Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.1988, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 7. MARS 1988.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, áuglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverö á mánuði 700 kr.
Verð í lausasölu virka daga 65 kr. - Helgarblað 80 kr.
Nato
Leiðtogar Atlantshafsríkjanna komu saman til fundar
í Brussel í síðustu viku. Þar sátu hlið við hlið Papandre-
ou frá Grikklandi og Þorsteinn Pálsson, Thatcher frá
Bretlandi og Mitterrand Frakklandsforseti. Hvort held-
ur leiðtogar Vesturlanda eru sósíalistar eða íhaldsmenn,
til hægri eða vinstri, þá virðast þeir sameinaðir í vopna-
bandalagi til varnar því frelsi og lýðræði sem hefur
fleytt þeim til valda. Þessi samstaða ólíkra stjórnmála-
afla á Vesturlöndum er afar mikilsverð og athyglisverð.
Atlantshafsbandalagið hefur frekar styrkst heldur en
hitt og um það eru minni deilur heldur en nokkru sinni
fyrr.
Það á eflaust sinn þátt í einhug Atlantshafsríkjanna
að verulega hefur miðað í átt til afvopnunar og friðsam-
legrar sambúðar. Atlantshafsríkin gengu í gegnum
erfiða prófraun þegar tekist var á um skammdrægar
og meðaldrægar kjarnorkuflaugar og staðsetningu
þeirra enda var þá mikill þrýstingur frá fjölmennum
friðarsamtökum á Vesturlöndum að grípa til einhliða
afvopnunar án tillits til aðgerða Sovétríkjanna. Stjórn-
völd Natoríkjanna neituðu að láta undan þeim þrýstingi
og samstaða þeirra bar þann árangur að stórveldin
undirrituðu samkomulag um gagnkvæma afvopnun.
Staðfestan skilaði sér og Nato hafði sannað tilgang sinn.
Það er engin hræsni að halda því fram að Nato sé öflug-
asta og merkasta friðarhreyfing allra tíma, enda hefur
friður haldist í Evrópu allt frá stofnun þess og nú sjást
þess merki að Sovétríkin átti sig á að þau geta ekki
komið fleyg á milh vestrænna þjóða í þessum efnum.
Papandreou situr sem fastast og sósíalistarnir á Spáni
hafa bæst í hópinn.
Leiðtogafundurinn í Brussel sá ástæðu til að fagna
þeim viðhorfsbreytingum sem nú eru að gerast í Sovét-
ríkjunum. Gorbatsjov fékk rós í hnappagatið og Natorík-
in binda miklar vonir við áframhaldandi viðræður við
hann. Vonandi veikir það ekki stöðu Gorbatsjovs heima
fyrir hversu vinsæll hann er meðal Vesturlandabúa.
Haukarnir í Kreml gætu fundið honum það til foráttu.
Hins vegar er óþarfi að gleypa aht hrátt sem mjúk-
máh Sovétleiðtogi segir og gerir, enda kann þar fiskur
að liggja undir steini. Fyrst er að sjá hverjar friðarefnd-
irnar verða í Afganistan og enn á eftir að semja um
afvopnun hefðbundinna vopna. Það er ekki ennþá kom-
ið að því að útnefna Gorbatsjov til friðarverðlauna.
Á seinni árum hefur gætt ágreinings milli Banda-
ríkjastjórnar annars vegar og Evrópuþjóða hins vegar
um áherslur og aðgerðir í varnarmálum. Stjórn Reagans
hefur mætt tortryggni, enda Reagan tahnn herskár og
hættulegur í upphafi ferils síns. Þessi ágreiningur virð-
ist úr sögunni og það verður að segja Reagan til hróss,
og þá sér í lagi utanríkisráðherra hans, George Shultz,
að Bandaríkjamenn hafa lagt sig í líma við að taka th-
ht til sjónarmiða Evrópumanna og hafa fyrir vikið
áunnið sér traust og trúnað. Það hlýtur að vera ánægju-
efni fyrir stjórn Reagans hversu einhugurinn og ein-
drægnin er mikh í lok stjórnartíma forsetans.
Leiðtogafundurinn í Brussel markar engin tímamót.
En hann ber vott um öryggiskennd sem smitar út frá
sér og styrkir þá trú og þá skoðun að þátttaka okkar
íslendinga í þessu varnarbandalagi hefur reynst bæði
rétt og farsæl. Án þess byggju íslendingar við óvissu
og óöryggi einangraðs lands. Við höfum hins vegar lagt
okkar lóð á vogarskálarnar til að stuðla að friði og af-
vopnun þótt ekki séum við í fararbroddi. En liðveislan
er söm fyrir sig. Ellert B. Schram
Alþingismennirnir Sverrir Hermannsson og Ólafur Þ. Þórðarson. - „Sennilega hafa fáir menn unnið jafnötul-
lega að samþykkt frumvarpsins og þeir félagar", segir í greininni.
