Dagblaðið Vísir - DV - 30.11.1992, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 30. NÖVEMBER 1992.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JONAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÚNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÚLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur. auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJOLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð i lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Þjóðarsátt lýkur
Nýafstaðið þing Alþýðusambandsins leiddi í ljós nýj-
an tón í umræðunni um kjaramál. Með því er vafalaust
bundinn endi á skeið svonefndra „þjóðarsátta", þótt rík-
isstjómin hafi valdið miklu um þau endalok. Með því
að Ásmundur Stefánsson hefur hætt sem forseti ASÍ
hafa orðið þáttaskil í starfi verkalýðshreyfmgarinnar.
„Þjóðarsátt“ og „framlengd þjóðarsátt“ hafa ráðið
gangi kjaramála í hátt á þriðja ár. Mikil samvinna hefur
verið milli forystu ASÍ og Vinnuveitendasambandsins.
Þjóðarsátt hefur byggzt á því, að lítið gagnaði launþegum
að keyra upp kaupið, væru ekki efnahagslegar forsend-
ur fyrir slíku. Þetta hafði verkafólk reynt löngum áður.
Krónutala kaups hækkaði mikið, en jafnframt rauk
verðlagið upp og gengisfelling ýtti frekar á. Kaupmáttur
launanna rýmaði. Þessu vildu margir breyta, og skiln-
ingur varð til á því meðal forystu ASÍ. Þannig hafa
launahækkanir í tæp þrjú ár verið htlar að krónutölu.
En jafnframt hefur verðbólgan nærri stöðvazt. Engum
vafa er undirorpið, að kaupmáttur launa hefði ekki
haldizt betur með gömlu aðferðunum. Efnahagurinn
naut góðs af.þeim stöðugleika, sem varð. Það má helzt
segja þjóðarsátt til lasts, að hinir lægstlaunuðu hafa
setið eftir, og það er í sjálfu sér mikill löstur.
Þessar aðferðir hafa að mjög miklu leyti byggzt á
þvi, að Ásmundur Stefánsson og samstarfsmenn hans
réðu ferð hjá ASÍ. Hinum megin við borðið hafa setið
menn, sem vom mjög móttækilegir fyrir ríkjandi skoð-
unum í ASÍ. Fyrsta þjóðarsáttin var kennd við Einar
Odd Kristjánsson, sem nú hefur látið af störfum sem
formaður VSÍ. Að öllu samanlögðu er ekki lengur sá
grundvöllur, sem var fyrir samninga um „þjóðarsátt“.
Þetta má glöggt sjá af yfirlýsingum helztu forystumanna
ASÍ í DV á laugardaginn.
Foringjar ASÍ tala þar hver af öðrum um „stríðsyfir-
lýsingu", sem fehst á aðgerðum ríkisstjómarinnar í
efnahagsmálum. Þeir segja sem svo, að ályktun ASÍ um
kjaramál sé svar við stríðsyfirlýsingu ríkisstjómarinn-
ar. Þjóðarsáttin sé fyrir bí. Sú leið, sem þeir hafi hafið
göngu á árið 1990 og köhuð var þjóðarsátt, sé til enda
gengin. Nú fari í hönd átakatímar á vinnumarkaði.
Þannig em ummæh verkalýðsforingjanna, ekki aðeins
Guömundar J. Guðmundssonar, heldur margra annarra
af „toppunum“ í Alþýðusambandinu.
Með kosningu Benedikts Davíðssonar í stól forseta
ASÍ léku samtökin að sumu leyti biðleik. Þar er kominn
maður, sem hvergi nærri verður jafnmikih að burðum
og Ásmundur var. Jafnframt er augljóst, að Benedikt
mun ekki geta eða vilja halda uppi merki þjóðarsáttar-
samninga í náinni framtíð. Alþýðusamtökin em auk
þess talsvert sundmð sem stendur og ekki líkleg til að
taka af skarið um aðrar leiðir í kjarabaráttu en hinar
hefðbundnu leiðir átaka.
í efnahagslífinu ríkir samdráttur, og kaupmáttur
launa minnkar. Á slíkum tímum er auðveldasta leið
verkalýðsforingja að stíga á stokk og krefjast hærri
launa. Að mörgu leyti verður eftirsjá í þjóðarsáttinni.
Það sem við tekur verður vafalaust lakara fyrir ahan
þorra manna.
En ríkisstjómin tók þann kostinn að hætta tilraunum
til samvinnu við aðha vinnumarkaðarins og leggja fram
efnahagspakka algerlega á eigin ábyrgð. Þetta var gert
fyrir þing Alþýðusambandsins og var þegar í stað tekið
sem yfirlýsing um stríð.
Haukur Helgason
Á Alþingi starfa kjömir fulltrúar þjóðarinnar og hafa vald til allra þeirra ákvarðana sem löggjöf og þingmál
snúast um, segir m.a. í greininni.
Lýðræði með þing-
bundinni stjórn
Hinn 5. nóvember sl. fór fram á
Alþingi síöari umræða og atkvæða-
greiðsla um tillögu um þjóðarat-
kvæði um aðild íslands aö Evr-
ópska efnahagssvæðinu - EES. Ég
greiddi atkvæði gegn tillögunni. Ég
hef áður greint frá þvi sem gerði
tillöguna og rök fylgjenda hennar
lítt sannfærandi og greini nú frá
meginástæðum mínum.
