Dagblaðið Vísir - DV - 24.05.1986, Blaðsíða 19

DV. LAUGARDAGUR 24. MAÍ 1986.
63
Kvikmyndir
Kvikmyndir
Kvikmyndir
Kvikmyndir
Þar sem kostnaður við kvikmyndagerð hefur
aukist hröðum skrefum á undanförnum árum
reyna kvikmyndaframleiðendur að minnka
áhættuna með ýmsum ráðum. Hér á eftir verður
fjallað um nokkra þá þætti.
Það gildir það sama um kvik-
myndaiðnaðinn og annað að
tímarnir breytast og mennirnir
með. Kvikmyndagerðarmenn af
eldri kynslóðinni minnast hinna
gömlu, góðu daga, lítið þurfti ann-
að til heldur en góða hugmynd,
góðan handritahöfund, leikstjóra
og svo eina eða tvær stjörnur til
að gera vinsæla mynd. Nú á dögum
er þetta ekki orðið eins einfalt.
Kostnaður við kvikmyndagerð er
orðinn svo mikill að kvikmynda-
framleiðendur reyna af fremsta
megni að taka sem minnsta áhættu
við gerð myndarinnar. Til þess eru
ýmsar leiðir eins og nú verður nán-
ar skýrt frá. Hingað til hefur verið
talið öruggari leið að byggja mynd
á þekktri skáldsögu eða leikriti
heldur en að skrifa handrit byggt
á góðri hugmynd. Við þurfum ekki
að fara lengra heldur en í Laugar-
ásbíó þessa dagana þar sem myndin
Out Of Africa er sýnd en hún er
einmitt byggð á hinni vinsælu bók
Karen Blixen, Jörð í Afríku.
Harðnandi samkeppni í kvik-
myndaiðnaðinum hefur gert það
að verkum að kvikmyndaverin
bjóða nú stórar fjárhæðir fyrir rétt-
inn til að mega kvikmynda met-
sölubækur. Um leið og bókin kemst
á metsölulista streyma tilboðin inn
til höfundar. Ef um þekkta rit-
höfunda er að ræða þá eru þeir oft
beðnir um að hafa hönd í bagga
við gerð kvikmyndahandritsins.
Það ber þó að hafa í huga að yfir-
leitt fara handritahöfundar kvik-
mynda mjög frjálslega með efni
þessara metsölubóka þannig að
mörg atriði vantar og öðrum er
bætt í sem ekki eru í bókinni. Því
or raunhæfur samanburður, hvort
vel eða illa hafi tekist til með að
kvikmynda einhverja ákveðna bók,
ekki fyrir hendi. Enda er það nafn
bókarinnar sem dregur áhorfendur
að en ekki endilega hve nákvæm-
lega söguþræðinum var fylgt.
Þeir kvikmyndaframleiðendur,
sem ákveða að byggja myndir sínar
á handriti som ekki er bvggt á
metsölubók, eiga annan möguleika
til að þéna aukalega á handritinu.
Þetta á þó eingöngu við þær mynd-
ir sem verða vinsælar. Æ algengara
er að verða að bækur séu skrifaðar
út frá kvikmyndahandriti sem sa-
mið var sérstaklega til kvikmynd-
unar. Hér hefur því dæmið snúist
við, þ.e. kvikmynd, sem ekki var
byggð á metsölubók, leiðir til met-
sölubókar sem byggð er á kvik-
myndahandritinu. Það að bók
komist á metsölulista merkir að
hún selst í mörgum eintökum og
að um stórar upphæðir er að ræða.
Því hafa kvikmyndaverin undan-
farið lagt meiri natni og vinnu i
að koma kvikmyndahandritum o'g
þekktum myndum í bókarform.
Kvikmvndaverið fær einhvern rit-
höfund til þess að semja bók.
byggða á handritinu, og gengur frá
öllum texta ásamt því að velja ljós-
myndir á forsíðu sem eru náttúr-
lega teknar úr viðkomandi
kvikntynd. Þegar þessu er lokið eru
bókaforlögin látin bjóða í þennan
pakka og yfirleitt fær hæstbjóðandi
bókaforlag réttinn til þess að gefa
út bókina. Einnig er að verða æ
algengara að gefnar séu út „mvnd-
bækur". Gott dæmi er „myndbók-
in“ Close Encounters Of The Third
Kind sem var gefin út árið 1978.
