Alþýðublaðið - 13.06.1967, Blaðsíða 5

Sjálfboðaliðar við
fornleifakönnun
íslendingar, sem til Bretlands
fara, fyllast oft öfund yfir öllum
eldgömlu höllunum, kirkjunum
og virkjunum, sem þar er að
sjá út um allt land og bera það
ósjálfrátt' saman við fátæktina
hér heima á sviði gamalla húsa.
En Bretar eiga ekki aðeins mikl-
ar fornminjar ofan jarðar, held-
ur er þar mikið af fornminjum
í jörðu og stöðugt unnið að upp-
greftri þeirra. í Bretlandi er
starfandi ráð, sem heitir Council
for British Archeology, og hefur
það afskipti af uppgreftri út um
allar Bretlandseýjar.
Nýlega lásum við í blaði, að
fornleifaráð þetta telcur á móti
sjálfboðaliðum til starfa við hina
ýmsu uppgrefti, er fram fara
á þess vegum víða um Bretlands-
éyjar. Er þar að sjálfsögðu aðal-
lega um að ræða ungt fólk, sem
áhuga hefur á fornleifafræði og
vill verða sér úti um nokkra
þjálfun í slíkum störfum. Kaup-
ið mun ekki vera hátt.
Nokkur dæmi um uppgrefti
voru í fyrrgreindu blaði. Það er
verið að grafa upp steinaldar-
minjar í Suffolk, keltneskan
kastala frá járnöld í Cornwall,
rómverskt leikhús í Essex, róm-
verskt' virki í Dorset í War
wirckshire og í Fife í Skotlandi,
og í Somerset er jafnvel talið
FRÍMERKI
KARL VON LINNÉ
Komið niður á lag frá 4. öld. Moldin skafin af steinum úr rústum
bóndabýlis frá dögum Rómv. á Englandi um 300 f. kr.
að fundizt hafi leifar kastala
Arthurs konungs Camelot.
Það er ekki nema á vissum
stöðum, sem sérfræðinga í upp-
greftri er þörf, annars staðar
munu allir eldri en 16 ára vera
velkomnir, en þeir þurfa að vera
vel að sér í ensku.
Svo er eitt atriði, sem fyrir-
svarsmenn þessara framkvæmda
segja að sé nánast regla. Nýlið-
um gengur oftast bezt af öllum
að finna merkilega hluti. í fyrra
tók amerísk stúlka í fyrsta sinn
þátt í uppgrefti hjá dómkirkju-
einni í Sussex. Hún var ekki búin
að vera einn dag að störfum, er
hún fann mósaíkgólf frá tímum
Rómverja. Og svipað kom fyrir
húsfreyju eina frá Bognor Regis
fyrir þremur árum. Tíu mínút-
Framhald á bls. 10.
LINNÉ dvaldi í Lundi eitt ár.
Líkaði honum ekki hve náttúru-
vísindin voru höfð útundan sem
námsgrein og flutti sig til Upp-
sala, en þar tók ekki betra við,
því að náttúruvísindin voru þar
einnig í kalda koli og tilsögn í
jurtafræði var Linné ekki unnt
að fá. Eitt sinn var hann á gangi
í blóma^rði háskólans og rakst
þar á gamlan þeiðursmann, sem
þið munuð flest kannast við.
Maðurinn var Ólafur Celsíus, sá
er hitamælirinn er kenndur við.
Celsíus gaf sig á tal við hinn ein-
kennilega stúdent, sem gekk
þarna um og skoðaði jurtirnar og
undraðist hann þekkingu hans á
þeirri grein náttúruvísindanna.
Skömmu síðar þakkar Linné
guði fyrir (í dagbók sinni) að
'hafa liitt þennan mann. Hann
fékk að búa á heimili Celsíus og
eta við borð hans.
Linné langaði mjög til þess að
fara norður í Lappland. Hann
þráði að kynnast náttúrunni og
jurtalifinu norður þar. En í þá
daga var Lapplands-ferð hrein-
asta Bjarmalandsför, — jafn-
hættuleg talin og heimskautaför
á vorum dögum. Móðir Linnés
reynir að hafa hann ofan af þessu
og vitnar í bréfum sínum í bibl-
íu og sálmabók sínu máli til
stuðnings. En Linné fer engu að
síður. Um þá ferð hefur hann
skrifað merkilega ferðasögu. —
Hann lýsir jurtum, dýrum og
steinum, lifnaðarháttum Lapp-
anna, hreina loftinu, tæra berg-
vatninu og hinu víðlenda útsýni.
Hann lofar og prísar hið frjálsa,
óbundna líf Lappanna. „Þið
Lappar, sem eruð sjálfum ykkur
nógir, þurfið hvorki að óttast ó-
frið, hungur eða pestir, sem
stundum eyða önnur lönd á svip-
stundu.” Eftir Lapplandsferðina
fór hann um önnur héruð Sví-
þjóðar. Hann rannsakaði alla
náttúru lands síns, varð nokkurs
konar Þorvaldur Thoroddsen síns
lands, að því undanskildu, að
hann var brautryðjandi slíkra
rannsókna. Hann varð meiralen
jurtafræðingur, því að hann gaf
gaum að öllum fyrirbærum nátt-
úrunnar. Og hann lét ekki sitja
við rannsóknir á náttvirunni
einni, heldur hafði hann og vak-
andi auga á menningu íbúanna,
trúræ.kni þeirra, siðum og lifn-
aðarháttum öllum. Á ferðum sín-
um bjó Linné í Uppsölum. Her-
bergi hans var líkast safni, fúlll’
frá gólfi til lofts af dýrum, stein-
um og jurtum. Innan um þetta
sat hann og skrifaði heila hauga
af ritgerðum, sem hann var sann-
færður um að mundu valda mikl-
um framförum í náttúruvísihd-
um, ef einhver fengist til að gefa
þær út. Hann hugsar ráð sitt.
Það verður svo úr, að hann ,af-
ræður að leita fyrir sér í Hol-
landi, blómaræktarlandinu mikla,
því að þar skorti hvorki fé né
ást á náttúrufræðum. — Liiiné
skrifaði á latínu, en það mál var
þá eins konar móðurmál vísind-
anna. Á leiðinni kom hann við
í Hamborg. Þar var þá geymd
gersemi mikil úr ríki náttúrunn-
ar, sem Linné hafði lengi langað
til að sjá. Það var sjöhöfðaða ó-
freskjan, „eina dýrið af þeirri
tegund í heiminum og menn lof-
uðu guð fyrir að það hafði ekki
aukið kyn sitt.” — Nú kom Linné
til að sjá þetta viðundur verald-
ar. Hann var fljótur að sjá hvað
þarna var á ferðinni: Sjö rakaðir
hreysikattarhausar höfðu verið
festir á bol og skinn límt yfir.
Saga þessa „dýrs” varð nú kunn.
Munkar nokkrir höfðu gert dýr
Framhald
Leitað að Artúri kóngi í South Cadbury kastala í Somerset. Þetta
hæðardrag gæti verið vígi foringja úr lði Arthúrs konungs á 6.
öld, e. t. v. Camelots. Myndin sýnir lítinn hluta af uppgrcftrinum.
Hulunni svipt af steinöldinni. Hauskúpan og beinin komu í ljós við uppgröft keltnesks vígis, ef til vill
2100 ára gamals.
13. júní 1967 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5