Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.1993, Síða 31

MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 1993
Menning
31
Óhugnanleg
Ivfsreynsla
Það sem mér finnst tvímælalaust standa upp úr eftir
lestur bókarinnar í viðjum vímu og vændis er aðdáun
á því hvernig Matthildi Jónsdóttur Campbell tókst upp
á eigin spýtur að koma sér út úr þeim vítahring heróín-
neyslu og vændis, sem hún hafði um árabil setið fost
í. Það þarf ekki að koma neinum á óvart að hún líki
því sjálf við kraftaverk.
Það er enginn skortur á frásögnum af ömurlegu hlut-
skipti þeirra sem verða heróínneyslu að bráð. Það sem
er óvenjulegt við þessa frásögn er einfaldlega að það
er íslensk stúlka sem á í hlut.
Óhugsandi er fyrir kvenfólk að fjármagna heróín-
neyslu án þess að leiðast inn á braut vændis. Það varð
Bókmenntir
Gunnlaugur A. Jónsson
enda hlutskipti Matthildar og frásögn hennar, sem
systir hennar, Hafdís L. Pétursdóttir, hefur skráð hefst
þannig: „Ég heiti Matta, ég er fíkill. Dópisti, hóra og
ökniefnasah eru titlar, sem ég gæti sett aftan við nafn-
ið mitt í símaskránni.“ Bókin í heild staðfestir aö engu
orði er ofaukið í þessum óvenjulegu upphafsorðum
hennar.
Matthildur fæddist í Reykjavík 1946 og ólst upp viö
fátækt á Njálsgötunni í Reykjavík og fékk snemma að
kynnast hinum dekkri hhðum mannlífsins, var m.a.
nauðgað á unga aldri á sveitabæ sem hún var send á
yfir sumartímann. 21 árs hélt hún th Bandaríkjanna
og skildi effir hér á landi bam sem hún hafði eignast
í hjónabandi sem rann út í sandinn. Hún kom til
Chicago án þess að kunna orð í ensku vegna ástar á
bandarískum hermanni sem hún hafði kynnst hér á
landi. Hann hafði lofað henni gulli og grænum skógum
en reyndist trúlofaður þegar hún birtist skyndilega.
„Trúlofaður" var því fyrsta orðið sem hún lærði í
ensku. Þó giftist hann henni vegna þrýstings frá móð-
ur sinni. Eftir skilnað viö þennan mann sem reyndist
aht annar en hann hafði sagst vera leiddist hún smám
saman inn á braut vímu og vændis, börnin vom tekin
af henni og leið hennar lá stöðugt niður á við. Svo
djúpt var hún sokkin að eitt sinn vaknaði hún upp í
líkhúsi. En á ótrúlegan hátt tókst henni um síðir að
ná sér upp úr því feni sem hún var sokkin í.
Matthildur Jónsdóttir Campbell. Tókst upp á eigin
spýtur að koma sér út úr vítahring heróínneyslu og
vændis.
Vissulega hefði verið unnt að vinna mikið betur úr
þessum efnivið og vafalaust hefði hún orðið áhrifa-
meiri ef fagmaður hefði verið fenginn th að vinna
verkið, sem hefði verið fær um að gæða persónur sög-
unnar meira lífi, kafa dýpra í vandamálin o.s.frv. En
mér er þó ofar í huga en slíkar aðfinnslur og ábending-
ar það hugrekki sem þær systur sýna með því að ráð-
ast í sameiningu í samningu þessarar bókar í þeim
thgangi að einhverjir geti lært af reynslu Matthildar
og þannig varast að lenda inn á þeirri braut sem óneit-
anlega var á köflum helvíti líkust. Sá thgangur þeirra
systra er í fuhu samræmi .við það starf sem Matthhd-
ur vinnu nú á götum Chicago og er í því fólgið að reyna
að hjálpa sem flestum sem eru staddir í því víti sem
hún hefur kynnst svo rækhega af eigin raun. Það er
því von min, þrátt fyrir ýmsa smíðagaha á bókinni,
að sem flestir lesi hana.
Hafdis L. Péfursdóttir
í viðjum vimu og vændis
Skjaldborg 1993 (199 bls.)
Myndir málsins
Nýr og veglegur hðsauki hefur bæst við handbóka-
kost heimhanna með Merg málsins, bók Jóns G. Frið-
jónssonar um íslensk orðathtæki þar sem fjahaö er
um uppruna, sögu og notkun hölega 6000 orðathtækja.