Ef við lítum nánar á handritið
sjálft þá eiga kvikmyndaverin um
tvo kosti að ræða. Annaðhvort að
láta einhvern óþekktan skrifa
handritið fyrir lágt gjald eða ráða
þekktan rithöfund til verksins með
tilheyrandi kostnaði. Ef urn stór-
mynd er að ræða er reynt að nýta
seinni kostinn og fengin þekkt nöfn
eins og t.d. William Goldman eða
þá Vario Puzo. svo einhver dæmi
séu nefnd. Þegar kemur að leik-
stjóranum þá eru ákveðin nöfn sem
næstum gulltryggja að myndin
verði vinsæl. Þetta eru fáir leik-
stjórar og þeim mun þekktari. I
þessum hóp eru Steven Spielberg
sem :i þann heiður ,tð vera tengdur
fjórum söluhæstu kvikmvndum
allra tima. Hins vegar liggja ekki
leikstjórar eins og Spielberg á
lausu og því leita kvikmyndafram-
leiðendur frekar eftir fagmönnunt
helduren þekktum nöfnum. Einnig
ber að liafa í huga að þekktustu
leikstjórarnir krefjast fulls ákvörð-
unarréttar um hvernig kvikmyndin
líti endanlega út sem er hlutur sem
mörgurn kvikmyndaframleiðend-
um er illa við að láta af heridi.
Vilja framleiðendur hafa síðasta
orðið varðandi klippingu áður en
myndin er sett á markaðinn.
Þegar unnið er að stórmynd er
val leikara nyjög mikilvægt. Að
þessu levti hefur kvikntyndagerð
nú til dags lítið breyst frá því í
gamla daga. Að vísu voru áhrif
kvikmvndaleikara eða kvikmvnda-
stjarna á þeim dögum miklu meiri
heldur en nú. Nú er fjölbreytnin
meiri og einnig gætir aukinnar
samkeppni meðal leikara um sviðs-
ljósið. Þó eru nokkur nöfn sem
virká sem seglar bvað varðar að-
sókn. Líklega er þekktasta nafnið
nú til dags sjálfur Rocky eða Syl-
vester Stallone. Þó eru leikarar á
borð við Robert Redford. Dustin
Hoffman og Eddy Murphy sem laða
að áhorfendur. hvort sem myndin
er slæm eða góð. Hins vegar er
gengi leikara oft fallvalt og sá sent
er vinsæll í dag er ekki vinsæll á
morgun. Þeir leikarar sem hins
vegar hafa náð hvað lengst eru
rnjög krítískir í vali sínu á handrit-
um. meðleikurum og framleiðend-
um og leggja ekki nafn sitt við
hvaða handrit sem er. Einnig verða
kvikmyndaframleiðendur að vega
og meta hvort þeir ófáu tugir nrilli-
óna. sem stórstjörnurnar taka fyrir
leik sinn. skili' sér aftur í aukinni
aðsókn.
Að undanförnu hefur tónlist
skipað æ tneiri sess i vinsældum
kvikmvnda. Kvikmyndaframleið-
endur eru farnir að borga stórfé
fvrir réttinn til að nota popptón-
list. annaðhvort sem kvnningarlag
eða annan þátt í mvndinni. Oft á
tíðum kaupa kvikmvndaverin
einnig réttinn til þess að gefa út
plötu með tónlist úr myndinni.
Kvikmyndaverin taka þarna tölu-
verða áhættu því ef lagið verður
ekki vinsælt sitja þau uppi með
töluverðan kostnað en hins vegar
eru tekjurnar fljótar að koma ef
lagið fer á vinsældalista. Þar sem
gjald fvrir notkun popptónlistar í
kvikmyndum hefur farið miög
hækkandi að undanförnu eru kvik-
myndaverin farin að efast mjög um
hvort þessi fjárfésting borgar sig.
Sum kvikmyndaverin hafa brennt
sig illilega. eins og t.d. Columbia
kvikmyndaverið sem greiddi 30
milljónir kr. fyrir tónlistina sem
leikin var i myndinni. Hún varð
aldrei vinsæl og hliómplatan. sem
gefin var út. séldist aðeins í nokkur
hundruð þúsund eintökum. Ennþá
meira sláandi er dæmið frá Univer-
sal kvikmyndaverinu sem borgaði
hvorki meira né minna en 53 milli-
ónir kr. fyrir tónlistina í myndinni
Streets Óf Fire en það var Ray
Cooper sem samdi meginhluta
hennar. Platan. sem MCA Records
gaf út. seldist aðeins í 300.000 ein-
tökum. Ef við litum hins vegar á
pósitífu hliðina þá hafa tekjur af
hljómplötuútgáfu úr kvikmyndum
orðið umtalsverðar. Má þar nefna
tónlistina úr Saturday Night Fe-
ver. Flash Dance. og svo Beverly
Hills Cop. Þeir sem sáu myndina
Karate Kid sem sýnd var fyrir
nokkru í Stjörhubíói inuna ef til
vill betur eftir laginu heldur en
söguþræði myndarinnar. Er sú
tnynd gott dæmi unt það hve kynn-
ingaclag getur verið mikilvægt
fyrir vinsældir tnyndar.
