Dagblaðið Vísir - DV - 06.11.1992, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 6. NÓVEMBER 1992.
15
EES er torvelt úrsagnar
Áður gat konungur neitað staðfestingu lagafrumvarps en nú hefur for-
seti ótvíræðan málskotsrétt til þjóðarinnar, segir Sigurður meðal annars
í grein sinni.
í nokkrum greinum mínum hef-
ur verið rætt um EES-samninginn
í heild, einstakar greinar hans
teknar fyrir, bókanir og fylgisamn-
ingar og komið að uppsagnar- og
lokaákvæðum. í 127. gr. EES-
samningsins er kveðiö á um upp-
sögn hans með tólf mánaða fyrir-
vara og er vísað til þess sama í
öörum fylgisamningum.
í 120. gr. EES-samningsins segir
aö ákvæði samningsins skuli ganga
framar ákvæðum í gildandi tví-
hliöa samningum sem EB annars
vegar og eitt eða fleira EFTA-ríkja
hins vegar eru bundin af að því
leyti sem hann tekur til sömu efnis-
atriða. ísland hefur tvíhliða við-
skiptasamning við EB og kveður
bókun 6 með þeim samningi á um
þær tollaívilnanir sem við njótum
og giltu frá 1976.
Þessi samningur var ekki upp-
segjanlegur en fellur nú niður eftir
þessu ákvæði. Umsögn utanríkis-
ráðherra og talsmanna EES-samn-
insins að eldri samn. EFTA-ríkja
við EB fái fullt gildi við úrsögn er
því röng. Nýleg afstaða EB til Dana
er víti til varnaðar og skal rakin
stuttlega. Danir samþykktu aðild
aö EB árið 1976 með þjóðarat-
kvæðagreiðslu og aftur árið 1986
um aukna samvinnu á sviði menn-
ingar- og efnahagsmála.
Arið 1992 var einnig kosið á sama
hátt um Maastrichtsamkomulagið
en þá stóð til aö taka upp ipjög
nána samvinnu á ýmsum sviðum
og koma á stóraukinni miðstýringu
EB. Danir felldu samninginn og þá
upphófst mikið áróðursstríð. Voru
þeir sakaðir um skilningsleysi,
vanþekkingu og beittir miklum
þrýstingi.
Ólýðræðisleg vinnubrögð
Sýnt hefur verið fram á að marg-
ar greinar EES-samningsins hafa í
fór með sér mikið framsal valds
sem snertir grundvallarlögin.
Einnig hefur komið í ljós að við
KjaUaxinn
Sigurður Helgason
viðskipta- og lögfræðingur
höfum gert litla fyrirvara og bók-
anir og það gengur þvert gegn venj-
um í svipuðum tilvikum. Af hálfu
stjórnvalda hafa einnig verið þver-
brotnar lýðræðislegar leikreglur á
fjölmörgum sviðum og skulu nokk-
ur dæmi tekin.
Gífurlegum fjármunum hefur
verið varið af hálfu ríkisins til þess
að kynna EES-samninginn og þar
einvörðungu haldið fram kostum
sem talið er að felist í samningnum.
Aftur á móti hefur þeim sem gagn-
rýna hann verið neitað um nokk-
urn fjárstyrk til þess að kynna sín
viðhorf. Ekki hefur verið leitað
hlutlausrar matsmanna um
áhættumat heldur aðeins til þeirra
sem vitað var að hafa líkar skoöan-
ir. Ríkisútvarpið skal gæta fyllstu
óhlutdrægni í fréttaflutningi. -
Fréttir frá Alþingi eru samt mjög
hliðhollar sjónarmiöum EES.
Nýlega birtist langt viðtal í Sjón-
varpinu við Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur alþm. vegna skoðana-
skipta um EES-samninginn.
Skömmu áður hafði Eyjólfur Kon-
ráð Jónsson alþm. lýst opinberlega
andstöðu sína við EES-samning-
inn. Aðeins var haft stutt viðtal við
Eyjólf á rás 2 og snerust viðræð-
umar minnst um skoðanir hans á
umræddu máli.
Miklar umræður hafa verið um
einkavæðingu Ríkisútvarpsins en í
huga margra hefur andstaðan fyrst
og fremst byggst á því að þar yrði
gætt frelsis til skoðana. Reynslan
er að Morgunblaðið og DV hafa ein-
mitt sýnt gott fordæmi með birt-
ingu greina með andstæðum sjón-
armiðum.
Þjóðaratkvæðagreiðsla
um EES
Ólafur Jóhannesson, fyrrv. for-
sætisráðherra, lagöi til að sett yrði
sérstakt ákvæði um þjóðarat-
kvæðagreiðslu í sfjórnarskrána. í
Tímariti lögfræðinga 1962 birtist
greinin: Stjórnarskráin ogþátttaka
Islands í alþjóöastofnunum. Ólafur
telur eðlilegt með hliðsjón af svip-
aðri þróun þjá fleiri lýðræðisþjóð-
um að opna greiðfærari leið en
þingrof og alþingiskosningar.
Hann telur liggja beinast við að
beita þessu ákvæði þegar leitaö
skuli eftir aðild að alþjóðastofnun-
um. Mörg ákvæði 1 stjómarskrá
okkar gera ráð fyrir málskoti til
þjóðarinnar í þýðingarmiklum
málum og tók hún sjálf ekki gildi
fyrr en meirihluti allra kosningar-
bærra manna samþykkti hana.
