Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.1988, Síða 15

FÖSTUDAGUR 20. MAl 1988.
15
Ráðherrabifreiðir 70% af
dánarbótum sjómanns?
Tildrög þess að ég skrifa þessa
grein eru ummæli formanns Sjó-
mannafélags Reykjavíkur, Guð-
mundar Hallvarðssonar, á baráttu-
degi verkafólks, 1. maí, á Lækjart-
orgi. Þar komu fram alvarleg tíð-
indi varðandi stóraukna slysatíðni
sjómanna. 1986 slösuðust rúmlega
500 sjómenn og nærri 600 1987 en
starfandi sjómenn eru nú um 5000.
Því mun láta nærri að 9. hver sjó-
maður hafi slasast á sl. ári sem er
19% aukning frá árinu áður. í
framhaldi af þessum orðum, sem
eru^önn, hef ég velt því fyrir mér
hve lítils menn meta sjómannslífið.
Samkvæmt upplýsingum frá
Hagstofu íslands, sem hefur reikn-
að slysatryggingabætur (dánar-
bætur) skv. 172. gr. siglingalaga
fyrir tímabilið 1.04. til 30.06 1988,
voru ekknabætur 788.045,- kr. Þess-
ar bætur miðast við að viðkomandi
sé einhleypur. Sé viðkomandi hins
vegar giftur bætast við þessa upp-
hæð 306.462,- kr. Þetta sýnir þær
smánarbætur sem eftirlifandi fjöl-
skyldum eru greiddar þegar fyrir-
vinnan hverfur í djúpið.
Ekknabætur
Ef menn setjast niður og hugsa
svolítið um þessar ekknabætur þá
held ég út frá minni sannfæringu
að það sé aldrei hægt að meta líf
eins sjómanns til fjár. Hins vegar
vekur það furðu hjá manni að ef
við tökum samanburð á skipi og
farmi þá fær útgerðarmaður og
útflytjandi tjón sitt bætt að fullu.
Til skýringar: Tryggingarmat
skips 100 milljónir, söluverðmæti
(30 milljónir) + farmur 100 milijón-
ir. Samtals 200 miUjónir sem þessir
2 aðilar fá í sinn hlut á meðan ís-
lensk lög tryggja sjómannsfjöl-
skyldunni smánarbætur, aðeins
788.045,- kr. sem er óþolandi í svona
siðmenntuðu þjóðfélagi. Á meðan
aka ráðherrar á doUarabUum sem.
KjaUaiinn
Jóhann Páll
Símonarson
sjómaður
eru langt á aðra miUjón stykkiö.
TU fróöleiks langar mig að upp-
lýsa menn um hvað þetta kerfi er
fáránlegt að mínu áUti. Tökum
dæmi um börnin sem misst hafa
einhieypan fóður sinn í sjávar-
háska eða af slysfórum. Þau fá ekki
nema hálfar bætur. Eiga þessi börn
þá ekki nema hálfan fööur? Sé hins
vegar um böm í vígðri sambúð að
ræða fá þau fuUar bætur. Það er
þjóðarskömm að mismuna börn-
unum.
Tökum hina hhðina varðandi
ekknabætur. Dæmi: Kona sem er
37 ára fær ekknabætur í 3 ár. Sé
ekkjan 45 ára eða eldri fær hún
ekknabætur í 6 ár. Vita menn hvers
vegna? Það er miðað við að hún sé
lengur aö ganga út en ekkjan sem
er 37 ára. Með þessu er verið að
aldursgreina ekkjur sem eiga um
sárt að binda. Hjá Ufeyrissjóði sjó-
manna er um tvenns konar skilyrði
að ræða: að ekkjan sé 35 ára og
hafi verið gift í 5 ár en það eru aUt-
af greiddir 12 mánuður. í ööm lagi
feUur réttur til makaUfeyris niður
ef maki gengur í hjónaband á ný
en tekur aftur gjldi ef því er sUtiö,
án réttar til lífeyris. Hjá lífeyris-
sjóði sjómanna vom 202 makalíf-
eyrisþegar 1. des. 1987 á móti 181
makaUfeyrisþega frá 1. des. 1986
sem er aukning um 21 ekkju á einu
ári. Börn sem fengu greiddan líf-
eyri frá 1. des. 1987 vom 192 á móti
193 1. des. 1986, sem sagt fækkun
um 1 bam.
Lífeyrisgreiðslur
Nú er svo komið að ef ekkert
verður aðhafst í þessum málefnum
sjómanna stefnir þaö lífeyrissjóði
sjómanna í hættu. Á máU þessu em
tvær hliðar. í fyrsta lagi em
greiðslur þessar ófuUnægjandi, í
öðru lagi þrátt fyrir lágar upphæð-
ir stefna þessar greiðslur lífeyris-
sjóði sjómanna í hættu vegna þess
að 511% af greiðslu sjóðsins á sl.
