Dagblaðið Vísir - DV - 01.11.1988, Page 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 1. NÓVEMBER 1988.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglysingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð I lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Sjálfsforræði Reykvíkinga
Þau óvæntu úrslit urðu í skoðanakönnun um hunda-
hald í höfuðborginni að meirihluti þeirra sem tóku þátt
reynast andvígir óbreyttu ástandi. Spurningin sem kjos-
endur þurftu að taka afstöðu til var að vísu þannig úr
garði gerð að ekki var unnt að segja annaðhvort já eða
nei við hundahaldi. Engu að síður fer ekki á milli mála
að niðurstaða skoðanakönnunarinnar er sú að meiri-
hlutinn er andvígur því að hundar séu leyfðir og þá
hvort heldur með eða án reglugerðar.
Úrslitin eru ekki bindandi fyrir borgarstjórn Reykja-
víkur en henni er vandi á höndum. Erfitt er að virða
þessa skoðanakönnun að vettugi úr því efnt var til henn-
ar á annað borð, en um leið kemur væntanlega hik á
borgastjórnarfulltrúa að ganga nú til þess verks að út-
rýma hundum úr borginni. Sjálfsagt hefur borgarstjórn-
in tahð sér óhætt að hleypa þessu máh í skoðanakönnun
vegna þess að hún hefur talið öruggt að meirihlutinn
styddi ákvarðanir hennar. Frjálslyndið byggðist á sigur-
vissunni. Slíkar skoðanakannanir hafa nefnilega verið
fremur sjaldgæfar og það jafnvel um mál sem eru þess
eðhs að fólk tekur ekki afstöðu til þeirra þegar það kýs
flokka og hsta í almennum sveitarstjórnarkosningum.
Skoðnakönnunin um hundahaldið er sanngjörn og lýð-
ræðisleg aðferð til að leyfa fólkinu í borginni að segja
áht sitt.
En hvað þá með ráðhúsið í Tjörninni? Það bar lítt sem
ekki á góma í síðustu borgarstjórnarkosningum en hef-
ur valdið miklum dehum aht þetta árið. Eðhlegt hefði
verið að gefa borgarbúum kost á því að tjá sig í svip-
aðri skoðanakönnun og efnt var til vegna hundahalds-
ins, hvort þeir væru samþykkir byggingu ráðhúss í
Tjörninni. Það hefur ekki verið gert og nú hefur Stefán
Valgeirsson, þingmaður fyrir Norðurland eystra, flutt
um það tihögu á Alþingi að ráðhúsframkvæmdirnar
verði stöðvaðar og endurskoðaðar.
Reykvíkingum hkar iha þegar landsbyggðarþingmað-
ur fer að skipta sér af innri málefnum borgarinnar.
Hvað kemur honum það við hvort Reykvíkingar byggja
sér ráðhús? Hafa nýfengin völd stigið foringja Huldu-
flokksins th höfuðs? Það er von að menn styggist og
telji þetta afskiptasemi af hálfu Stefáns. Enda skrifar
einn af þingmönnum Reykvíkinga, Guðmundur H.
Garðarson, grein í Morgunblaðið um helgina og lætur
vandlætingu sína í ljós. Guðmundur segir: „Alþingi ís-
lendinga getur ekki og mun ekki ljá því máh hð að Reyk-
víkingar fái ekki sjálfir að ráða þvi hvort þeir byggi
ráðhús eða ekki.“ Guðmundur telur thlögur Stefáns
vera alvarlega skerðingu á sjálfsforræði Reykvíkinga.
Þessar athugasemdir Guðmundar H. Garðarssonar
eru góðar svo langt sem þær ná. Vandamálið er hins
vegar það að Reykvíkingar hafa ekkert fengið um það
að segja hvort ráðhúsið skuli byggt eða ekki. Borgar-
stjórn Reykjavíkur hefur neitað að efna th kosninga eða
skoðanakönnunar. Þeir mega kjósa um hunda, en þeir
mega ekki kjósa um ráðhús. Hvert er þá sjálfsforræðið"
sem Guðmundur talar rétthega um að eigi að vera í
höndum Reykvíkinga, þegar hitamál eins og ráðhús-
byggingin er annars vegar?
Meðan borgarstjórn Reykjavíkur hafnar tíu þúsund
manna undirskriftaáskorun um almenna atkvæða-
greiðslu um ráðhúsið, hljómar það innantómt þegar
verið er að hneykslast á ólýðræðislegum thlögum á
Alþingi. Réttur Reykvíkinga er sá að ráða sínum eigin
málum. Ekki bara í hundahaldinu. Líka í ráðhúsmáhnu.
