Alþýðublaðið - 05.11.1967, Síða 7

Sunnudags AlþýSublaS — 5. nóvember 1967
7
í septembermánuði
síðastliðnum fór rit-
stjóri Alþýðiublaðs-
ins í heimsókn til
Sovétríkjanna í boði
sovézka blaða-
mannasambandsins. I
þessari grein bregður
hann upp nokkrum
sundurl’ausum mynd-
um og hugsunum úr
því fróðlega ferðalagi.
sem er til bóta á högum þeirra.
Þegar rætt er við rússneska
blaðamenn um samanburð á lífs
kjörum almennings í Sovétríkj-
unum og á Vesturlöndum, viður
kenna þeir fúslega, að margt
skorti enn hjá þeim í vöruvali,
þjónustu og á fleiri sviðum. En
þeir benda á, að sovézki alþýðu
maðurinn búi við miklu meira
öryggi en til dæmis sá ameríski.
Honum sé tryggð vinna fyrir
sæmilegt kaup, ríkið sjái honum
fyrir húsnæði fyrir sáralitla
leigu, hann fái alla læknishjálp
ókeypis frá vöggu til grafar,
alla fræðslu og skólagöngu. Sov
ézki alþýðumaðurinn eigi . að
mestu til ráðstöfunar það kaup,
sem ihann fær útborgað, og hann
geti lifað áhyggjulausu og betra
lífi en sá ameríski, sem búi við
ótta og öryggisleysi.
Þessar skoðanir hljóma ekki
ókunnuglega í eyrum norræns
jafnaðarmanns, sem kemur frá
velferðarríki. Meginatriði þess
öryggis, sem rússneski blaða-
maðurinn taldi upp, eru þegar
fyrir hendi í mörgum ríkjum
Vestur-Evrópu, og að koma
smóm saman í Ameríku líka.
Virðist því nokkur liætta á, að
Rússarnir missi höfuðfjand-
mann sinn, þegar hægfara só-
síalismi útrýmir hreinu auð-
valdsskipulagi á Vesturlöndum.
En einmitt sú þróun hefur und
anfarna áratugi orðið fyrir mikl
um áhrifum frá rússnesku bylt
ingunni, þótt sameiginlegar ræt
ur teygi sig raunar lengra aftur
í söguna.
Miklar breytingar verða um
þessar mundir í efnahagslífi
Sovétríkjanna, sérstaklega hvað
stjórnarhætti fyrirtækja snertir.
Er nú reynt að láta þau flest
öll bera sig fjárhagslega og hef
ur hverju og einu verið veitt
meira frjólsræði um ýmsar á-
kvarðanir. I>ó vara Rússar við
tilhneygingum ýmissa á Vestur-
löndum til að halda, að þeir séu
að taka upp kapitalistiska hætti
— það sé fjarri lagi.
Það er fróðlegt að koma í
sovézkar verksmiðjur Aðalritari
fiokksins í verksmiðjunni tekur
á móti gestum ásamt forstjóra.
Á vinnustöðum er hvarvetna ým —
is konar áróður, slagorð á rauð
um borðum, tilkynningaspjöld
þakin af prentuðu máli um ríkið
og flokkinn og myndum af verka
fólki, sem hefur hlotið viður-
kenningu fyrir störf sín.
Skammt utan við Minsk í By
elorússlandi (þeim er illa við, að
það sé kallað Hvítarússland) er
mikil bílaverksmiðja, sem fram
leiðir 40 smálesta vörubíla.
Augu Rússanna ljóma af stolti
og ánægju, er þeir sýna gesti
þessi risavöxnu tæki en einmitt
þetta stolt má sjá víða og það
'hlýtur að vera ein af driffjöðr-
um þessa ríkis.
Ég spurði forstjórann, mynd
arlegan verkfræðing, af hverju
þessi bílaverksmiðja væri þarna
úti í sveit. Iíann svaraði, að By
elorússland væri landbúnaðar-
hérað, þar sem vélar væru nú
teknar upp við búskapinn, og
því hefði losnað um allmikið
vinnuafl. .Þess vegna var verk-
smiðjunni valinn staður — og
virðast fáir komast þjá vanda-
málum jafnvægis í byggð síns
lands.
Forstjórinn talaði mikið um
hina nýju rekstrarhætti og taldi,
að verksmiðjan fengi stórfé til
umráða, sem hún hefði ekki áð
ur fengið. Væri þetta fé notað
til að hvetja verkafólkið til
meirj og betri afkasta með því
að bæta aðstöðu þess, reisa
barnaheimili og ýmsar slikar
stofnanir, og jafnvel borga bón
usa. Forstjórinn sagði, að hlut-
verk verkalýðsfélaganna væri
sífellt vaxaridi, og í öllum mál-
um, sem snertu verkafólkið,
mætti segja, að valdaskipting
milli hans og verkalýðsfélagsins
væri til helminga.
