Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.1986, Síða 9

þeim að elskast. Hann hafði aldrei
getað gleymt Salvador I. sem hafði
dáið. 1 rauninni tengdi hann sig látna
bróðumum vegna grísku goðsagnar-
innar um tvíburana guðdómlegu,
Kastor og Pollux; öðrum var ætlað
að deyja en hinum ódauðleiki. Flest-
ar útgáfur goðsagnarinnar eru á þá
leið að Kastor og Pollux hafi fæðst
af einu eggi með systur, Helenu af
Tróju; og 1929 hitti Pollux Helenu
sína. Hún hét Helena Diakonoff og
var frá Kazan í Rússlandi. Hún var
dáð af ljóðskáldum og lífslistamönn-
um í París og um tíma gift Paul
Éluard. Allir nefndu hana Gala. Það
gerði Dalí líka en stundum nefndi
hann hana Galutschka, Gradiva,
Oliburibuleta og stöku sinnum Ljón-
ynjuna af því hún öskraði eins og
Metro-Goldwyn-Mayerljónið þegar
hún var reið. I nær fimmtíu ár var
hún Dalí eiginkona, móðir, systir,
fyrirmynd og framkvæmdastjóri.
Sjálfur heldur hann því fram að hún
hafi bjargað honum frá því að verða
vitskertur og að auki hafi hún gert
hann að milljónamæringi.
Dalí án Gala
Gala var eldri en Dalí og dó níræð.
Þá varð meistarinn gripinn miklu
þunglyndi og fluttist til Púbolkastala
sem reistur hafði verið á tímum léns-
skipulagsins en var nú í rústum.
Hann er nokkuð fyrir utan Figueras
og við hann stendur lítið þorp. Kast-
alann hafði hann keypt handa Gala
og nú endurbyggði hann hann (Gala
þáði hann með því skilyrði að hann
kæmi þangað aldrei óboðinn) og setti
þar upp mynd af Gala sem átti að
tákna að hún væri verndari kastal-
ans.
Eldur í húsi Dalí
1984, er Dalí lá í rúmi sínu í kastal-
anum og ætlaði að hringja á hjúk-
runarkonu, bilaði bjallan og eldur
kom upp í rúminu. Komið var að
Dalí illa brenndum á gólfinu. Græða
þurfti nýtt skinn á hann ó um fimmt-
ungi líkamans en hann hélt lífi.
Lengi vel gekk um það orðrómur
að Dalí væri lifandi lík og víst er að
hann var sjúkur. Það varð einnig
augljóst er loks var svo birt af honum
mynd með slöngu í nös í rúmi sínu.
Vinur Dalí vildi stöðva birtingu
myndarinnar en Dalí krafðist þess
að hún yrði birt þótt hún sýndi hann
verr á sig kominn en hann var. Það
hefur líka alltaf verið hluti af fram-
komu meistarans að skapa misskiln-
ing um sjálfan sig; það er einn
þáttanna í því að hafa óhrif ó álit
fólks á honum sjálfum.
Mest áberandi listamaður í
heiml
Dalí var feiminn í æsku og komst
þá að því að hann gat vakið á sér
athygli með því að láta sem fiskbein
stæði í sér. Þá fann hann hve at-
hygli annarra var honum mikils virði
og bemskubrekin urðu að brellum
sem fólk hefur haft meira gaman af
en fá orð lýst þótt ekki hafi allir tek-
ið þeim eins.
Ungur reyndi hann fyrir sér á öll-
um þeim sviðum málaralistarinnar
sem þá voru í tisku og þegar hann
eltist gerði hann tilraunir með það
sem þótti svo nýtt löngu seinna.
Þannig skvetti hann málningu á
striga og lét hana renna til tuttugu
árum á undan Jackson rollock og
málaði coca coiaflösku í smáatriðum
á meðan Andy Warhol var enn í
menntaskóla.
Meistarinn senn allur
Dalí hefur alltaf unnið mikið. Hann
var vanur að byrja snemma á morgn-
ana og stundum var hann i vinnu-
stofunni tólf til fimmtán stundir á
dag. Persónan, sem kom fyrir ljós-
myndarana og blaðamennina í
Maximsveitingáhúsinu, var sú sem
hann vildi koma á framfæri.
En hvað segir meistarinn um list-
ina í dag. Er hann sammóla þeim sem
segja að tækni og meistaralegt hand-
bragð skipti minna máli en áður?
„Auðvitað hafa þeir rétt fyrir sér,“
segir hann. Svo lætur hann hugann
reika til skrumskælingameistaranna
sem hafa verið svo óberandi á ævi
hans. „Ils sont nuls,“ segir hann.
„Þeir eru ekkert. Þeim hefur öllum
mistekist." Það er einmitt þess vegna
sem hann hefur alltaf sagt þeim að
ef þeir vildu sækja fram ættu þeir
að leita aftur í tímann; sanni avant-
gardemálarinn yrði að vera aftur-
hvarfssinni. „Kynnið ykkur
Meissonier," sagði hann, „þennan
mikla en fyrirlitna málara nítjándu
aldarinnar, sem málaði gras og gerði
myndir af Napóleon. Ef þið náið
tækni hans, þá getið þið allt; meira
að segja málað abstrakt."
Meistarinn lítur upp. Hann er aftur
orðinn litli, gamli herramaðurinn.
„Ég er þreyttur," segir hann. Svo
þagnar hann um stund, en segir svo
„Je suis monarchiste. Allt sem ég
trúi á er konungur minn og drottn-
ing. Konungurinn minn gerði mig
að markgreifa. Hann bjargaði okkur
frá borgarastyijöld."
Þýð.: ÁSG.
=KENWOOD=
ÞAO VERÐUR ENGINN FYRIR VONBRIGÐUM MEÐ KENWOOD HEIMILISTÆKIN
KENWOOD CHEF
hefur sannað ágæti sitt í gegnum árin
Viðgerda- og varahlutaþjónusta
IA ri I B* Raltækja- og heimlllsdelld
rddmegir HEKLAHF
fylgihlutir: I j Laugavegi 170-172 Simi 695550