Alþýðublaðið - 08.02.1968, Blaðsíða 12

'h

ÞJÓÐSKÁLD
Sú var tíð, að allvel gátum við ort
og áttum þó nokkur frambærileg nöfn,
en nú er farið að taia um skáldaskort
og skilningsleysi á vísur og kvæðasöfn,
og illa gengur að útnefna þjóðskáld vort
og ósýnt að málinu verði komið í höfn.
En þjóðskáldaleysið auðvitað illa fer
íslendingum sem gamalli bókmenntaþjóð,
og vitaskuld hugsar margur meö sjálfum sér
um sína verðleika og ættgöfugt skáldablóð.
Ég get til dæmis tíundað hvenær sem er
tuttugu þúsund meiriháttar Ijóð.
Ég komst reyndar ekki í skólaskáldskapinn,
þótt skylt hefði verið að birta þar kvæði eftir Lóm,
en það voru fleiri, sem ekki komust þar inn
af öndvegisskáldum og máttu þola sinn dóm,
þó mun ég síðastur atyrða hann Erlend minn,
en ábending skal þetta vera, saklaus og fróm.
Þeir eru skrýtn'ir þessir stjórn-
mátamenn, það má nú seffja. Nú
virðast Jíeir halda að Jiað nægi
til að gera íslendinga að góðum
búmönnum að taka upp búmanns
kiukku árið um kring ...

Iss, ekkert fer maður fyrr í rúm
ið þótt þeir flýti klukkunni...
Það er nú mc’iri flýtirinn á cllu
nú til dags, og mi ætla þeir að
fara að flýta klukkanni líka ...
í
HAFT í HÓTUNUM
SKÁLDSAGA EFTIR ERLING ÚR TEIGI
HEIFTARÚTGÁFAN 1968.
Sannast sagna liefur framlag sveitamanna til íslenzkra nú-
tímabókmennta verið heldur klént síðustu áratugi. Þess vegna
gætti hjá mér nokkurrar forvitni, þegar ég opnaði þetta nýja
verk úr þeim jarðvegi sprottið.
Ég varð ekki fyrir vonbrigðum. Bókin er öskuhaugamatur
og hefði verið nær að fara þangað beint með handritið, held-
ur en að þvæla því í gegnum prentsmiðju fyrst.
Þá er þar fyrst að taka að nafnið er út í hött því að bók
in, eða ,,sagan“ fjallar um ung hjón í litlu koti á sjávar-
strönd og uppáfallandi skipbrot þar úti fyrir. Ekkert það er
fyrir hendi í efni bókarinnar, sem réttlætir slíka nafngift.
Hinsvegar gæti það verið sprottið annaðhvort af því að les-
endur hafa í hótúnum við sjálfa sig fyrir að vera að lesa þessa
vitleysu, eða þá þeirri ástríðu íslenzkra sveitamanna að láta
allar setningar standa í stuðlum.
í sem allra styztu máli, mætti skilgreina efni bókarinnar
svo, að hún fjalli öðrum þræði um harða lífsþaráttu þeirrar
ikynslóðar, sem gaf okkur landið í arf, en hinum þræði um
baráttu Sólveigar húsfreyju við hoppiskoppið 1 hjartanu
frammi fyrir útlendum strandkafteini. Frammistaða hennar í
þeirri þöglu, en þrúngnu orrustu, er ekki betrj en svo, að
liöfundi þykir hæfa að velja henni nafnið dækja undir bók-
arlok.
Bóndi Sóiveigar, Vandráður, er myrtur í byrjun annars
kafla og er dauður út í gegn. Þannig vergur hann næsta tor-
ræður persónuleiki og lýsing höfundar á honum nokkuð í
molum.
Þetta atriöi er einmitt einn af verri göllum bókarinnar.
3ja aðalpersóna í slcáldsögu hefur hingað til fengið að tóra
aftur undir bókarlok.
Ekki leynir sér, að höfundur hefur ætlað að skapa ákaf-
lega dramantísk persónu, þar sem Sólveig er. Hún birtist
fyrst sem stolt og mikillát fjallkona, þegar hún reynir að
klóra augun úr strandkafteininum, meðan hann er að kála
bónda hennar uppi á baðstofulofti. En sú dýrð stendur ekki
lengi. í umgengni við kafteininn missir hún liverja fjöðrina
af annarri úr englavængjunum, þar til hún stendur uppi í
bókarlok öllu rúin og höfundur gefur hana á báíinn, og vís-
ar allri ábyrgð frá sér.
Um strandkafteininn er það að segja, að honum er ekki
lýst öðruvísi cn með því sem hann tekur sér fyrir liendur,
þar eð höfundur treystir sér ekki til atlögu við það mál,
sem hann talar. Þess vegna ér hann í bókarlok jafn ókunnur
og í byrjun. Hann er þó látinn mæla eina setningu við liögg-
stökkinn á þessa leið:
Det har veret mig en stór paanþjelse at have veret be-
kent með dig herr reppsbestýrer.
Þannig ber allt ao sama brunni. Ilöfundur veldur ekki
persónunum. Þær taka af honum ráðin og skvetta upp rass-
inum líkt og kálfar á vordegi og láta sem þær lystir. Þaraf-
leiðandi lendir allt éfni bókarinnar í hrærigraut svo að
enginn botnar í rauninni upp eða niður og allra sízt höfund-
urinn.
Ég vildi svo ljúka þessum ritdómi mcð þökkum til útgef-
anda fyrir að kaflaheiti eru skráð aftan við bókina í réttri
röð. - — Gaddur.