ári fóm í örorkulífeyri, makalífeyri
og barnalífeyri sem er í rauninni
tvíþætt. í fyrsta lagi skertar lífeyr-
isgreiðslur til sjómanna og í ööm
lagi vaknar sú spurning hvort ekki
eigi að kynna sér verð á slysatrygg-
„Tökum dæmi um börnin sem misst
hafa einhleypan föður sinn í sjávar-
háska eða áf slysförum. Þau fá ekki
nema hálfar bætur. Eiga þessi börn þá
ekki nema hálfan föður?“
Slysatryggingabætur
skv. 172. gr. sigHngalaga
Hagstofan hefur reiknað slysatryggingabætur skv. 172. gr.
siglingalaga fyrir tímabilið apríl til júní 1988, og eru þær sem hér segir:
1/1 1988- 1/4 1988-
31/3 1988 30/6 1988
krónur krónur
Dánarbætur
a. greiðsla við andlát 743.439 788.045
b. til viðbótar sreiðslu skv. a. lið 289.115 306.462
„Þetta sýnir þær smánarbætur sem eftirlifandi fjölskyldum eru greidd
ar,“ segir m.a. í greininni.
ingu á hinum frjálsa trygginga-
markaði til þess að geta staðiö við
þær skuldbindingar sem sjóðnum
ber skylda til. En ríkisvaldiö hefur
séð sér leik á borði og komið
greiöslum þessum inn á lífeyrissjóð
sjómanna.
En það er kaldhæðnislegt aö vita
til þess að ekki er hægt aö fá ná-
kvæmar tölur út af slysaskrám sjó-
manna hjá Tryggingastofnun ríkis-
ins vegna innanhússvandamála
hjá stofnuninni sem mér fmnst sjó-
mannasamtökin í heild ættu að
kreíjast skýringar á.
Engin breyting
En hver er niöurstaðan á hinu
háa Alþingi varðandi siglingalög
þar sem lög varðandi slysabætur
sjómanna eru á bls. 29, grein 172.
Það hefur engin breyting orðið á.
Það kom fram í þætti á sunnudags-
morguninn 8. maí á Bylgjunni hjá
Sigurði G. Tómassyni þar sem
mættir voru í viðtal Össur Skarp-
héðinsson og Víglundur Þorsteins-
son. í viðtalinu sagöi Össur Skarp-
héðinsson aö verið væri aö semja
um taxta sem enginn fengi borgað
eftir en þessir taxtar eru hins vegar
notaðir sem viðmiðun við útreikn-
inga á lífeyri. Því er ég honum sam-
mála. Þá vaknar sú spurning hvort
veiklunda atvinnurekendur gætu
ekki hækkaö grunnlaunin það
mikið að viömiðunin við útreikn-
inga á lífeyri yröi viðunandi. Eitt
vil ég taka fram að ekki má gleyma
þessmn þingmönnum, þá sérstak-
lega Svavari Gestssyni og Geir
Gunnarssyni fyrir tillögu til þings-
ályktunar um réttindi farmanna
sem tók ekki langan tíma að koma
fram. Ennfremur kærar þakkir til
Guðrúnar Helgadóttur, þingmanns
Alþýðubandalagsins, ásamt hluta
Kvennahstans og einum aðila
Borgaraflokksins, Aðalheiðar
Bjarnfreðsdóttur, varðandi frum-
varp til laga um almannatrygging-
ar no. 67 1971 sem mætti laga en
er samt gott mál.
Sem sjómaður vil ég þakka sér-
staklega þingmönnum Alþýðu-
bandalagsins fyrir vel unnin störf
í þágu sjómanna varðandi trygg-
ingamál og atvinnuöryggi þó að ég
sé ekki alþýöubandalagsmaður en
mér er frjálst að kjósa þá aðila sem
mér finnast hafa staðið sig best
gagnvart sjómönnum sem ég mun
gera í framtíðinni.
Að lokum. Eitt er mér minnis-
stætt í þessu þjóðfélagi að undan-
fomu. Það er umræðan um aht tap-
iö sem skiptir mihjörðum sem þjóð-
in verður að borga úr sínum vasa.
Ef tekin eru þrjú dænú:
Útvegsbankinn 1000 milljónir
Flugstöð 1000 milljónir
Skreiðin 1000 milljónir
Samtals
3000 milljónir
Þetta er svipað og ef V% flotinn
mundi farast. Á meðan eru sjó-
mannsfjölskyldunni og afkomend-
um hennar greiddar smánarbætur
þegai fyrirvinnan hverfur í djúpið
eða aðeins kr. 78.045,-
Jóhann Páll Símonarson
Grásleppuhrogn
og
gjaldeyrisskortur
I umræðum undamarið um miklar
birgðir grásleppuhrogna hefur
aldrei komið fram hvers vegna
þessar birgðir eru hér í landinu.
