Dagblaðið Vísir - DV - 21.02.1987, Blaðsíða 4

46
LAUGARDAGUR 21. FEBRÚAR 1987.
Á horni Hvcrfisgötu og Vitastígs
stendur stórt bárujárnsklætt hús sem
lengi hefur verið þekkt undir nafn-
inu Bjarnaborg. Þetta er hrörlegt
hús enda komið til ára sinna. Það
var byggt af miklum skörungsskap
árið 1902 og hefur margt mátt þola
urn dagana.
Á síðasta ári var húsið boðið til
sölu til niðurrifs eða endurbyggingar
að vild kaupanda því húsið er
ekki friðað. Byggingafélagðið Dögun
keypti húsið og hefur ákveðið að
endurbvggja það í sem næst upp-
runalegri mynd.
Nú er búið að rífa það af innviðum
hússins sem rífa þarf og á næstu
dögum hefst endurbygging þess af
fullum krafti. „Ég geri ráð fyrir að
fyrstu matargestirnir geti sest þarna
að snæðingi fyrir jólin," segir Hjört-
ur Aðalsteinsson, framkvæmdastjóri
og einn eigenda Dögunar.
Staður fyrir verslanir og veit-
ingahús
í húsinu er sem sé ætlunin að hafa
veitingastaði og verslanir á jarð-
hæðinni. Á efri hæðunum er gert ráð
fyrir vinnustofum og tveim íbúðum.
Þetta hús er eiginlega stærra að inn-
an en utan. Samtals er gólfflöturinn
nærri 1200 fermetrar á þremur hæð-
um og í kjallara.
„Ég tel mig ekki vera húsfriðunar-
mann,“ segir Hjörtur sem þó hefur
áður keypt gömul hús og byggt þau
upp. „Þetta eru fyrst og fremst við-
skipti af minni hálfu. Það eru mikil
verðmæti í þessum húsum og það er
óþarfi að farga þeim.“
Þegar búið var að rífa klæðning-
una og skilrúmin innan úr húsinu
kom í ljós að burðarverk þess var
ófúið og stendur óhreyft áfram. Elstu
hlutar hússins eru þó frá því um 1840.
Endar hússins voru byggðir úr viðum
húsa sem Frakkar byggðu í mið-
bænum. Það hefur greinilega verið
vel viðað til þeirra húsa í öndverðu
því enn standa þeir stöðugir í burðar-
verki hússins.
Eins og nú er umhorfs innandyra
í Bjarnaborg, þegar burðargrindin
stendur ein eftir, minnir húsið mest
á leikmyndina í Nafni rósarinnar og
lofthræddir menn ættu að spara sér
að sitja á efsta hanabjálka og horfa
niður í kjallarann.
Vitatorgið bíður
Þegar fyrstu drögin voru gerð að
endurbyggingu hússins var ætlunin
að endurskipuleggja Vitatorgið í
leiðinni og byggja ný hús umhverfis
það. Undir torginu átti að vera bíla-
geymsla. Teikningar hafa verið
gerðar að hinu nýja torgi og bíða þær
nú þess að fé verði lagt til verksins
úr borgarsjóði.
Teikningarnar að hinu endur-
byggða húsi og torginu eru unnar
af Guðrúnu Jónsdóttur arkitekt í
samvinnu við Reykjavíkurborg.
Fyrst um sinn verður látið við það
sitja að breyta legu Vitastígsins lítil-
lega þannig að pláss myndast fyrir
verönd fyrir framan Bjarnaborg.
Stigarnir, sem voru á framhlið húss-
ins, hverfa hins vegar endanlega.
Núna er járnklæðningin á húsinu
rauð - eða var það öllu heldur. Þeg-
ar endurbyggingunni er lokið á húsið
hins vegar að hafa endurheimt
blágráa litinn sem það hafði eftir að
Bjarni snikkari Jónsson lauk verki
sínu í byrjun aldarinnar.
Bjarnabórg var meistarastykki
Bjarna snikkara og við hann hefur
húsið alla tíð verið kennt. Bjarni var
afkastamikill húsasmiður og er talið
að hann hafi byggt næstum 140 hús
sem flest stóðu í Reykjavík. Bjarna-
borg er að sjálfsögðu frægast þeirra
húsa sem Bjarni byggði og þótti ný-
byggt svo merkilegt að það var haft
til sýnis fyrir ferðamenn á tyllidög-
um.
Frumlegt hús
Bjarni var Mosfellingur að upp-
runa. Hann fæddist í fátækt um
miðja 19. öldina og dó í fátækt árið
1915. Hann var þó um miðbik ævinn-
ar mikilsvirtur athafnamaður og
skartaði dannebrogsorðunni frá
kónginum í Kaupmannahöfn. Hann
var timburkaupmaður meðfram
smíðunum og virðulegur' fátækra-
fulltrúi bæjarins.
Bjarnaborg var nýbyggt með
stærstu húsum í bænum. Það þótti
einnig merkilegt fyrir þá sök að inn-
andyra var fyrirkomulag með öðrum
hætti en þá gerðist í húsum. Þetta
var fyrsta fjölbýlishúsið í bænum.
Hugmynd Bjarna var að íbúarnir
gætu nýtt húsrýmið sameiginlega að
hluta. Þá lagði hann sig í framkróka
um að nýta allt plássið til fullnustu.
Stigarnir voru snarbrattir líkt og í
skipum og fór lítið fyrir þeim, her-
bergin lítil og mörg. Þetta var áður
en arkitektar fengu þá hugmynd að
nýting húsanna ætti að ganga fyrir
við hönnun þeirra. Bjarni hafði því
á litlu öðru en eigin hyggjuviti að
byggja þegar hann teiknaði húsið í
þessum anda og sýndist sitt hverjum.
Kamrarnir verða ekki endur-
byggðir
Þótt Bjarnaborg væri á margan
hátt nýtískulegt hús þá bar það einn-
ig merki um gamlar venjur í hús-
byggingum. Á þessum árum var enn
ekki komið í tísku að hafa salerni
inni í húsunum. Því reisti Bjarni
kamra við norðurenda hússins. Þeir
Húsið er orðið mjög hrörlegt að sjá en innviðirnir halda þó enn styrk sínum.

HUO At> VITATOBÖI
Að endurbyggingunni lokinni ætti Bjarnaborg að lita svona út.
feseaeagii

i^ss mmm