþingi al-
ger. Fulltrúar annarra kjördæma -
hópur sem gjarnan er klofinn þvers
og kruss eftir búsetu, pólitík o.fl. -
mættu sín þá sennilega einskis.
Kannski er það einmitt það sem
seggir suðvesturhornsins stefna að.
Þegar hafa þeir meirihluta þing-
manna eftir búsetu, eins og áður
hefur verið bent á, því margir þing-
menn dreifbýlisins eru Reykvík-
ingar.
Borgríki á horni
landsins
Sé litið til annarra þjóða, þá mun
varla nokkurs staðar í heiminum
finnanlegt land þar sem miklum
meirihluta þjóðar er hrúgað saman
á eitt lítið horn - að ástæðulausu.
I Bandaríkjunum hefur sú borg,
sem þingið er staðsett í, engan
fulltrúa haft á þinginu. Þess hefur
ekki verið talin þörf. Þess mundi
inu og nauðsyn þess að viðhalda
þar og efla blómlega byggð og nýta
lífbeltin tvö. þá er þess skvlt að
geta að þar er líka allmargt fólk
sem skilur þessi mál, óar við ofvexti
borganna þar - og á skoðanalega
samleið með þeim sem berjast fyrir
viðhaldi byggðar sem viðast um
landið og jafnrétti þegna þjóðfé-
lagsins. Þess er að vænta að þessi
síðamefndi hópur muni taka hönd-
um saman við aðra þá sem vilja
eyða tortrvggni og misskilningi og
fylla upp gjána sem myndast hefur
milli suðvesturhornsins og lands-
verða 9. segir svo í stjórnarskránni
..b) Að minnsta kosti 8 þingsætum
skal ráðstafa. til kjördæma fyrir
hverja kosningar samkvæmt
ákvæðum í kosningalögum
c)Heimilt er að ráðstafa einu þing-
sæti til kjördæmis að loknum
hverjum kosningum samkvæmt
ákvæðum í kosningalögum."
Ennfremur segir þar: ..Við út-
hlutun þingsæta samkvæmt kosn-
ingaúrslitum skal gæta þess svo
sem kostur er að hver þingflokkur
fái þingmannatölu i sem fyllstu
samræmi við heildaratkvæðatölu
RÓSMUNDUR G.
INGVARSSON
BÓNDI, HÓLI,
TUNGUSVEIT,
SKAGAFJARÐARSÝSLU.
ekki þörf hér heldur eins og í pott-
inn er búið.
Ekki verður séð að íbúar suðvest-
urhornsins hafi borið skarðan hlut
frá borði varðandi opinberar fram-
kvæmdir né aðra atvinnuuppbygg-
ingu undanfarna áratugi. Þeir hafa
yfirleitt betri aðstöðu og meiri lífs-
þægindi en aðrir þegnar þjóðfé-
lagsins. Hefur lítillega verið vikið
að því í þessum þáttum og e.t.v.
gefst færi á að gera einstökum
þáttum betri skil síðar.
Ekki eru allir blindir
En þótt margt fólk í kjördæmum
suðvesturhornsins virðist blint og
skilningsvana gagnvart dreifbýl-
a ,,Sé litið til annarra þjóða, þá mun
^ varla nokkurs staðar í heiminum
finnanlegt land þar sem miklum meiri-
hluta þjóðar er hrúgað saman á eitt lítið
horn - að ástæðulausu.“
byggðarinnar. Ánægjulegt er til að
vita að það fólk er ekki síst að finna
meðal unga fólksins í Reykjavík.
Meðalvegur foringjanna
Nýju kosningalögin. sem eru
hluti af stjórnarskrá lýðveldisins,
eru byggð á samkomulagi for-
manna fjögurra stjórnmálaflokka
sem þá áttu fulltrúa á þingi. Sam-
kvæmt þeim verða 54 þingmenn
kjördæmakosnir (49 áður). Reykja-
víkurkjördæmi hlýtur 14 þingsæti
(12 áður) og Revkjaneskjördæmi 8
þingsæti (5 áður) eða suðvestur-
hornið samtals 22 kjördæmakosna
(17). Hin kjördæmin sex hljóta 32
sæti eins og áður.
Um uppbótarþingsætin, sem
sína. Er þá héimilt að úthluta allt
að fjórðungi þingsæta hvers kjör-
dæmis, samkvæmt a- og b-lið þess-
arar greinar, með hliðsjón af kosn-
ingaúrslitum á landinu öllu. Sama
á við um úthlutun samkvæmt c-lið
sömu málsgreinar." (í a-lið eru
kjördæmakosnu þingsætin 54 og í
b- og c-liðum uppbótarþingsætin).
Kosningalögin. sem til er vunað,
voru til meðferðar á Alþingi sam-
hliða stjórnarskrárbreytingunni.
Loðnar og Ijótar reglur
í fljótu bragði virðast þessar
reglur um úthlutun þingsæta vera
kafloðnar og bendir það til að
samræming sjónarmiðanna hafi
verið erfið - og svo mun hafa verið.
Varla fer á milli mála að skiptingin
fyrir næstu kosningar verður 29
þingsæti af suðvesturhorninu og
33 af landsbyggðinni. Þá er eftir
að úthluta þessu eina eftir at-
kvæðatalningu og sýnist mér horf-
ur á að Reykjaneskjördæmi nái því.
En svo kemur rúsinan i pvlsuend-
anum. Yfirkjörstjórn ber að ganga
frá úthlutun þingsætanna eftir
talningu samkvæmt flóknum regl-
um og getur þá kippt stólunum
undan þingmönnum sem nýbúið er
að kjósa og skákað þeim undir
menn í öðrum kjördæmum. Á þann
hátt er hægt að ræna dreifbýlið
nokkrum þingsætum og aflienda
mönnum úr Stór-Reykjavík. Má
mikið vera ef suðvesturhornið nær
ekki þannig hreinum meirihluta á
Alþingi strax í næstu þingkosning-
um. Þeir eru lúmskir samninga-
menn þeir stóru fyrir sunnan.
Erfið grautargerð
Þessar reglur eru ekki aðeins
stórfurðulegar heldur og beinlínis
ósvífnar. Það er hins vegar ekki
einsdæmi að furðulegar samsuður
verði til þegar verið er að svæfa
illsættanleg sjónarmið og koma
þeim fyrir í tillögum.
Flokksforingjarnir hafa eflaust
átt erfiða daga þegar þeir unnu að
þessari grautargerð, sem síðan
hlykkjaðist i gegnum þingið næst-
um óbreytt vegna þess að ekki
náðist samkomulag um teljandi
breytingar þar. Mun varla hafa
mátt á milli sjá hvorir voru óá-
nægðari landsbvggðarmenn eða
hornverjar.
Borgríkisþróunin fær þarna stór-
aukinn byr í seglin og gjáin stækk-
ar.
Rósmundur G. Ingvarsson.