Svo er með sum mál að um þau er
deilt fram og tO baka. Eftir nokk-
urn tíma virðist sem flest rök með
og móti séu komin fram. Frekari
umræða er þá í raun tímasóun.
Þannig er háttað um mál eins og
t.d. herstöðvamálið og bjórmáhð,
sem bæði hafa verið deilumál í
marga áratugi. Þegar hefðbundin
blaðaskrif eftir hefðbundna grein-
arhöfunda hófust í haust um
bjórmálið, í kjölfar þess að sá sem
þetta ritar ásamt þrem þingmönn-
um hafði lagt fram frumvarp á
Alþingi um að bruggun og sala
áfengs öls yrði leyfð hér á landi,
hugsaði ég með mér að enn einn
hringurinn í umræðunni væri nú
að hefjast. Öll gömlu rökin voru
tínd til. Allir gömlu greinarhöfund-
amir skrifuðu, ekkert nýtt var
dregið fram í dagsljósið.
Læknar og bjór
Þegar þessi umræða haíði staðið
nokkra hríð í vanabundnum far-
vegi köstuðu nokkrir prófessorar
við læknadeild Háskóla íslands
fram sprengju. Þeir sendu frá sér
undirskriftalista þar sem mælst
var til við Alþingi að það felldi
framkomið frumvarp um sölu og
bruggun áfengs öls. í kjölfar þess-
arar yfirlýsingar var talað við tvo
flutningsmenn frumvarpsins, mig
og Geir H. Haarde. Ég svaraði því
til m.a. að með þessari yfirlýsingu
væri reynt að nota ofurvald sér-
fræðinnar til að hefta frjálsa
umræðu.
Efnislega svöruðum við Geir með
svipuðum hætti að öðru leyti. Þessi
svör okkar leiddu svo til þess að
einn af prófessorunum, sem undir-
ritað hafði yfirlýsinguna, gaf okkur
þá einkunn að við værum fífl, en
sú yfirlýsing um andlega hæfileika
okkar Geirs var í sjálfu sér grund-
uð með jafn-vísindalegum hætti og
yfirlýsingin sem prófessorinn hafði
skrifað undir nokkru áður, enda
prófessorinn sérmenntaður í lyf-
læknisfræði, að því er mér er tjáð,
sem gerir hann einkar vel til þess
fallinn að meta andlega hæfileika
manna sem hann þekkir ekki neitt.
En hvað svo sem því líður var
ljóst að yfirlýsing prófessoranna
ýtti við mörgum. Ymsir stuðnings-
menn áfengs öls veltu því fyrir sér
hvort afstaða þeirra væri rétt.
Nokkru síðar kom fram yfirlýsing
133 lækna sem var á annan veg en
yfirlýsing prófessoranna. Aftur
hafði komið afgerandi innlegg í
máhð. Ofurvaldi sérfræðinnar
hafði verið hnekkt, nú gátu hin al-
mennu Jón og Gunna aftur leyft
sér að hafa skoðun, án þess að eiga
það á hættu að fá vottorð lyflæknis-
prófessors um skort á andlegu
atgervi.
Tímamótagrein
Þ. 10. febrúar birtist tímamóta-
grein í Morgunblaðinu eftir Grétar
Sigurbergsson undir heitinu
„Nokkrar ábendingar geðlæknis
varðandi bjórfrumvarpið“. Grein-
in, sem er afar skýr og með því
besta sem ég hef séð í greinarskrif-
um hérlendis, hrekur ýmsar
mikilvægustu kenningar bjórand-
stæðinga.
Við lestur þessarar greinar og
reyndar líka við lestur mjög góðrar
greinar eftir Óttar Guðmundsson,
yfirlæknir á Vogi, verð ég að viður-
KjaHariim
Jón Magnússon
lögmaður
kenna að það hefði þó aldrei farið
svo að nýjar röksemdir og ný túlk-
un kæmi fram í þessu margrædda
og margþvælda deilumáli.
Það sem þessar greinar eiga sam-
eiginlegt er að þær eru málefnaleg-
ar og lausar við þær öfgar sem
almennt einkenna umræðu um
þennan málaflokk.
Misnotkun og lygi
í grein Grétars er m.a. rakið
hvernig tveir starfsmenn heil-
brigðisráðuneytisins mistúlkuðu
staðreyndir í því skyni að hafa
áhrif á almenning og alþingismenn
í máhnu en í grein Grétars segir
orðrétt um þetta: „Birting þessarar
töflu er skýrt dæmi um það, hvem-
ig reynt er að hafa áhrif á almenn-
ing og þingmenn, með því að
rangtúlka upplýsingar frá virtum
stofnunum."