Ehert B. Schram
Rannsóknir -
framtíðarvon
landbúnaðar
Gunnar Bjamason ráöunautur
fjallaði nokkuð um Rala (Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins) í
viðtali í DV mánudaginn 24. októb-
er 1988.
Gunnar tíndi til nokkra þætti í
starfi Rala og málaði þá í mjög
dökkum litum. Því virðist brýn
ástæða til að gefa lesendum DV
fyllri mynd og réttari af stofnun-
inni heldur en Gunnar gaf.
Nokkur dæmi um
verkefni á Rala
Hér á eftir verða nefnd nokkur
dæmi um verkefni sem hafa skilað
árangri á síðustu ámm eða eru enn
í gangi og lofa góðu um framhaldið.
í sambandi við slík verkefni er
nauðsynlegt að gera sér grein fyrir
eftirfarandi:
1. Rannsóknir era tímafrekar.
2. Rannsóknir kosta oft veralega
flármuni.
3. Sumar rannsóknir skila engu,
aðrar miklu.
4. Ekki er vitað fyrirfram hverjar
þeirra skila mestu.
5. Ef svörin væra til væra rann-
sóknimar óþarfar.
6. Þegar svar Úggur fyrir er rann-
sókn í rauninni lokið. Þá geta
aðrir tekið við og komið þekk-
ingunni í notkun.
Þokugen
Á síðustu árum hafa komið fram
mikilvægar nýjungar í erfðafræði
sauðfjár. Fram er kominn á íslandi
sérstakur erfðavísir eða gen í sauð-
fé sem eykur frjósemi ánna mjög
mikið. Þessi erfðavísir er kallaður
Þokugenið eftir formóður ættar-
innar sem bar þennan erfðavísi.
Hún var grá á litinn og hét Þoka.
Þessi erfðavísir er svo stórvirkur
að þegar 100 venjulegar ær eiga 150
lömb eiga 100 ær með Þokugenið
220 lömb. Aðeins einn slíkur erfða-
vísir hafði áöur fundist í heiminum
þegar Þokugenið kom fram.
Mikill áhugi hefur verið á Þoku-
geninu erlendis. Það hefur verið
flutt til Skotlands í tilraunaskyni
og á þessu ári kom beiðni um það
frá Búlgaríu.
Vöðvagen
Á tilraunabúi Rala að Hesti í
Borgarfirði er kominn fram sér-
stakur stofn af fé sem gefur mjög
vöðvamikla skrokka með lítilli fitu.
Margt bendir til að þessi eiginleiki
ráðist að mestu af einum mikilvirk-
um erfðavísi.
Ef þetta fer eftir má auka vöðva-
magn og minnka fitu í dilkakjöti
stórlega með því að nota hrúta með
þennan erfðavísi til að slátra undan
þeim.
Þess má geta hér að íslendingar
hafa verið mjög framarlega í flokki
í heiminum í rannsóknum á stór-
virkum, stökum erfðavísum sem
hafa mikil áhrif á afurðasemi.
Þessa þekkingu hefur ekki verið
hægt að sækja til annarra.
Stykkjun á dilkakjöti
- sparnaður í frystingu
Matvæladeild Rala hefur unnið
að því undanfarið að kanna amer-
íska aðferð við að brytja dilka-
skrokka niður í þannig stykki að
þau falli sem best saman við pökk-
un með sem minnstu loftrými á
milh.
Við þessa nýju stykkjun verða
bestu stykkin úr skrokknum
drýgri en áður. Samtímis minnkar
Kjallarinn
Dr. Stefán
Aðalsteinsson
rýmisþörfin við geymslu um þriðj-
ung. Sparnaður við þessa brytjun
er 10-15 þús. kr. á hvert tonn? Ef
allt dilkakjöt í landinu væri brytjað
með þessari aðferð myndi sparast
á hverju ári nálægt 100 millj. kr. í
heild. Þessi spamaður er meiri en
árleg fiárveiting til allra rannsókna
á Rala.
Fréttnæm
fiskimjölstilraun
Á heimsþingi í búfjárrækt, sem
haldið var í Helsinki sumarið 1988,
var flutt erindi um tilraun með
fiskimjölsgjöf handa holdanautum
á vaxtarskeiði. Rala framkvæmdi
þessa tilraun í Gunnarsholti í sam-
vinnu við Landgræðsluna. Erindið
vakti mikla athygli á þinginu. Þessi
eina tilraun gæti hugsanlega aukið
markaði okkar fyrir fiskimjöl.
