Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.1992, Qupperneq 14

14
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjórl: HÖRÐUR EINARSSON'
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91)63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Vanhugsaður feðraskattur
Svokallaður „feðraskattur“ er dæmi um vanhugsaða
skattlagningu, sem ríkisstjómin stendur fyrir. Þetta er
nafngift, sem gefin hefur verið ráðgerðri hækkun með-
lagsgreiðslna.
Fulltrúar ráðherra færa gjarnan sem rök fyrir slíkri
hækkun, að meðlagsgreiðslur séu nú tiltölulega lágar.
Ríflega 7500 krónur á mánuði frá föður til framfærslu
bams sé of lítill hluti af framfærslukostnaði bamsins.
Varla sé hægt að búast við, að ríkið og móðirin taki á
sig að bera jafnmikinn hluta af framfærslunni og bera
þarf á móti föðurnum. Þessi fuflyrðing gæti staðizt, en
það er þó allt annað, sem nú er verið að gera. Hækkun
meðalagsgreiðslna skilar sér ekki til barnanna, því að
á móti skerðast mæðralaun og barnabætur, í flestum
tflvikum meira en nemur hækkun meðlagsins.
Meðlagið á samkvæmt ráðagerð ríkisstjórnarinnar
að fara upp í rúmlega ellefu þúsund krónur á mánuði.
Hækkunin verður í mörgum tilvikum erfið greiðendum,
og vanskil hlaðast upp. Vanskifln eru nú um þrír millj-
arðar króna.
Nú greiða tæplega 11.700 einstakflngar meðlög með
alls 15.900 börnum. Verði farið að tillögum ráðherra,
munu meðlagsgreiðslur hækka um 60 milljónir á mán-
uði, eða 715 milljónir á ári. Þarna er því um mjög stóra
fjárhæð að ræða, sem ætlazt er tfl, að þessi hópur standi
undir. Nú þegar gæti^mikils uggs meðal meðalagsgreið-
enda, og margir þeirra hafa haft samband við blaðið og
lýst því, hversu ókleift þeim mundi reynast að bera hin-
ar auknu byrðar. Þessi hækkun, ásamt fleiri hækkun-
um, er ráðgerð á sama tíma og ráðherrar hafa gefizt
upp við mikinn hluta þess niðurskurðar, sem þeir áttu
að taka á sig. Eftir af „sparnaði“ ríkisins standa því lið-
ir eins og skerðing bamabóta, á móti hækkun meðlaga.
Verst er þó, að þær fórnir, sem barnafólki er ætlað að
færa, munu ekki verða til mikils. En einnig er athyglis-
vert, hve lítið ígrunduð „hækkun feðraskattsins“ er.
Aðstoðarmaður heilbrigðisráðherra lýsir þessu þann-
ig í DV: Hlutur heflbrigðis- og tryggingaráðuneytisins í
ráðgerðum niðurskurði ríkisstjórnarinnar var töluverð-
ur að þessu sinni. Ráðuneytismenn reyndu að deila nið-
urskurðinum niður á hina og þessa aðila. Nú kom í
hlut greiðenda meðlags að taka þetta á sig en þeir höfðu
verið látnir í friði til þessa. Eftir því sem kreppan krepp-
ir meira að okkur, koma æ fleiri inn í myndina. Svo
segir aðstoðarmaðurinn. En útreikningar á afleiðingum
þessara ráðagerða fyrir einstaklingana „lágu ekki fyr-
ir“. í ráðuneytinu lágu heldur ekki fyrir upplýsingar
um hvemig hækkun meðlags mundi leggjast á menn
með tifliti til tekna. Ráðuneytið lét ekki fara fram fag-
lega úttekt á því, hver væri raunverulegur framfærslu-
kostnaður barna né hve stóran hluta hans feður greiða
umfram hið lögbundna lágmark. Ráðuneytismenn
studdust bara við eigið „mat“ í þessum efnum. Þannig
var augljóslega rennt bflnt í sjóinn, og síðustu daga
hefur verið leitað leiða tfl að „mflda“ aðgerðimar.
„Feðraskatturinn“ var því illa undirbúinn, og honum
nánast kastað fram, af því að ráðuneytið „átti að koma
með niðurskurð“. Þessi „skattur“ verður greinilega allt-
of þungur mörgum, sem hafa litlar tekjur. Hann nýtist
bömunum að engu, svo að flas um slíkt er út í hött í
þessu sambandi. Þetta er enn ein útfærslan á of mikilli
skattheimtu ríkisstjómarinnar, sem setur skattamet æ
ofan í æ.
Haukur Helgason
ÞRIÐJUDAGUR 15. DESEMBER 1992.
„Ahrif óróans mikla á gjaldeyrismörkuöum hafa enn ekki komið fram til fulls,“ segir Guömundur m.a. í grein
sinni. - í kauphöllinni í London.
Undiralda í
gengismálum
Mönnum finnst sem dálítil ró sé
að komast á í Evrópu á gjaldeyris-
mörkuðum eftir sveiflumar í sept-
ember, fall sænsku krónunnar 19.
nóvember, hreyfingar pesetans og
atlöguna að norsku krónunni.
Margt bendir þó til að ekki séu
öll kurl komin til grafar. Spákaup-
menn leita nýrra færa og veilur
evrópska myntkerfisins em athug-
aðar nákvæmlega.
Misgengi
Líklegt er að talsvert misgengi sé
enn á milli hinna ýmsu mynta Evr-
ópu. Sumar hafa fallið of mikið
gagnvart þýska markinu en aðrar
ekkert.
Gengisfellingar pundsins, Umnn-
ar, pesetans og sænsku krónunnar,
svo miklar sem þær vom, breyta
og skekkja samkeppnishæfni á
sameiginlegum markaði.
