Dagblaðið Vísir - DV - 05.04.1986, Blaðsíða 11

DV,LAtíGARDAaUJi'5,'4í?K|li.l986.i
íí
Jesús frá Nasaret
Páskarnir eru kærkomnir frídag-
ar, sér í lagi þegar veðurguðirnir
leika við hvem sinn fmgur og sjón-
varpið, sá svarti tímaþjófur, neyðist
til að loka vegna forfalla rafeinda-
virkja. Það þarf ekki að vorkenna
neinum sem ó annað borð hefur vit
á því að skreppa til fjalla, á hestbak
eða hressandi göngutúr í þessu
yndislega veðri sem hefur strokið
okkur um vangann undanfarna
daga. Það hlýtur að eiga bágt það
fólk sem ekki kann gott að meta eða
hefur ekki rænu á að gleðjast yfir
því að vera til í svona veðri.
Sumir em löglega forfallaðir.
Blessaðir prestarnir þurftu víst að
sinna guðspjallinu, námsmennimir
bókunum sínum og auðvitað eru
þeir til sem ekki eiga heimangengt
vegna lasleika eða ómegðar. Og svo
voru þeir sem þurftu að mæta í
fermingarveislur eða halda þær. Er
það annars ekki til of mikils mælst
að bjóða heilsuhraustu fólki í ferm-
ingarveislur um hábjartan daginn,
þegar bæði fermingarbörnin og
gestirnir þjónuðu skaparanum mun
betur með því að heilsa upp á hann
út í sköpunarverki náttúrunnar
heldur en innan imi tertubotnana
og svínasteikurnar? Hefur engum
dottið i hug að halda fermingar-
veislu í skíðabrekkunum? Eða geta
menn kannski ekki komist í kris-
tinna manna tölu öðru- visi en i
sparifötunum?
Fermingin
Annars er ekki meiningin að hafa
ferminguna í flimtingiun. Hún er
kirkjuleg athöfn sem þorri fólks
tekur alvarlega. Börnin taka ferm-
ingunni að minnsta kosti með þolin-
mæði, sum jafnvel hátíðlega, þótt
maður efist um að þau séu öll klór
á því hvaða tilgangi hún þjónar.
Það er nefnilega eins með ferming-
una og jólahaldið að trúin og kristn-
in fer stundum fyrir ofan garð og
neðan í öllu umstanginu. Og eru
þó bæði foreldrar og prestar allir
af vilja gerðir til að leiða óstáipuð-
um unglingunum það fyrir sjónir
að helgistundin sé í kirkjunni en
ekki í veislunni á eftir.
Ég leyfi mér að fullyrða að fæstir
vita lengur til hvers nauðsynlegt
er að halda yfirflæðandi og útbelgd-
ar veislur í tilefni af trúarathöfn,
sem fermingarbarnið skilur ekki
fyrr en löngu seinna. Og stundum
aldrei. Eitt er víst að kirkjan og
trúin þarf ekki á þessari eyðslusemi
sóknarbarnanna að halda og reynd-
ar gildir það sama um jólin sem um
ferminguna, að tilstandið er alger-
lega í öfugu hlutfalli við þá fá-
breytni sem Kristur boðaði.
Þáð sáum við glöggt í sjónvarps-
þáttunum um Jesú frá Nasaret.
Kenningar hans eru einfaldar, lífe-
stíllinn sem hann boðaði var ein-
faldur, allt sem hann sagði var
einfalt og auðskilið. Þess vegna er
kristindómurinn svo áhrifamikill
sem raun ber vitni, þess vegna lifir
guðsorðið, af því að það er laust við
prjál og punt.
Skriftað á tyllidögum
Nú er það fjarri mér að fara að
predika gegn rausninni og velgjörð-
unum, sem sjálfsagt stafa af góðum
hug til þess og þeirra sem gáfu
okkur trúna. Vonandi er enginn að
bjóða í hnailþórutertur til að létta
á samviskunni, þótt það sé sosum
ekki verri syndakvittun en hvað
annað. Að minnsta kosti ef menn
meina eitthvað með því þegar þeir
biðjast fyrirgefningar.
