Alþýðublaðið - 07.04.1968, Blaðsíða 4

Hjá fiskveiðiþjóð, eins og okkur ís-
lendingum, er mikilvægt að rekin sé
starfsemi sem vinnur að rannsóknum
á afurðum, er skipa stærstan sess í
iþjóðarframleiðslunni, fiskafurðunum.
Að Skúlagötu 4 er starfandi Rannsókn
arstofnun fiskiðnaðarins. Við litum þar
ínn á dögunum og spjölluðum við dr.
;Þ»órð Þorbjarnarson, forstöðumann
^tofnunarinnar.
— Hvenær var Rannsóknar-
Stofnun fiskiðnaðarins komið á
fót?
— Rannsóknarstofnun í þágu
fiskiðnaðarins varð fyrst til ár-
íð >1934, þegar rannsóknarstofa
Fiskifélags íslands byrjaði sína
starfsemi. Hjá Fiskifélaginu var
þessi starfsemi allt til ársins
1965, og rekin sem sérstök rann-
■sókharstofa innan þess ramma.
1965 voru svo gefin út lög um
rannsóknir í þágu atvinnuveg-
anna og varð þessi stofnun þa
að sérstakri ríkisstofnun. Fékk
hún þá það heiti sem hún ber
í dag, Rannsóknarstofnun fisk
iðnaðarins. Árið 1934, þegar
þessi starfsemi byrjaði, þá var
hún í einu herbergi í húsinu
á horni Ingólfsstrætis og Skúla
götu, og var starfsmaður að-
eins einn. Nú höfum við hér
að Skúlagötu 4 vel búnar rann
sóknarstofur, sem ná yfir 800
ferm. gólfrými. Þar að auki höf
um við mjög vel búna tilrauna
verksmiðju, þar sem við getum
rekið livers konar tilraunastarf
semi á sviði fiskiðnaðar.
—• Hvaða starfa margir hér
nú?
— Starfsliðið er núna 24
menn. Þar af 10 háskólamennt
aðir sérfræðingar.
— Hvernig er svo starfsemi
stofnunarinnar háttað, í stórum
dráttum?
— Starfseminni er skipt í
tvær deilfjir. Annars vegar gerla
fræðideild, sem dr. Sigurður
Pétursson stendur fyrir, og hins
vegar efnafræðideild, sem ég
stend fyrir, jafnframt því að
ég er forstöðumaður stofnunar
innar í heild.
Við skiptum starfsemi okkar
gjarnan í þjónustustörf, annars
vegar og það sem við köllum
sjálfstæðar rannsóknir hins veg
ar. Þjónustustörfin eru t. d.
fólgin í því, að verulegur hluti
sjávarafurða okkar er seldur úr
landi eftir efnagreiningum.
Fara efnagreiningar þessar
fram hér. Annar liður þjón-
ustustarfanna er margs konar
eftirlit, sem okkur er falið af
hinu opinbera. T. d. höfum við
eftirlit með framleiðslu og út
flutningi á niðursoðnum og nið-
urlögðum vörum. Við fylgjumst
einnig með hreinlæti í frysti-
húsum, og er það eingöngu gert
í samvinnu við og eftir beiðni
sölusamtakanna eða framleið-
endanna sjálfra. Loks er okkur
falið eftirlit með notkun rot-
varnarefna í síldarverksmiðj-
um. Þegar mikið berst að í
verksmiðjunum eru þær til-
neyddar til að geyma hráefnið
og er það gert með því * að
láta í það rotvamarefni. Er um
tvenns konar efni að ræða, ann
ars vegar natríum nítrít ag
hins vegar formalín. Bæði þessi
efni eru eitruð og nítrítið á-
kaflega yandmeðfarið. Eftirlit
okkar á <að koma í veg fyrir
misnotkun. Misnotkun nítríts
getur haft alvarlegar afleiðing
ar og sem dæmi má geta þess
að fyrir nokkru framleiddu
Norðmenn mjöl, sem var ban-
eitrað regna ofnotkunar nítríts.
—• Hefur slíkt hent okkur ís
lendinga?
— Nei, við höfum aldrei orð
ið fyrir neinum verulegum
skakkaföllum hér ennþá, a. m.
k. ekkert á borð við þetta, —
og vonandi verður svo áfram.
Það er auðvitað skilyrði að
með þessum málum sé fylgzt.