Um 4000 þeirra hafa ekki fengið sérstaka umfjöllun
áður og því bætir þetta verk verulega við þá handbók
sem fyrir er á markaði um sama efni, íslenskt orðtaka-
safn Hahdórs Hahdórssonar. Sú bók var brautryðj-
endaverk á sínum tíma og það má vera mikið ánægju-
efni að rannsóknum á þessu sviði hafi miðað svo vel
á veg að nú sé hægt að leysa hana af hólmi. Auk þess
að bæta viö verk Hahdórs, sumpart með víöari skh-
greiningu á viðfangsefninu en líka með nákvæmari
orðtakaleit, fer Jón stundum nýjar skýringarleiðir og
hefur víða grafið upp eldri dæmi en áður hefur verið
gert.
í formála er gerð grein fyrir verkinu og afmörkun
efnis. Orðathtæki eru skhgreind sem fastmótuð orða-
sambönd sem notuð eru sem ein hehd en geti þó aldr-
ei staðið ein og samhengislaus. Nefndir eru fimm
flokkar: orðtök, talshættir, fastar líkingar, fleyg orð
og samstæður, en ekki er ahtaf augljóst hvemig megi
halda þeim aðgreindum. Þessi flokkun er sett fram th
að lesendur megi glöggva sig á efninu en henni er
ekki fylgt eftir í bókinni enda virðist ómögulegt að
draga skýra markahnu um orðathtæki. Th að auka
nytsemd bókarinnar hefur verið vahn sú ágæta leið
að sehast frekar of langt en sleppa því sem gæti þarfn-
ast skýringar.
Orðathtækjunum er raðað eftir stafrófsröð lykhorð-
anna hkt og hjá Hahdóri Hahdórssyni. Merking þeirra
er skýrð sérstaklega áður en kemur að orðathtækinu
með svigagrein um sthghdi eftír því sem við á (form-
legt, óformlegt, sjaldgæft eða nýmæli). Þá kemur skýr-
ing með notkunardæmum (og oft skemmthegum og
lýsandi teikningum Ólafs Péturssonar) og upplýsing-
um um aldur og uppnma með tilvísunum í heimhdir
og erlendar hhðstaeður. Ekki þarf að lesa lengi í þessu
mikla riti th að sjá hve traust vinna hggur þar að
baki. Hér fá lesendur ahar helstu upplýsingar um þau
Bókmenntir
Gísli Sigurðsson
orðathtæki sem þeir rekast á í rituðu máh. Helst má
finna að því aö hth áhersla sé á að safna nýjum oröa-
thtækjum úr mæltu máh, t.d. líkingum af tölvum, bh-
um og íþróttum. En e.t.v. má segja að sú málnotkun
eigi eftir að festa sig í sessi og eigi því ekki erindi í
það grundvaharrit sem hér er á ferð.
Mergur málsins er önnur bókin á þessari jólavertíð
sem fjahar um íslensk orðtök. Hin er bók Sölva Sveins-
sonar. Hér eru á ferð mjög ólík verk því að bók Sölva
er einkum ætluð yngra fólki og byggist að mestu á
rannsóknum Hahdórs Hahdórssonar en setur efniö
fram á skemmthegan og nýstárlegan hátt, flokkar orð-
tök eftir uppnma þeirra og auðveldar mönnum skap-
andi notkun bókarinnar með tvenns kpnar atriðis-
orðaskrám, orðalykh og merkingarlykh. í ljósi þeirrar
framsetningar má hugsa sér hve mikih fengur hefði
orðið aö slíkum skrám með þessu glæshega framlagi
th íslenskra fræða sem hér er th umræðu. En það
breytir ekki því að Mergur málsins á skhyrðislaust
erindi inn á öh menningarheimih í landinu.
Jón G. Friðjónsson
íslensk orðathtæki:
Mergur málsins (837 bls.)
Öm og Örlygur 1993

MOSFELLINGAR
Jól og áramót
í kirkjunum okkar
AÐFANGADAGUR:
Kl. 16.00
Aftansöngur
í hátíðasalnum {
á Reykjalundi
Athugið:
Þessi guðsþjónusta
er öllum opin,
eins og aðrar
guðsþjónustur
safnaðarins
KI. 18.00
Kl. 23.30
Aftansöngur
í Lágafellskirkju
Miðnæturmessa
í Lágafellskirkju
JÓLADAGUR:
Kl. 14.00
Hátíðarmessa
í Lágafellskirkju
ANNAR í JÓLUM:
Kl. 14.00
Hátíðarmessa
í Mosfellskirkju
GAMLÁRSDAGUR:
171 \ O AA Aftansöngur
1^-1 • 1Ö#UU í Lágafellskirkju
Sóknarprestur: Séra Jón Þorsteinsson
Organisti: Guðmundur Ömar Óskarsson
Kirkjukór Lágafellssóknar