En einhvern veginn finnst manni
að guði sé betur þjónað með því að
rækta garðinn sinn hvunndags
heldur en að safna syndunum á bak
við sig og skófla þeim til skrifta á
tyllidögum. Ekki þekki ég heldur
neitt fermingarbarn, jafnvel þótt
þau séukomin til ára sinna, sem
liefur öðlast hina einu og sönnu trú
í gjöfugri fermingarveislu. Trúin og
trúarþörfin hefur og nuin nálgast
þau öðru- vísi og víst er um það að
oftast kemst maður í meiri nálægð
við kristindóminn í kyrrþey heldur
en við skálaglamur og gjafakvnstur.
Auðvitað er það ekki kirkjunni
að kenna þótt fermingartilstandið
leiðist út í öfgar. Prestarnir eru
ekki öfundsverðir af því hlutverki
að predika guðsorðið þegar enginn
mó vera að því að hlusta á þá. En
það er hins vegar ástæðulaust að
vorkenna þeim lífsstarfið, það starf
að boða guðstrú. Guðstrúin er ef til
vill- eina haldreipið í hverfulum
heimi og það þarf enginn að skamm-
ast sín fyrir að játast þeirri trú sem
Jesús Kristur boðaði.
Um aldir hafa lærðii' menn og
leikir lagt út af orðum Jesú og ég
ætla mér ekki þá dul að bæta þar
neinu merkilegu við. En mér býður
i grun að sjónvarpsþættirnir óður-
nefndu hafi komið ýmsu fieiru til
skila en prestar og predikarar,
klerkar og kennimenn, páfar og
postular hafa lagt af mörkum í
aldanna rás. Þeir hafa vissulega
mátt þola margt guðleysið og talað
fyrir daufum eyrum. En þeir hafa
holað steininn og enginn verður
óbarinn biskup.
Ævintýrið um góða manninn
Hins vegar er það nú einu sinni
svo að sjónvarpið er máttugt og
þegar hvalrekar berast á fjörur þess
er ekki að sökum að spyrja. Þætt-
irnir um Jesú frá Nasaret voru
þeirrar gerðar. Þó var þessi mvnda-
röð um Jesú ekki íburðarmikil og
ekki var hún skrumskæld. Satt að
segja sýnist manni að áhrifamáttur
hennar hafi verið í því fólginn að
þar var það eitt gert að halda sig
stíft við ritninguna. Jesús kom til
dyranna eins og hann er klæddur.
ímyndin ekki upphafin. persónan
ekki ýkt. boðskapurinn ekki stíl-
færður.
Samt komst flest til skila. Ekki
Ellert B. Schram
skrifar:
dýrðin, heldur mátturinn í orðum
hans. Dýrðin kemur seinna og er
huglæg og afstæð og birtist hvorki
í fermingarveislum né sjónvarps-
þáttum.
Okkur finnst að örlögin hafi verið
frelsaranum grimm og samferða-
menn hans ennþá grimmari. Við
hneyksjumst á efasemdunum og
krossfestingunni og veltum því fvrir
okkur hvérs vegna þetta ævintýri
um góða manninn skyldi ekki hafa
happy ending eins og öll önnur
ævintýri. Okkur finnst að Jesús
hefði geta verið klókari í viðskipt-
um sínum við Oldungaráðið og
Rómverjana og liann heföi getað
sölsað undir sig vöidin og lifað
lengur í boöskap sínum. Við spyrj-
um eins og ræninginn ó krossinum:
Hann sem gat geft kraftaverk á
öðrum, hví skyldi hann ekki geta
bjargað sjálfum sér?
En Jesús var ekki Simon Bolivar
eða Che Guevara. Né heldur Super-
man eða Basil fursti sem sleppa með
skrekkinn. Hann var hvorki skæru-
liðaforingi né lýðskrumari á nú-
tímavísu, sem sóttist eftir völdum
fyrir sjálfan sig. Áhrif hans og
boðskapur öðluðust eilíft líf í kross-
festingunni. dauðanum og uppri-
sunni. Hann varð máttugri og
hættulegri andstæðingum sínum og
efasemdarmönnunum eftir dauð-
ann. af því andinn og kenningin
lifði þótt líkaminn væri grafmn.
Karlinn á kassanum
En við getum spurt: Hvað hefði
orðið um þennan mann ef hann
hefði predikað kenningar sinar í
dag? Hefðum við brugðist öðruvísi
við heldur en samtíðarmenn Jesú á
dögum Pontíusar Pílatusar? Ef ein-
hver kæmi og teldi okkur trú um
að besta ráðið við kinnhestinum
væri að snúa hinum vanganum að
árásarmanninum? Við héldum að
maðurinn væri klikk. Eða ef ein-
hver segði okkur að við skyldum
elska náungann meir en sjálf okk-
ur? Við héldum að maðurinn væri
með minnimáttarkennd!