— En hver ákveður kaupið?
Það er ákveðið sem liður í
heildaráætlun um framleiðslu
og rekstur verksmiðjunnar,
svarar hann Sú áætlun er að
sjálfsögðu gerð af yfirvöldum á
viðkomandi sviði.
Á hverju hausti grípur fólk
í laufskógabeltum Rússlands
löngun til að fara út í skóg til
að tína sveppi, rétt eins og við
liér heima skríðum síðsumars
um holt og hæðir til að tina ber.
Það er undurfagurt í skóginum,
því haustlitir eru í allri sinni
dýrð. Nóg er af sveppunum, en
bezt fyrir fáfróðan íslending
að fara gætilega, því hluti
þeirra eru baneitraðir. Inn-
fæddir bera þó engan beig —
þeir þekkja nákvæmlega hina
gómsætu og ætilegu sveppi og
fpra sér því ekki að voða.
Þegar sezt er niður undir
stóru eikartré með byelórúss-
neskum ritstjóra, sem ritar háð
greinar og þjóðfélagsádeilu, elt ,
ir alvara lífsins okkur uppi —
það er ekki einu sinni friður
langt úti í skógi. Hann tekur
að segja frá „partisani“ —
skæruliðum styrjaldaráranna,
sem börðust gegn nazistum, er
þeir hernámu þessi héruð.
Skæruliðarnir földu sig langt
inni í þykkni skóganna, eins
og hetjur liðinna alda jafnan
gera í ævintýrum. Þaðan sóttu
þeir fram og gerðu hernáms-
Franihald á 10. síðu.
UR HEIMI VfSINDANNA
ELEKTRÓNÍSK FURÐUVERK
EFTIR 15 ár kvikna ljósin af
sjálfu sér er þú gengur inn í
herbergi, og slokkna sömuleið-
is þegar þú ferð út. Sjónvarps-
mynd á veggnum og þú talar
skermurinn hangir eins og
gegnum þráðlausan sjónvarns-
síma. Vél eða eins konar raf-
magnsheili sér um nauðsynleg
innkaup og rekstur heimilisins
— og þetta eru einungis fáein
dæmi þess sem koma skal.
Sjónvarpstæki, sem hægt or
að bera í ól um öxl sér verða
þá á markaðnum, og hægt r.ð
hafa þau með í ferðalögum,
líkt og nú tíðkast um útvarps-
tæki. Sjónvarpstæknin eins og
hún verður í framtiðinní ger-
ir þér kleift að horfa á Ólym-
píuleikana um leið og þeir fara
fram, og þú getur fylgzt með
könnunarferðum um frumskóga
og fjöll, á þeirri stundu sem
þær eru framkvæmdar, rétt
eins og þú sért þar þátttnk-
andi. Þú getur fylgzt með at-
burðum víðs vegar í heiminum,
um leið og þeir gerast, í lit .
sjónvarpi sem hangir á veggn-
um í ramma.
Þú talar við vini og kunn-
ingja gegnum þráðlausan sjón
varssíma án þess að þurfa að
halda á klunnalegu símtóli. Þú
stendur ávallt augliti til aug-
litis við þann er þú ræðir við.
Samtalið verður hægt að taka
upp á hljóðband þegar þú ósk-
ar þess og leika sömuleiðis aft
ur. Um þetta sér sjálfvirkt upp
tökutæki sem þú stjórnar cin-
ungis með þv£ að þrýsta á
hnapp. Einnig verða til upp-
SEINT ætlar ofsókninni gegn
Fjáreigendafélaginu að linna. í
grein í Vísi hinn 28. þ. m. kem-
ur glöggt í ljós hvað ofsóknin er
á' háu stigi og rekin af slíku of-
forsi, að furðu gegnir. Ég er ekki
í minnsta vafa um, að ofsókn
þessi er brot á þeirri grein
stjórnarskrárinnar, sem fjallar
um mannréttindi.
Reykvíkingar hafa löngum
sturidað fjárrækt í smáum stíl,
og jafnan haft bækistöð sína í
nokkurri fjarlægð frá bænum.
Þetta hefur verið hin ágætasta
tómstundavinna fyrir eldri menn,
sem hafa gaman af sauðfé. Svo
tökutæki sem taka upp sjón-
varpsefni.
Rafmagnsheili sér um allan
rekstur heimilisins; innkaup á
nauðsynjavörum, bankavið-
skipli o.fl.
I-Ivenær mun svo allt þetta
eiga sér stað? Vísindamenn og
framleiðendur á sviði raftækn
innar fullyrða að allt þetta
verði orðin almenn þægindi eft
ir 15—20 ár.