Einn af meginþáttum þess hve
tónlist í kviktnyndum er að verða
mikilvæg er tónlistarmvndbandið.
Nú eiga vinsælustu lögin auðvelda
leið til sjónvarpsáhorfenda. Er-
lendis eru sérstakar stöðvar sem
sýna eingöngu tónlistarmyndbönd
og í stöðvum eins og t.d. Sky
Channel eru tónlistarmyndbönd
tnikilvægur þáttur i dagskránni.
Eru þá hlutar úr kvikntyndinni oft
notaðir sem bakgrunnur fyrir tón-
listarmennina þegar þeir flvtja lag
sitt. Gott dærni unt þetta er hvernig
Duran Duran tengdi saman titillag
Jarnes Bond tnvndarinnar A View
To A Kill og atriði úr mvndinni sent
gerðust i Eiffelturninum. Þannig
fengu áhorfendur ekki eingöngu
að hlusta á lagið heldur einnig að
sjá atriði úr myndinnni sent var
sérstaklega valið með tilliti til þess
að vekja löngun sjónvarpsáhorf-
enda til þess að sjá alla myndina.
Má búast við þvi að mikilvægi
popptónlistar í kvikmyndum fari
vaxandi þótt ýrnis ljón séu á vegin-
um.
Eins og nteð leikstjórana þá eru
það ennþá allra þekktustu nöfnin
sem tryggja nokkurn veginn að
lögin úr ntyndinni verði vinsæl.
Þeir kvikmyndafrantleiðendur.
sem eru tilbúnir að veðia á rninna
þekkt nöfn. geta sloppið nteð tt.þ.b.
hálfa ntilljón í útlögðum kostnaði.
Því hafa kvikntyndaverin oft reynt
að veðja á lítt þekkta tónlistar-
menn til að sernja lög fyrir kvik-
myndina sem þar á móti fá gullið
tækifæri til að slá í gegn. Einnig
hafa kvikmyndaverin reynt nýiar
leiðir eins og t.d. CBS sem réð '
trommuleikara Police. Stewart
Copeland. á ákveðnum vikulaun-
um til að semja tónlist fyrir
myndina The Equalizer. Einnig
hafa kvikmyndaverin reynt fyrir
sér með þvi að setja þekkta tónlist-
armenn í aukahlutverk. Virðast
poppstjörnur mjög veikar fyrir
gylliboðum um frægð og frama á
hvíta tjaldinu og eru oft á tíðum
tilbúnar til þess að semia tónlist
eða leika fyrir lítið fé til þess að
komast í sviðsljósið.
Þegar stórmynd hefur verið
frumsýnd hefst ntikil sölu- og kynn-
ingarstarfsenri á hlutum tengdum
kvikmyndinni. Hver kannast ekki
við Starwars-boli. Starwars-leik-
föng. ljósmyndir. myndspiöld.
bréfsefni og síðast en ekki síst
dúkkur. saman lier Gremlin-dúkk-
urnar úr samnefndri mynd sem
hafa farið sigurför um allan heint
og m.a. veriö fyrstu lirúðurnar.
bvggðar á kvikmvnd. sem auglýst-
ar hafa verið i íslenska sjónvarp-
inu. Þegar allir þessi tekiustofnar
eru lagðir saman kemur í ljós að
ekki er hægt að byggja eingöngu á
vinsældum mvndarinnar sjálfrar til
að meta tekjur kvikmyndafram-
leiðenda. Með því að hafa sem flest
járn í eldinum eru mun meiri líkur -
á þvi að viðkomandi nái inn fyrir
kostnaði og vel það. Kvikmynda-
framleiðsla er að verða iðnaður
sem tevgir sig inn á flest svið. enda
unt ntikla fjárntuni að ræða. Má
segja með sanni að þarna rætist
orðatiltækið „There is no business
like show-business". -B.H.
Meryl Streep sem Karen Blixen í „Jörð í Afriku“ (Out of Africa); hingað til hefur það þótt vænlegra að gera kvikmynd eftir þekktri skáldsögu en frumsömdu handriti.
Þar sem dollararnir drottna