Hvað gerum við andspænis fram-
úr- stefnumönnum eða spámönnum
sem segjast vera konungar og guðs
útvöldu svnir? Brosum í kampinn
og biðjum um að fá að hevra annan.
Sannleikurinn er sá að það hefur
verið útilokað fvrir valdhafana og
sauðsvartan almúgann þá og nú og
alla tíð að viðurkenna og skilja þá
órannsakanlegu vegi sem messíasar
mannkynssögunnar hafa viljað
leiða lýðinn eftir. Jesús var í augum
samferðamanna sinna vafasamur
karakter, sem tók sjálfan sig alvar-
lega og predikaði á kassa eitthvað
sem fólk hafði ekki áður heyrt og
tók misjafnlega trúanlegt. Alveg
eins og allir hinir spámennirnir sem
Gvðingarnir biðu eftir og bíða enn
eftir. Hefur karlinn á kassanum
nokkurn tímann verið talinn til
hirðarinnar?
Og svo var þessi ómenntaði smiðs-
sonur frá Nasaret leiddur fyrir
æðsta ráðið og nánast boðið upp á
að biðjast afsökunar á sjálfum sér
til að valdhafarnir gætu gert Gyð-
ingunum þann grikk að sleppa
honum lausum. Klækjarefurinn
hefði haft vit á því að brjóta odd
af oflæti sínu, stjórnmálamaðurinn
hefði kunnað að snúa sér út úr
klípunni. Skæruliðaforinginn hefði
haft lag á því að særa fylgismenn
sína tii uppreisnar. En hvað gerði
Jesús? Sagði þann sannleika sem
hann taldi réttan og sannan: ég er
konungur. guðs útvaldi sonur.
Þetti hefði ekki þótt diplómatiskt
svar frammi fvrir Kaila-Magnúsi.
Napóleön. ekki einu sinni fyrir
franian Reagan okkar eða Gor-
batsjov. Þetta hefði þótt steigurlæti
í meira lagi. ef ekki fyndið. og af
því valdhafar hafa aldrei verið gefn-
ir fyrir fyndni hefði enginn þeirra
hlegið frekar en Pontíus og örlögin
orðið þau sömu. En það merkiieg-
asta við þennan kotung er þrátt
fyrir allt að enginn hefur borið
konungdóminn jafnlengi og enginn
hefur ríkt út fyrir gröf og dauða.
nema þessi eini kóngur. sem mátti
gjalda sannleikans með krossfest-
ingu.
Upphaf og endir
Og þarna sáum við aumingja
Júdas Iskaríot. frægasta svikara
allra tíma. og Pétur postula. fræg-
asta guðsmann allra tíma að Jesú
frótöldum og báðir eru þeir gcrðir
brevskir. sem þeir sjálfsagt voru. af
því þeir voru mannlegir eins og við
511. Kannski skiljum við þá betur
vegna þess að þeir voru eins og
fermingarbörn nútímans. guð-
hræddir án þess að þekkja guð sinn.
fallvaltir af því að samfélagið byrgði
þeim sýn. Júdas gekk út og hengdi
sig. Hvað hafa ekki margir fetað í
fótspor hans með því að bregða um
sig hengingarólinni í styrjöldum
mannkynssögunnar, í þeirri mi-
skildu trú að með því björguðu
þeir heiminum og frelsaranum?
Pétur lifði afneitunina af og boðaði
guðstrú með þeim árangri að enn
þurfum við að kristna fólk og skíra
og ferma til að vera viss um að
Kristur hafi fyrirgefið okkur. Eins
og Pétri.
Einhver sagði um daginn í blaða-
grein að þættirnir um Jesú hefðu
ekki verið spennandi af því við
vissum endinn fyrirfram. Svona eru
viðhorfin nútildags. Vídeó-öldin
segir til sin. En vitum við endinn?
Er píslargöngunni og sögu Jesú
Krists lokið? Því fer víðs fjarri. Ef
einhver saga er spennandi, æsi-
spennandi, þá er það einmitt þetta
ólýsanlega og óendanlega ævintýri
um guðsoninn, sem á sér hvorki
upphaf né endi, sem fylgir okkur frá
vöggu til grafar og er nægtarbrunn-
ur alls þess sem skiptir móli.
EUert B. Schram