Danir standa til dæmis tiltölulega
sterkt en tahð er að.um 30% út-
flutnings þeirra fari til Bretlands,
Svíþjóðar, ítaliu og Spánar.
Að meðaltali virðist samkeppnis-
hæfni þeirra hafa rýmað um 10%
vegna gengisbreytinganna, versn-
andi viðskiptakjör á máli Þjóöhags-
stofnunar.
Margir setja spurningarmerki
við franska frankann. Franskir út-
flytjendur kvarta. Samkeppnis-
staðan hefur versnað vegna gengis-
breytinganna. Franskur landbún-
aður óttast niðursöður GATT-við-
ræðnanna.
Áhrif óróans mikla á gjaldeyris-
mörkuðum hafa enn ekki komið
fram til fulls. Spákaupmenn gætu
hæglega gert atlögu aö tiltölulega
veikum myntum, t.d. franska
frankamun, írska pundinu og e.t.v.
dönsku krónunni o.s.frv. En jafn-
framt gætu löndin orðið að grípa
KjaUarinn
Guðmundur G. Þórarinsson
varaformaður
Verkfræðingaféiags íslands
til aðgerða vegna misgengis vegna
breyttra viðskiptakjara.
Evópska myntkerfið
Víða kemur fram að menn telja
evrópska myntkerfið hafa beðið
hnekki við atburði síðustu mánaöa.
Tengingin viö ECU standist ekki
áhlaup spákaupmanna og kerfið sé
viðkvæmara og valtara en talið
var.
Líklega hafa hagfræðingar og
seðlabankar misreiknað sig á hæð
öldunnar þegar spákaupmennskan
fer af stað. Frjálsir fjármagnsflutn-
ingar verða þá flóðbylgja sem brýt-
ur niður jafnvel sterkustu vamar-
garða. Vaxtamunur og mat á veil-
um kerfisins, einstakra mynta,
leggja til hæðarmuninn sem knýr
flóðið áfram. - Þrátt fyrir logn nú
um stundir hreyfir sig hægt, „sú
hin kalda undiralda“.
Eins og svo oft áður og e.t.v. nær
alltaf skiptast menn í tvo hópa eða
fleiri um lausnir.
Sumir telja evrópska myntkerfið
hafa beðið slíkan hnekki að bíða
verði átekta og sjá hverju fram
vindur. Flýta sér hægt.
Aðrir telja að eina leiðin út úr
vandanum sé að flýta þróun mynt-
kerfisins, koma á einni mynt innan
Evrópubandalagsins (e.t.v. innan
Evrópska efnahagssvæðisins?) og
einum seðlabanka fyrir svæðið.
Ljóst er að ein mynt gefur ekki
færi á spákaupum einnar myntar
á kostnað annarrar.
Leiðin til baka frá fijálsum fiár-
magnsflutningum er ekki fær og
ekki æskileg. En bregðast verður
viö vandanum.
Áður en menn hverfa til einnar
myntar innan svæðisins verða þeir
að finna réttu hlutfólhn á milli
hinna gömlu.
Spákaupmennskan verður erfið-
ari eftir því sem myntsvæðin eru
stærri. Guðmundur G. Þórarinsson
„Víða kemur fram að menn telja evr-
ópska myntkerfið hafa beðið hnekki
við atburði síðustu mánaða. Tengingin
við ECU standist ekki áhlaup spákaup-
manna... “
Skoðaiiir annarra_________________
„Tóbakið hreint
fæ ég gjörla greint“
„Nú heyrist að reykingar fari vaxandi meðal
ungíinga og ég er ekki tibúinn að trúa á að það þurfi
að vera teikn um versnandi mannlif eða að sjálfgefið
sé aö það leiði til heróínfíknar. Hve margir æth þeir
skrokkar séu hvort sem er, sem mikið er gefandi
fvrir hvort endast skemur eða lengur? Um það hefur
frá öndverðu mátt deila. Hefur ekki heilbrigðiskerfið
drjúgan kostnað af gamalmennum, sem aldrei ætla
að gefa upp öndina, þótt þau tóri sjálfum sér til ein-
tómra leiðinda? ... En ég bregð yfir mig skikkju
Predikarans í Bifhunni, sem býður að njóta sem
áhyggjuminnst fárra ævidaga mannsins og varar við
að taka jarðlífshnaukið of alvarlega. Og jafnan þegar
á móti blæs, tek ég upp sígarettuna eða pípuna og
blæs á móti eins og bhandi öndunarfæri leyfa. Er
þá ekki ónýtt að minnast oröa séra Hahgríms:
„Tóbakið hreint fæ ég gjörla greint / gjörir það hug-
anum létta / skerpir vel sýn / sorg hugarins dvín /
svefnbót er fín. / Sannprófað hef ég þetta.“ “
Atli Magnússon: I timans rás, Tíminn, 12. des.
Nýr grunnur stöðugleika
„Þær rekstrarforsendur sem nú liggja fyrir, m.a.
að því er varðar gengið, eru mjög erfiðar ... k hinn
bóginn er þess ekki að vænta að sátt verði um stöðug-
leika og batnandi skilyrði atvinnulífsins valdi það
versnandi kjörum almennings frá því sem nú blasir
við. VSÍ hlýtur því aðjeita eftir samvinnu við verka-
lýðshreyfinguna um að byggja upp nýjar forsendur
fyrir stöðugleika, m.a. á grundveih stöðugs gengis,
batnandi rekstrarskilyrða og atvinnuástands. Þetta
er sá nýi grunnur stöðugleika sem öll þjóðfélagsöfl
þurfa að sameinast um.“
Úr leiðara Fréttablaðs VSÍ, Af vettvangi.