Svo við víkjum aftur að
þjónustustörfunum, kemur einn
ig mikill fjöldi af sýnishorn-
um, allt í allt um 5 þúsund
á ári, sem þýðir 20 sýnishorn
hvern virkan dag. Þessu fylgir
ákaflega mikil og tilbreytingar
laus vinna. Hinn þátt starf-
seminnar köllum við svo sjáif
stæðar rannsóknir, og þar er
auðvitað um mikið meiri fjöi-
breytni að ræða, Eitt af því
sem við höfum alltaf lagt á-
herzlu á, er að fylgjast með
nýtingu hráefna fiskiðnaðarins,
og höfum staðið í stöðugum
rannsóknum á hráefni, bæði
þeim sem eru nýtt og svo hin
um sem ekki eru nýtt, og þa
einnig efnatöpum í iðnaðin-
um.
— Hefur nýting hráefna far
ið vaxandi hérlendis?
— Sannleikurinn er sá, að á
undanförnum áratugum bafa
orðið stórkostlegar framfarir á
þessum sviðum hjá okkur. T.
d. allt fram að árinu 1951 fóru
forgörfJum í síldarverksmiðj-
um landsmanna % - 14 af öll-
um mjölefnum síldarinnar, og
runnu beint í hafið. Nú er fyr
ir löngu ráðin á þessu bót og
svo til öll efni síldarinnar eru
nú nýtt. Meiri háttar efnistöp
áttu sér einnig stað í lifrar-
bræðslum og er eins með þau,
að það er að verulegu leyti bú
ið að komast fyrir þau, og ég
held að Iýsistöp í lifrarbræðsl-
um á íslandi séu minni en nokk
urs staðar annars staðar í heim
inum.
Við teljum að árlega falii hér
til um 16.000 tonn af slógi.
Fram að 1956 rann það allt í
hafið, en nú er það hins veg-
ar allt nýtt, Loðnan gekk hér
hjá garði allt fram á þennan
áratug, en nú er hún veid(j í
stórum stíl. Það er náttúrulega
fjarri því að ég ætli að eigna
okkur þessar úrbætur sem hafa
orðið á, og vitaskuld eru marg
ir aðrir sem komið hafa þ^r
við sögu, en vissulega erum
við aðilar að þessari þróun og
höfum lagt okkar skerf að
mörkum. Stundum hefur nátt
úrulega verið um það eitt að
ræða, að við höfum verið að
færa okkur í nyt erlenda
reynslu, en það er að sjálf-
sögðu eitt af verkefnum þess
arar stofnunar að koma erlend
um nýjungum á framfæri.
—. Teljið þér að við gætum
nýtt mun betur hráefni okkar
en við gerum nú?
— Það er mál, sem ég vil
ekki fjölyrða um. Vissulega er
það hægt. Hvað svo er hagstætt
er allt annað mál. Eftir því sem
við v.innum vöruna meira, þetm
mun hærri eru innflutningstoll-
arnir í þeim löndum sem við
seljum vöruna til. Þar sem við
höfum bezta aðstöðu er í lítt
unninni vöru. Hitt er svo auð-
vitað sjálfsagður hlutur, að eft
ir því sem fólki fjölgar hér og
atvinnu vantar fyrir nýja ár-
ganga sem koma inn í at-
vinnulífið, þá erum við til-
neyddir til að gera þetta. Hins
vegar liggur þetta ekki eins op
ið fyrir og almenningur held
ur.
Annars er mikill hluti okkar
framleiðslu mikið unninn. Má
Þar nefn frysta fiskinn. Mjöl er
fullunnin vara. Erlendis er
hægt að nota þaö í fóðurblöndu,
en það er einungis einn liður
blöndunnar og er útilokað fyrir
okkur að framleiða fóðurblöndu
hér heima og selja erlendis, því
►
Páll Pétursson, niðursuðu og efnatæknifræðingur, forstöðumað-
ur tilraunaverksmiðjunnar og Árni Jónsson matreiðslumaður. Á
borðinu eru sýnishorn af tilraunaniðursuðu sem framkvæmd er í
tilraunaverksmiðju stofnunarinnar.

Rætt við dr. Þórð lljjpi ” p
Þorbjarnarson, wk * %
forstöðumann
Rannsóknar-
stofnunar fisk-
iðnaðarins. llæafl. :J§||
4 7. apríl 1968
ALÞÝÐUBLAÐIÐ