Lýðræðislegar aðferðir
I Stjómarskrá lýðveldisins ís-
lands er skýrt kveðið á um hvaða
aðferðir lýðræðis skuli viðhafa til
ákvörðunar um þjóðfélagsmál.
í 1. gr. segir: „ísland er lýðveldi
með þingbundinni stjórn," í 2. gr.:
„Alþingi og forseti íslands fara
saman með löggjafarvaldið," 1 31.
gr. að þingmenn séu kosnir til 4 ára
í senn, og í 48. grein: „Alþingis-
menn eru eingöngu bundnir við
sannfæringu sína og eigi við neinar
reglur frá kjósendum sínurn."
I öðrum greinum Stjómarskrár-
innar er fjallað um þjóðaratkvæða-
greiðslu. Engin ákvæði era um að
hún skuii fara fram um mál sem
Alþingi hefur til umfjöllunar og á
eftir að taka afstöðu tÚ, heldur ekki
að niðurstaða þjóðaratkvæðis skuh
vera eða geti verið ráðgefandi fyrir
Alþingi eða þingmenn.
Fráleitt er að ákvæöi 48. greinar
verði virt með þjóðaratkvæða-
greiöslu og síðar umíjöllun og
ákvörðun Alþingis. Þingmenn fá
þá í raun fyrirmæli frá kjósendum
um afstöðu til einstakra þingmála,
og líklegt að einhverjir gangi ekki
gegn þeirri niöurstöðu - þó sann-
færing þeirra segi annað. Þá er nið-
urstaða þjóðaratkvæðagreiðslu
ekki ráögefandi heldur fyrirmæli -
og það er brot á 48. gr. stjómar-
skrárinnar.
Valdiðfrá þjóðinni
í þessu sambandi hefur verið
réttilega á þaö bent aö alþingis-
menn hafi vald sitt frá þjóðinni -
Kjallaririn
Árni Ragnar Árnason
alþingismaður Sjálfstæðis-
flokksins fyrir
Reykjaneskjördæmi
en lítum nánar á. Þjóðin fékk með
stjómarskránni vald sitt til að velja
alþingismenn og forseta lýðveldis-
ins til fjögurra ára í senn. Hvaðan
fékk þjóðin sfjómarskrána og það
vald sem hún færir þjóðinni?
Með alþingiskosningum velur
þjóðin þingmenn sem hún felur
löggjafarvaldið hveiju sinni til fjög-
urra ára. Það vald nær til allra við-
fangsefna löggjafarsamkomunnar,
þ.m.t. að staðfesta samninga við
önnur ríki eða ríkjasamtök, sam-
þykkja fjárlög og önnur lög um
landsmál og að fela framkvæmda-
valdinu tiltekin mál. Þau verkefni
öll eru svo fjölbreytileg að ekki
verður kosið á grandvelh afstöðu
frambjóðenda til eins málefnis - þó
mikilvægt sé.
Alþingi er handhafi löggjafar-
valdsins sem er framstofn ríkis-
valdsins - enda er stjórn lýðveldis-
ins þingbundin. Á Alþingi starfa
Kjömir fulltrúar þjóðarinnar. í
umboði hennar hafa þeir vald til
allra þeirra ákvarðana sem löggjöf
og þingmál snúast um. Þeir era
kosnir beinni kosningu til að fara
meö valdið um afmarkað kjör-
tímabil, ekki lengur - og ekki skem-
ur nema eftir sérstökum ákvæðum
um aö ijúfa Alþingi. Að því hðnu
gera þeir þjóðinni grein fyrir störf-
um sínum og afstöðu.
Sem fyrr segir era engin ákvæði
um almennar þjóðaratkvæða-
greiðslur vegna fyrirhggjandi þing-
mála. Ég tel slíkar sérkosningar
ekki standast ákvæði stjómar-
skrárinnar, annars vegar um að
þingmenn era einungis bundnir
við sannfæringu sína og ekki við
neinar reglur frá kjósendum sín-
um, og hins vegar um hvemig skuh
með fara ef forseti syujar staðfest-
ingu laga sem Alþingi hefur sam-
þykkt.
Ef við tökum upp þann siö að við-
hafa þjóðaratkvæöagreiðslur um
önnur mál en þau er varða rýmkun
eða skerðingu sömu réttinda og um
er fjallaö í stjómarskrá er næst
komiö að venjulegri löggjöf og
þingmálum. ÁmiRagnarÁmason
...aö viðhafaþjóðaratkvæðagreiðsl-
ur um önnur mál en þau er varða
rýmkun eða skerðingu sömu réttinda
og um er fjallað í stjórnarskrá er næst
komið að venjulegri löggjöf og þingmál-
11VV, u
Styttri kjallaragreinar
Kjallaragreinar í DV verða frá og með 2. desemb- um. Þetta mundu vera um 50 línur á handritsblaði
er styttri en verið hefur. ef 10 orð era að meðaltah í hverri línu.
Texti kjaharagreina í blaöinu verður ekki lengri DV áskhur sér rétt til að stytta aðsendar kjahara-
en 30 dálksentímetrar sem samsvarar um 3000 greinar niður í þessa lengd.
slögum (stafir plús bil mihi orða) eða um 500 orð-