Dagblaðið Vísir - DV - 16.02.1989, Side 14

14
FIMMTUDAGUR 16. FEBRÚAR 1989.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð i lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Stóri bróðir góði
í tilraunum ríkisstjórnarinnar til ofstjórnar og óhófs-
afskipta í þjóölífmu má sjá rauðan meginþráð, sem kem-
ur hvað eftir annað fram í vef efnahagsaðgerða hennar,
þótt hann sé að öðru leyti ruglingslegur og geri for-
stjóra Sambandsins sjóveikan. Um þetta má taka dæmi.
Ríkisstjórnin hefur ákveðið að greiða niður rafmagn
til fiSkvinnslustöðva. Niðurgreiðslan nemur að meðal-
tali um 25% af rafmagnsverðinu og á að minnka heildar-
útgjöld fiskvinnslufyrirtækja um 0,5% að meðaltali.
Útreikningur niðurgreiðslunnar verður afar ílókinn.
Með þessu er ríkisstjórnin að veita fram læk, sem
síðar getur orðið að stóru fljóti. Fyrirmyndin er sótt úr
stjórn ríkisins á landbúnaði, sem gerður hefur verið að
varanlegum öryrkja í atvinnulífinu. Með niðurgreiðsl-
unni á að koma í veg fyrir grisjun í greininni.
Ríkisstjórnin er í öðru lagi að velta fyrir sér að bæta
skaða fyrirtækja, sem verða fyrir barðinu á hvalveiði-
stefnu sjávarútvegsráðherra. Ætlunin er að múta bönk-
um til að veita rækjuverksmiðjum afurðalán til að end-
urmerkja vöruna fyrir nýja markaði í stað hinna töpuðu.
Rækjustuðningurinn er gott dæmi um stigmagnað
þrep í ofstjórn ríkisins. Fyrst setur stjórnin fyrirtækin
á höfuðið með hvalveiðistefnu sjávarútvegsráðherra.
Síðan hættir hún ekki við þá stefnu, heldur stigmagnar
tjónið með því áð greiða það úr vasa skattgreiðenda.
í þriðja lagi er ríkisstjórnin að koma upp nýjum millj-
arðasjóði hlutafjár til að taka við fyrirtækjum, sem eru
of illa á vegi stödd til að fá peninga úr hinum nýlega
milljarðasjóði atvinnutryggingar. Markmiðið er, að eng-
in fyrirtæki gefi upp öndina á landsbyggðinni.
Þetta er líka dæmi um stigmögnun. Fyrst gerir ríkis-
stjórnin útflutningsfyrirtæki gjaldþrota með því að neita
þeim um eðlilegt verð fyrir erlendan gjaldeyri, sem þau
afla. Eftir langvinna fastgengisstefnu þjóðnýtir hún svo
líkin með því að láta opinbera aðila kaupa hlut í þeim.
í raun hefur þetta svo skemmtileg hliðaráhrif. Til
dæmis verður hinn nýi Hlutafjársjóður að skuldbinda
sig til að verðtryggja í sex ár allar skuldir Kaupfélags
Dýrfirðinga við Samband íslenzkra samvinnufélaga og
að greiða allar skuldirnar að sex árunum liðnum.
Fjórða dæmið er, að ríkisstjórnin hefur ákveðið að
verja hálfum milljarði úr ýmsum sjóðum til að auðvelda
loðdýrabændum að framleiða og flytja út skinn, sem
seld eru fyrir kvartmilljarð króna á ári. Hin opinbera
aðstoð er því meiri en árlegt framleiðsluverðmæti.
Þetta er eitt alvarlegasta dæmið um stigmögnun á
óhófsafskiptum ríkisins. Fyrst ginnir ríkið bændur til
að fara út í loðdýrabúskap, þótt fróðir og reyndir menn
hafi varað við offorsi í þeim efnum. Þegar allt er komið
í hönk, bjargar ríkið fórnardýrum sínum fyrir horn.
Árum saman hefur verið vitað, að loðdýrabúskapur
er að verða ríkisrekin byggðastefnugrein á Norðurlönd-
um. Árum saman hefur líka verið vitað, að herferðir
gegn notkun skinna voru að ná árangri í Vestur-Evrópu
og mundu síðan gera það í Norður-Ameríku.
