Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.1986, Qupperneq 5

hrein náttúruafurð, er nú orðin að
tákni fyrir hættuna sem siðmenn-
ingin getur leitt yfir mannkynið.
Svo óréttlát geta örlögin orðið.
Það eru ráðþrota menn sem eru
að handsama dýrin í gerðinu. Og
þeir eru einnig öryggislausir. Þeg-
ar svona er komið er engin ástæða
til að halda þessari lífsbaráttu
áfram. Þeir eru ekki lengur sjálfum
sér ráðandi. Það er engin vörn til.
Hreindýrin halda áfram að ganga
sjálfala en til einskis.
En sem betur fer er það svo að
Samarnir eru ekki gjarnir á að
gefast upp. Þeir beygja sig ekki
fyrir erfiðleikunum. Þeir ætla að
berjast við ofureflið.
Áfram til nýrra landa
Þannig lítur Rasmus Anti á mál-
in. Hann tók sig upp frá Karasjok.
Eftir kjamorkuslysið er framtíð
hans ekki lengur trygg í Norður-
Þrændalögum. Þess vegna ætlar
hann að leita nýrra og hreinni
heitilanda. Ef til vill finnur hann
þau á heiðunum í Sorlandinu eða
í Finnskógunum. Honum er sama
hvert hann fer. Hann er bjartsýnn
NS KR.
_eðunum frá PHILIPS og þú getur
samningsvilja okkar.
semur þú um greiðslur við þitt hæfi.
Kreditkortaþjónusta.
Heimilistæki hf
8, sími 27500 - Hafnarstræti 3, sími 20455.
LAUGARDAGUR 20. DESEMBER 1986.
og ætlar ekki að snúa baki við lifn-
aðarháttum sínum.
Þegar liðið er á dag er vinnunni
í hreindýragerðinu lokið. Ásetn-
ingsdýrunum er sleppt á fjall.
Síðasti sláturbíllinn er lagður af
stað suður á bóginn. Fólkið heldur
heim í kofana. Það verður engin
veisla með kjöti af nýslátruðu í
dag. í versluninni er hægt að fá
brauð og svínakótilettur.
Og nú hefst biðin eftir að vita
hvernig vindar blása á næsta ári
og árið þar eftir.
Snarað/GK
í norðurhéruðum Skandinavíu er
hreindýrasláturtíðin einn af merk-
isviðburðum ársins. Mikið er unnið
og mikið selt. Það er brosað og
fólk er bjartsýnt - en ekki í ár. í
ár kom ósýnilegur óvinur með
vindinum.
Vindurinn virðist staðráðinn í að
taka kofana með sér. Það brakar
sveigðum veggjunum. Vindurinn
fer sínu fram í þröngum, nöktum
dalnum milli hárra fjalla.
Rasmus Anti hefur komið sér fyr-
ir á sófanum og lætur sér fátt
finnast um gnauðið í vindinunm.
Rasmus á allt sitt undir vinnu hjá
Árdal og Sunndal Verk. Það er ál-
bræðsla sem hefur eignast kofana
víða um heiðalöndin við Árdal og
leygir hreindýrabændum í sláturs-
tíðinni. Þeir hafa annars ekki fasta
búsetu.
Hve langt suður
Örlögin hafa leitt Rasmus Anti
suður í Sogn og Fjörðuna og ef til
vill eiga þau eftir að leiða hann
lengra suður eftir þessu langa
landi.
Hann heldur hreindýrum sínum
til haga í Norður-Þrændalögiun.
Áður hélt hann til norður í Karasj-
ok en þar herjaði veiki á dýrin
þannig að hann flutti sig suður á
bóginn.
Nú geisar svartidauðinn á ný.
Það er ósýnilegur vágestur sem
breiðist út með sömu vindum og
skekja kofana sem verksmiðjan á.
Vindurinn, sem er einn af frum-
kröftunum í lífi þessara manna. Á
heitum sumardegi er hann svalandi
en nístir allt í gegn á vetrum. En
hann er alltaf hreinn - þar til nú.
Skammt frá eru hreindýrin - um
þúsund að tölu - á beit. Fyrir ligg-
ur að merkja kálfana fyrir slátrun
og þar leggur Rasmus hönd á plóg-
inn. Það er þess vegna sem hann
er kominn suður til Þrændalaga.
Vinna hefst snemma að morgni.
Kofarnir stóðu storminn af sér. Nýr
dagur er risinn, gjörólíkur dimmri
nóttinni sem stormurinn feykti á
brott. Það má sjá mildari ský yfir
fjöllunum en þegar stormurinn
geisaði.
Ekki gleðitími lengur
Það er hætt að skafa og stráin
standa bogin upp úr fönninni.
Mennirnir koma saman við gerðið.
í venjulegu ári er þetta einn eftir-
minnilegasti dagurinn. Nú á að
velja sláturdýrin og í ljós kemur
hverjar verða tekjur næsta árs.
Maðurinn sem á þessa hjörð er
helsti kjötkaupmaður í Sogni og
Fjarðafylki.
í ár ganga menn ekki glaðir til
þessa verks. Það verður þó að inna
það af hendi. Hjörðinni er skipt og
nokkur hluti hennar króaður af.
Dýrin rása um meðan mennirnir
líta eftir kálfum sem ekki hafa ver-
ið markaðir. Þeir eru gripnir og
hníf brugðið á eyrun.
Kálfarnir eru markaðir og slátur-
dýrin valin úr og rekin upp á
vörubílspall. Síðan hefst ferð þeirra
til Lillehammer.
Dýrin hafa þrifist vel í sumar.
Þau eru stór og feit en með vindin-
um hefur borist eitur. Það varð
gríðarleg sprenging í nokkur þús-
und kílómetra fjarlægð. Geislunin
barst með vindinum sem þekkir
engin takmörk.
Hreindýrin nærast á lyngi. Lyng-
ið fær næringu sína m.a. úr loftinu
sem var mjög mengað nokkra vor-
daga í ár eftir sprenginguna í
kj amorkuverinu.
Lífsafkoma þessara manna er í
ríkum mæli undir náttúruöflunum
komin. Þeir nýta það sem landið
gefur af sér án þess að ofnýta það.
Fæðan og menningin éru óaðskilj-
anleg.
Ekki hugsaö fyrir afleiðing-
unum
Nú raskast þessi skipan. það er
þó ekki vegna eigin veikleika eða
rányrkju heldur er það siðmenning
nútímans sem raskar lífsháttum
jafnvel á hinum afskekktustu stöð-
um. Raforkan er lykillinn að hinum
nýju og hetri tímum. Stundum
verður þróunin of hröð og fyllsta
öryggis er ekki gætt. Það er byggt
án þess að afleiðingamar liggi ljós-
ar fyrir.
Síðan kemur að því að allt geng-
ur úr skorðum og hreindýr
Samanna em ekki lengur tókn um
jafnvægið í sambýlinu við náttúr-
una heldur vandamál sem stjórn-
völd verða að finna lausn á.
Þetta er mótsögn sem er öllum
ljós sem eru samankomnir í hrein-
dýragerðinu þennan vetrardag.
Fæðan, sem einu sinni var talin
PHIU
HÁGÆÐA