Matvæli - korn - grös
Nýverið gaf matvæladeild Rala
út næringarefnatöflur sem hafa
vakið mikla athygli. Þar er sýnd
efnasamsetning á öllum helstu
matvælum sem íslendingar leggja
sér til munns. Töflur þessar eru
algert nýmæli í landinu.
Komkynbætur hafa skilað vera-
legum árangri á íslandi. Fram eru
komin kynbætt íslensk afbrigði
sem taka eldri erlendum afbrigðum
fram.
í grasakynbótum er stöðugt leitað
betri tegunda, afbrigða og stofna.
Beringspunturinn er tegund sem
kom frá Alaska. Hann sómir sér
nú vel í mörgum túnum á íslandi.
Tveir stofnar af vallarfoxgrasi hafa
komið fram á Rala. Sá fyrri var
Korpa en nú er nýr vetrarþolinn
keppinautur, Adda, kominn fram.
Litir búfjár
-ullarkynbætur
Á búfjárdefid Rala hafa verið sett-
ar fram nýjar reglur um erfðir á
litum í sauðfé, hrossum og refum.
í refnum var um samstarf margra
stofnana að ræða.
Þessar reglur koma íslenskum
bændum að gagni. Þær era um leið
að komast inn í háskólakennslu í
búfjárrækt úti um allan heim.
Ræktaðir hafa verið upp stofnar
af alhvítu, afurðamiklu ullarfé á
vegum Rala á Reykhólum,
Skriðuklaustri og Hólum. Lömb af
Reykhólastofninum hafa verið seld
í fjárskiptum í Skagafjörð. Nú í
haust fóra 45 lömb af Reykhóla-
stofni að tilraunabúinu á Hesti 1
Borgarfirði til sérstakra saman-
burðartilrauna.
Beitartilraunir - rafgirðingar
- gróðurkort - kartöflur
A fóðurdeild Rala hefur verið
unnið mikið að beitartilraunum.
Alþjóðaráðstefna um beitarrann-
sóknir á norðurslóðum var haldin
á íslandi að frumkvæði Rala fyrir
fáeinum árum.
Tilraunir með rafgirðingar hafa
verið gerðar hjá bútæknideild Rala.
Með rafgirðingum má stórlækka
girðingarkostnað. Þá verður beit-
arstjómun ódýrari o'g auðveldari.
Gróðurkortagerð af íslandi er nú
komin langt á veg. Mun það mála
sannast að á því sviði hafi verið
unnið stórvirki sem seint muni
fyrnast yfir.
Á Rala hefur verið framleitt smit-
frítt útsæði af kartöflum með því
að sníða örþunnar flögur úr vaxt-
arbroddi kartaflanna og rækta
sneiðamar í glösum. Út úr þeirri
ræktun fæst heilbrigt útsæði sem
er að verða uppistaöan í ræktuðu
útsæði í landinu.
Bókasafn - töl vukostnaður -
útgáfa
Bókasafnið á Rala ber höfuð og
herðar yfir önnur fræðibókasöfn í
landbúnaði að tímaritakosti.
Tölvuleit að upplýsingum vegna
rannsókna fer ört vaxandi.
Rala hefur verið í beinu tölvu-
póstsambandi við umheiminn síð-
an 1987.
Tölvukostur á Rala er góður og
fer batnandi.
Mikið er prentað af efni frá Rala
árlega, í búnaðarblaðinu Frey,
Fjölritum Rala, íslenskum land-
búnaðarrannsóknum, Búvísindum
og víðar. Á árunum 1985-1987 birt-
ust yfir 260 rit og ritgerðir eftir
starfsmenn Rala.
Nýjar búgreinar - lausnar-
orð landbúnaðarins
Fiskeldi, loðdýrarækt og kanínu-
rækt era þær nýju búgreinar sem
mesta umfjöllun hafa fengið að
undanfómu: Nú eru í gangi á Rala
tvö verkefni í loðdýrarækt, þrjú í
fiskeldi og eitt í kanínurækt.
Nýju búgreinarnar þurfa að vera
vaxtarbroddur landbúnaðarins.
Þær eru framtíðarvon hans. Þess
vegna þarf að herða róðurinn vera-
lega og beina kröftunum í meira
mæli að þeim en áður.
Það er von mín að þeir sem lesa
þennan pistil sjái að ýmislegt er
gert til gagns á Rala. Sú stofnun
gæti gert margt fleira með góðum
stuðningi.
Stefán Aðalsteinsson
„Nýju búgreinarnar þurfa að vera
vaxtarbroddur landbúnaðarins. Þær
eru framtíðarvon hans. Þess vegna þarf
að herða róðurinn verulega og beina
kröftunum í meira mæli að þeim en
áður.“