Engin skilyrði voru til mikillar útþenslu loðdýra-
ræktar hér á landi. En Stóri bróðir lét. ekki að sér hæða.
Með fé skattgreiðenda að baki sér ákvað ríkið að byggja
upp loðdýrarækt með handafli. Það situr nú uppi með
rústir, sem eru verri en hinn hefðbundni landbúnaður.
Þetta eru dæmi um, að ofstjórn og óhófsafskipti ríkis-
ins skaða atvinnulífið fyrst og að svo mætir ríkisstjórn-
in vandanum með því að reisa velferðarríki fyrirtækja.
Jónas Kristjánsson
Finnar hafa tekið þátt í friðargæslusveitum Sameinuðu þjóðanna frá árinu 1955.
Finnland aðili að
Evrópuráðinu
Hinn 1. febrúar sl. samþykkti
Evrópuráðið með öllum greiddum
atkvæöum aðild Finnlands að ráð-
inu. Ráðherranefndin hafði óskaö
eftir umsögn þings Evrópuráðsins,
en loks hafði Finnland ákveðið að
sækja um aðild. Á þinginu ríkti
mikil ánægja yfir þátttöku Finn-
lands. Finnland tekur formlega
sæti í ráðinu á fundi þess í maí.
Það var líka ánægjulegt að inn-
ganga Finnlands skyldi vera á 40
ára afmæli Evrópuráðsins en Evr-
ópuráðið var stofnað 1949.
Það var kominn tími til að Finn-
land kæmi með. Nú þarf ekki leng-
ur að lýsa Evrópuráðinu sem „öll
lýðræðisríki Evrópu" nema Finn-
land.
Utanríkisstefna Finna
Stundum hefur veriö sagt aö ut-
anríkisstefna Finnlands hvíli á
þrem meginundirstöðum (Le
Monde 9/7 ’88):
1) Hlutleysi.
2) Góð samskipti viö Sovétríkin.
3) Þátttaka í hinum vestræna
heimi, vestrænt efnahags- og
stjórnmálakerfi.
Fræg eru orð J.K. Paasikivis, for-
vera Kekkonens á forsetastóli, um
nauðsyn þess að halda góðum sam-
skiptum við Sovétríkin, landfræði-
leg og söguleg rök gerðu það óhjá-
kvæmilegt. Finnland hefur end-
umýjað vináttusamninginn við
Sovétríkin frá 1948 þrisvar, (1955,
1970 og 1983) í hvert skipti til 20 ára
og án breytinga.
Finnar hafa í rúma fjóra áratugi
lagt áherslu á að styrkja hlutleysis-
stefnu sína. Kjarni stefnunnar hef-
ur verið að halda sig utan hemað-
arbandalaga og hafa góð samskipti
við allar þjóðir. Finnland hefur að
sjálfsögðu tekið þátt í samstarfi
Evrópuþjóðanna. Þannig hefur
Finnland tekið þátt í ýmsu starfi
Evrópuráðsins þótt það væri ekki
meðlimur. í Norðurlandaráði hafa
Finnar mikið starfað síðan þeir
gengu í ráðið 1955. Þeir gerðust
aðilar að OECD 1969, störfuðu með
EFTA frá 1961 en gerðust fullgildir
aðilar 1986. Aðild að Evrópubanda-
laginu hygg ég að sé ekki á dagskrá
fremur en hjá íslendingum.
Hjá Sameinuðu þjóðunum hefur
Finnland gegnt veigamiklu hlut-
verki. Finnland gerðist aðili að
Sameinuðu þjóðunum 1955. Frá því
ári hafa 23.000 Finnar gegnt þjón-
ustu í ýmsum friðargæslusveitum.
Þessa stundina erp finnskir her-
menn í friðargæslusveitum í Líb-
anon, á Kýpur, á Sínaískaga, á
Gólanhæðunum, í Afganistan, • á
KjaUarinn
Guðmundur G.
Þórarinsson
alþingismaður fyrir
Framsóknarflokkinn
landamærum íran og írak og í
Kashmir.