Samkvæmt 2. mgr. 79. gr. stjómar-
skrárinnar má ekki breyta kirkju-
skipan ríkisins nema leggja það
mál undir þjóðaratkvæði. Samkv.
26. gr. hennar getur forseti synjað
staðfestingar lagafrumvarps og
skal það borið svo fljótt sem kostur
er undir þjóðaratkvæði.
Áður gat konungur neitað stað-
festingu en í greinargerð kemur
skýrt fram að forseti fær í staðinn
ótvíræðan málskotsrétt til þjóðar-
innar.
Aldrei má gleyma að uppspretta
valdsins er hjá þjóðinni og verður
Alþingi að virða það viðhorf í verki
og leita beint til þjóðarinnar sjálfr-
ar. Allir hljóta síðan að una úr-
skurði hennar.
Sigurður Helgason
„Aldrei má gleyma að uppspretta
valdsins er hjá þjóðinni og verður Al-
þingi að virða það viðhorf í verki og
leita beint til þjóðarinnar sjálfrar. Allir
hljóta síðan að una úrskurði hennar.“
Streitan og rauða Ijósið
Ökumenn í Reykjavík og ná-
grenni fara ekki alltaf að lögum.
Daglega sjáum við lögbrot, t.d. of
hraðan akstur. Jafnvel er talað um
að það sé orðið algengt að ekið sé
allt að 20 kílómetrum hraðar en
leyfilegur hámarkshraði. Þetta
leiðir til þess að umferðin er hættu-
legri heldur en nokkra nauðsyn ber
ta.
Hvers vegna er umferðin svo
hættuleg? Hvers vegna aka menn
of hratt? Hvers vegna leiðast menn
út í að spara sekúndur með svo
mikilli áhættu?
Streitan
Spenna og streita, agaleysi og
óþolinmæði einkenna um of lífsstíl
sumraokkar. Með þessu höfum vdð
áhrif á aðra í kringum okkur. Það
er t.d. nánast ómögulegt að aka á
löglegum hraða ef aðrir ökumenn
eru komnir alveg upp að okkur.
Agaleysi þjóðfélagsins er á fáum
stöðum meira áberand: en á götum
höfuðborgarsvæðisins. Hraöi og
óþohnmæði koma þar fram sem
hvergi annars staðar. Tökum sem
dæmi bið á rauðu ljósi. Flestum
veldur rauða ljósið streitu, finnst
það tefla fyrir sér, finnst það loga
fimm sekúndum lengtir þegar þeir
eru uppspenntir, eins og Jón Öm
Marinósson sagöi í útvarpinu hér
einn morguninn.
Hvílum okkur á rauðu Ijósi
Rautt ljós þarf ekki að valda
óþægindum. í flestum tilvdkum log-
ar það ekki lengur en í 45 sekúnd-
ur. Á þeim tíma er hægt að anda
KjáOariiin
Ingólfur Á. Jóhannesson
uppeldisfræðingur, deildar-
stjóri hjá Umferðarráði
tólf sinnum og á þeim tíma getur
þú einnig slakað á brjóstvöðvun-
um. Rauða ljósið gefur þá einmitt
tækifæri til að hvílast í 45 sekúnd-
ur.
Þetta er einkum mikilvægt ef þú
lifir spenntu lífi. Þaö er fólk sem
hefur sagt mér að það hafi verið
dásamleg uppgötvun að finna þess-
ar 45 sekúndur til að hvíla sig í
streitu og erb dagsins. Frá þessu
sjónarhomi er það jafnvel enn þá
dásamlegra aö fá rautt ljós sem log-
ar í 60 eða 90 sekúndur. Þá er hægt
að slaka lengur á.
En aðrir halda því fram að þeir
hafi ekki tækifæri til þess að láta
slakna á vöðvunum þegar þeir em
að aka. Þeir eyða hinum óteljandi
þremur fjórðu hlutum úr mínútu,
sem lífið gefur þeim, til þess að láta
töfina pirra sig og tefja, í stað þess
að bta á hana sem dýrmætt tæki-
færi til hvdldar.
Tökum okkur tak
Getum vdð tekið okkur tak? Get-
um vdð náð umferðarhraðanum
niður? Þarf að setja hraðahindrap-
ir á hraðbrautir? Er unnt að beita
skynseminni? Þurfum vdð sem vilj-
um aka á hóflegmn hraða ekki að
bindast samtökum um að hætta að
láta neyöa okkur tb að aka hraðar?
Ég hefi prófað að slaka á á rauða
Ijósinu og víst er að árveknin vdð
Hvíldarstund við rauða Ijósið?
aksturinn eykst ef slíkar hvíldar-
stundir em nýttar. En það tekur
talsverðan tíma að venja sig á
breytta háttu.
Á hinn bóginn er það spuming
um líf og bmi okkar eða annarra
að ná streitunni og hraðanum nið-
ur. Minni streita og minni hraði,
betra skipulag og meiri velbðan -
em það ekki markmið sem ber að
stefna að?
Ingólfur Á. Jóhannesson
„Rautt ljós þarf ekki aö valda óþægind-
um. í flestum tilvikum logar það ekki
lengur en 145 sekúndur. A þeim tíma
er hægt að anda tólf sinnum og á þeim
tíma getur þú einnig slakað á brj óst-
vöðvunum.“