Hér er á það bent að tveir opin-
berir starfsmenn hafl reynt að
vinna að því að bjórfrumvarpið
félli með því að rangtúlka upplýs-
ingar. Mér virðist fólk ekki gera sér
almennt grein fyrir því hversu al-
varlegt þetta er. Ég hygg t.d. að
hefði slíkt tilvik sem þetta komið
upp í Bandaríkjunum eða Bret-
landi þá hefði viðkomandi starfs-
mönnum verið sagt að taka pokann
sinn.
Það er alvarlegt mál, þegar opin-
berir starfsmenn, sem hafa sér-
stakan aðgang að upplýsingum í
skjóli embættis síns og skrifa í
krafti þess, reyna að koma málum
í ákveðinn farveg á Alþingi með
því að rangtúlka staðreyndir. Hefði
Alþingi boriö virðingu fyrir sjálfu
sér hefðu þessu máh verið gerð
skil þar. Eftir stendur, ekki bara í
þessu eina tilviki heldur víðar, að
starfandi opinberum embættis-
mönnum líðst að hafa áhrif á.gang
mála á löggjafarþinginu og eru
sumir beinlínis tU þess fengnir af
ákveðnum öflurn. I Bandaríkjun-
um sitja starfsbræður þeirra sem
sömu sökum eru bornir fyrir rétti,
ákæröir fyrir að hafa brotið gegn
grunnreglum lýðræðisríkisins.
Verðugir fulltrúar Alþingis
Þegar það lá fyrir að allsherjar-
nefnd neðri deildar mundi leggja
bjórfrumvarpið fyrir sem nýtt
frumvarp var látið í veðri vaka í
fjölmiðlum að þetta væri vegna
þess hve frumvarpið hið fyrra væri
gallað. Svo er þó ekki, það sem um
ræðir er helst breyttgjaldtaka rík-
isins af bruggun öls, breytt gildis-
tökuákvæði og ákveðin lagfæring á
áfengislögunum, sem er sjálfsögð
hreinsun, en þurfti ekki óhjá-
kvæmilega að fylgja frumvarpinu.
Meginatriðið er þó það að hér er
efnislega í aðalatriðum um sama
frumvarp að ræða, en í sjálfu sér
skiptir það ekki öllu máh heldur
hitt að nefndin hefur afgreitt máhö
og þar með aukast hkur á að málið
fái þinglega meðferð, verði annað-
hvort samþykkt eða fellt en dagi
ekki uppi í nefnd.
Við fyrstu umræðu um þetta nýja
frumvarp létu þeir Ólafur Þórðar-
son og Sverrir Hermannsson til sín
taka. Sennilega hafa fáir menn
unnið jafn-ötullega að samþykkt
frumvarpsins og þeir félagar. Með,
þvíhkum endemum var sá mál-
flutningur þeirra sém landsmenn
fengu að kynnast htihega í fjölmiðl-
um.
Hvíhkt regindjúp er staðfest á
mihi læknanna, þeirra Grétars og
Óttars, sem ræða málefnalega og
af skynsemi mn málið og þessara
tveggja þingmanna Ólafs og Sverr-
is sem hafa uppi orðagjálfur og
svívirðingar. Málflutningur þing-
mannanna er þeim síst til sóma og
Álþingi til vansa. Óneitanlega hlýt-
ur það að vera umhugsunarefni
fyrir Sverri Hermannsson, sem á
að baki langan þingferil, ráðherra-
dóm og hefur verið ráðinn til að
gegna störfum sem bankastjóri
stærsta viðskiptabanka þjóðarinn-
ar, hvort hann hafi á þessum
síðustu dögum þingferils síns aukið
hróður sinn sem stjórnmálamanns
og með því sýnt þjóðinni fram á
verðleika sína sem bankastjóra
sem hafa vissulega verið umdeild-
ir. Mér finnst Ölafur Þórðarson
ekki svo merkilegur, að í málflutn-
ing hans þurfi að eyða mörgum
orðum, en þegar þingmaður hefur
það helst til mála að leggja að lesa
upp nöfn og heimilisfóng þeirra
borgara, sem honum eru andstæðir
í máli, þá hefur hann ekki mikið
fram að færa.
Mér fundust þessi tilþrif í ætt við
aðferðir einhvers konar rannsókn-
arréttar en ekki eðhlegan málflutn-
ing hjá lýðræðisþjóð. Eitt er víst
að uppnefningar, gífuryrði og
nafnaupplestur er ekki þeim
Sverri, Ólafi eða málstáð þeirra í
bjórmálinu til framdráttar.
Jón Magnússon
„Eftir stendur, ekki bara í þessu eina
tilviki heldur víðar, að starfandi opin-
berum embættismönnum líðst að hafa
áhrif á gang mála á löggj afarþinginu
og eru sumir beinlínis til þess fengnir
af ákveðnum öflum.“