Gert er ráð fyrir að Finnar fái 5
fulltrúa hjá Evrópuráðinu og 5
varafulltrúa. í því sambandi má
geta þess að ísland hefur 3 aðalfull-,
trúa og 3 varafulltrúa. Varafulltrú-
ar taka yfirleitt fullan þátt í störf-
um Evrópuráðsins.
Þátttaka Finnlands í Evrópuráðinu
er mjög mikilvæg. Hún er sem fyrr
segir öllum Evrópuþjóðunum, sem
starfa í ráðinu, mikið gleðiefni.
Ekki skal getum að því leitt hér
hvers vegna Finnar sækja um aöild
nú. Það getur hver giskað fyrir sig.
En ljóst er að „þíðan“, sem nú
gengur yfir Austur-Evrópu, hefur
gífurleg áhrif og vonandi varanleg.
Finnar eru í hópi þeirra þjóða sem
best tengsl og samvinnu hafa við
austantjaldslöndin. Finnar eru
meðal þeirra þjóða sem best skilja
og þekkja austantjaldsþjóðirnar.
Einmitt það er ómetanlegt fyrir þá
þróun sem vonandi er framundan.
Tími vaxandi samskipta austurs og
vesturs, aukinna viðskipta og
tengsla á sem ílestum sviðum virö-
ist framundan. í þeirri framtíð, sem
hillir undir og menn vona að verði
að veruleika, getur hlutverk Finna
orðið stórt.
baráttan um störfin harðnar. í
Austur-Vestur
Evrópubúar eru svo önnum kafn-
ir við að undirbúa hinn sameigin-
lega innri markað, sem á að verða
veruleiki 1992, að þeir hafa ekki
gefið gaum sem skyldi að því sem
er að gerast austan tjaldsins. Þróun
innri markaðarins tekur ekki mið
af „opnuninni í vestur".
Ferðafrelsi hefur verið aukiö
mjög í sumum Austur-Evrópulönd-
um. Málin hafa tekið nýja stefnu.
Áður stóðu menn í biðröðum og
biðu jafnvel árum saman til að fá
ferðaleyfi vestur um. Nú virðast
biðraðirnar hafa færst vestur yflr.
Biðin er eftir vegabréfsáritunum
Vesturlanda. Til dæmis ferðuöust
4 milljónir Ungverja til Vestur-
landa á síðasta ári en aðeins 1 millj-
ón 1987.
Austur-Evrópubúar gætu aukið
þrýstinginn á vinnumarkaðnum í
Evrópu, ef svo fer sem horfir, og
nærri þrjátíu ár höfum við gagn-
rýnt Berlínarmúrinn. En hafa
menn velt fyrir sér afleiðingunum
þegar hann „verður rifinn“?
Innri markaður Evrópubanda-
lagsins 1992 er auðvitað tímamark-
andi mál. En þáttaskilin sem gætu
orðið í Austur-Evrópu gætu orðið
langtum áhrifaríkari.
í Póllandi, Ungverjalandi og
Tékkóslóvakíu eru öfl fólksins að
verki. Fái þessi þróun að vera
frjáls, án utanaðkomandi áhrifa,
opnast allar dyr í austur. Samtímis
því sem þessi lönd munu sækjast
eftir erlendri fjárfestingu til þess
að vekja og efla efnahagslíf sitt eft-
ir doða miöstýringar mun fjöldi
Austur-Evrópubúa streyma inn á
atvinnumarkað iðnríkjanna.
Innan Evrópubandalagsins er
innganga Tyrklands rædd í alvöru
þótt ekki sé hún á næsta leiti.
Hvernig mun það Evrópubandalag
bregðast við frændum sínum í Pól-
landi, Ungverjalandi og Tékkósló-
vakíu?
Einhvern tíma var sagt: „Dagsins
glymja hamarshögg, heimurinn er
í mótun“.
íslendingar þurfa allra hluta
vegna að beina sjónum sínum yfir
hafið og fylgjast með þróuninni.
Guðmundur G. Þórarinsson

„Tími vaxandi samskipta austurs og
vesturs, aukinna viöskipta og tengsla á
sem flestum sviöum virðist framund-
an.“