Nú hafa flestir þeir hlutlr
sem nefndir voru verið fram-
leiddir. Hvers vegna þurfum
við þá að biða í 15—20 ár efth
að geta notfært okkur þá? Á-
stæðan er sú, að þessir hlutir
eru enn á tilraunastigi og það
dýrir að fáir valda því að festa
kaup á þeim. Með frekari til-
raunum verður hægt að gera
þá ódýrari, það ódýra að al-
menningur getur notfært sér
þá.
Ein af ástæðum þess að raf-
eindafræðingar geta sagt svo
nákvæmlega hvað verða vill
er sú að nú þegar hafa tilraun
ir gefið af sér góðan árangur,
svo grundvöllurinn er góður.
Fyrir 15 árum varð gagnger
bylting með tilkomu transis-
torsins. Nú byggist þróun
næstu ára á straumhringrás-
inni, sem er ómissandi. Hér
er um að ræða smáhring, jafn
vel ekkí stærri en þetta ,,o“,
en þrátt fyrir það með rúm
fyrir fullkomna straumhring-
rás. Möguleikarnir sem þetta
skapar eru ótrúlegir. Þessi
dvergstraumhringrás mun inn
an tíðar setja skrið á þróun
mála og gera mögulega hluti,
er að þessu talsverð hagsbót.
Eins og öllum er kunnugt, er oft
erfitt fyrir. aldraða menn að fá'
vinnu við sitt hæfi hér í bænum.
Þá er ekkert ákjósanlegra fyrir
þá en að hirða um nokkrar sauð-
kindur, bæði sér til gagns og
gamans. En þetta þarfaverk fá
þeir ekki að stunda í friði, held-
ur eru þeir ofsóttir og hundeltir
scm óbótamenn svo árum skipt-
ir.
Höfuðpaurinn í þessum ofsókn-
um er talinn vera sjálfur garð-
yrkjuráðunauturinn, sem sagður
er greindur maður, en notar gáf-
ur sínar til þessarar þokkalegu
sem annars væru óframkvæm-
anlegir.
Þau atriði sem þróun þess-
ara mála mun hafa meginá-
hrif á, eru sjónvarpssíminn og
rafmagnsheilinn sem getið var
um áðan.
Hins vegar eru mörg minni
atriði sem einnig njóta góðs
af þessum framförum. Má þar
nefna sjálvirkni á tendrun ljósa
ið var um í upphafi greinar-
innar. En það eru fleiri mögu
leikar til að fá slíkt rofakerfi
til að virka. T.d. er hægt að
notfæra innrauðar geislanir
frá líkamanum, eða þá eíns
konar radarkerfi.
sem getið vár í upphafj greinar
Sjálfvirkt rofakerfi hefur
niarga kosti aðra en þá að
draga úr rafmagnskostnaði.
Það má einnig nota það sem
vörn gegn þjófum: Ef einhver
kemur nálægt húsinu í nátt-
myrkri kvikna Ijós, bjöllur
hringja og boð ganga beint til
lögreglustöðvarinnar gegnum
símakerfi.
Árið 1980 þarft þú ekki að
hlaupa að símanum þegar
hann hringir. Fjarstýritæki
sem þú berð á þér gerir þér
kleift að svara í símann og
tala í hann hvar í húsinu sem
þú ert staddur. Sama fyrir-
komulag verður hægt að hafa
við hin ýmsu heimilisstörf.
Það verður m.a. mögulegt
fyrir þig að kveikja upp áu
þess að fara niður í kjallara,
og framkvæma ýmsa aðra hluti
frá hægindastólnum þinum,
þar sem þú situr og horfir á
sjónvarpið.
iðju. Þá hafa kommúnistar stutt
hann nokkuð, eins og jafnan þeg-
ar þeir sjá, að þeir geta verið
öðrum til óþurftar. Sjálfstæðis-
menn eru klofnir í málinu. En
þeir sem að óþrifaverkinu
vinna, hafa beitt fyrir sig frú
Auði Auðuns, og er ekki frúnni
til heiðurs. Sennilega er þó hlut-
ur lögreglunnar verstur. Það hef-
ur komið opinberlega fram, að
lögreglan þykist jafnan alltof fá-
liðuð. En þegar um slíkt óþurít-
arverk er að ræða sem þetta,
virðist hún hafa nægan mann-
afla til að hundelta fjáreigend-
ur.
í mörg ár hefur félag fjáreig-
enda í Reykjavík haft sína aðal-
bækistöð í brekkunni nokkurn
spöl ofan við Blesagróf, og rná
því segja, að þeir hafi verið með
þetta fyrir utan sjálfan bæinn,
og því engum til meins. En það-
an var þcim vísað á' burt, sem.
Framhald á 10. síðu.
OFSÓKNIR GEGN FJÁR-
EIGENDAFÉLAGINU