Framleiðsla ársins 1986 seldist upp
og að mestu leyti til útlendra kaup-
enda. í byijun árs 1987 spruttu upp
niöurlagningarverksmiðjur og
menn frá þeim buðu veiðimönnum
bindandi samninga, fríar tunnur,
salt og hærra verö. Veiðimenn
máttu ekki selja til annarra enda
ekki áfjáðir í það. Þetta voru kosta-
boð. Það er skemmst frá að segja
að margir létu glepjast af þessum
gylliboöum verksmiðjanna.
Afhentu markaðinn á gullfati
Útflytjendur, sem höfðu samið
um fast verð til kaupenda erlendis,
urðu að hækka verðið til að geta
gert eins vel við sína karla eins og
verksmiðjumar gerðu. Ekki nóg
með það, þaö var hægt að selja
meira út af hrognum 1987 en gert
var. Þar afhentum við Kanada-
mönnum markað á gullfati því auð-
vitað sneru erlendir kaupendur sér
þangað. Hrognin voru ekki fól héð-
an, þau lágu í geymslum verk-
’smiðjanna og þar safna þau vöxt-
um afurðalána, nú þegar ný grá-
sleppuvertíð er hafm. Það virtust
vera nógir peningar th þegar verið
KjáUarirui
Sigrún
Bergþórsdóttir,
húsmóðir og söiuaðili
grásleppuhrogna
var að bjóða körlunum fríar tunn-
ur, salt og hærra verð.
Til hvers eru vinnslustöðvar aö
safna birgðum þegar vertíð er ár-
viss? Allir vita að hráefni versnar
við geymslu og við búum ekki til
gómsætan kavíar úr þráum hrogn-
um.
Auðvitað viljum við fullvinna
okkar vöru en það þýðir ekki að
vera með neina óstjórn og það er
min skoðun að stjórnvöld þurfl að
fylgjast vel með öllum markaðs-
málum og grípa inn í þegar óstjórn
og vitleysa koma upp eins og gerð-
ist í fyrra með sölu á grásleppu-
hrognum. Það er vonlaust að ætla
að demba á erlendan markað miklu
magni af kavíar í einu, slíka mark-
aði verður aö vinna upp á löngum
tíma. Til þess að selja vöru verðum
við að hafa kaupendur sem eru fll-
búnir að kaupa.
„Og hvað skyldi svo verða um þessar
9.000 tunnur sem eru til í landinu frá
í fyrra og hver fær að borga fyrir þær
þegar þeim verður hent?“
„Við höfðum áður 80% af heimsmarkaði i þessari grein, nu höfum við
40%,“ segir greinarhöfundur m.a. - Útbúnaður fyrir hrognavinnslu hef-
ur sífellt aukist. Hrognaskilja er eitt þeirra tækja sem tekið var í notkun.
Sprengdu upp verðið
Nú á þessu ári, 1988, eru veiði-
menn, sem hafa stundað grá-
sleppuveiðar um áraraðir, hættir.
Þeir hafa ekki markað, seldu verk-
smiðjum í fyrra alla sína fram-
leiðslu. Við höfðum áður 8o% af
heimsmarkaði í þessari grein, nú
höfum við 40%. Þessu höfum við
tapað vegna óstjórnar og fíflagangs
hér heima og erum á góðri leið með
að gefa það allt frá okkur.
Það voru stjórnendur verksmiðj-
anna sem sprengdu upp verðið og
eru ábyrgir fyrir öllum þeim birgð-
um sem til eru í landinu af fram-
leiðslu 1987. Það hefði verið æski-
legra að snúa dæminu við og flytja
út 15.000 tunnur og vinna úr 8.000
hér heima, þá hefði ef til vill verið
hægt að búa til kavíar úr nýsöltuð-
um hrognum árið 1988.
Og hvað skyldi svo verða um
þessar 9.000 tunnur sem eru til í
landinu frá í fyrra og hver fær að
borga fyrir þær þegar þeim verður
hent? Viðskiptahalli og gjaldeyris-
skortur orsakast að miklu leyti af
svona vinnubrögöum í sölu á vöru
frá landinu. Við skulum athuga
það, aö um leið og við aukum við
skuldirnar töpum við sjálfstæði
okkar. Skuldugt fólk er ekki sjálf-
stætt, það sama gildir um þjóðir.
Sigrún Bergþórsdóttir