Alþýðublaðið - 26.09.1968, Qupperneq 6

6 ALÞÝÐUBLAÐIÐ 26- september 1968
KLAUS SCHUTZ
Bjargvættur Berlínar
ÞEGAR Willy Brandt leysti Ger
hard Schröder af hólmi í utan
ríkisráðuneyt nu í Bonn í des
emtoermánuði 1966, tók guð-
fræðingurinn Heinrich Al-
bertz við embætti yfirborgar-
stjóra Vestur-Berlínar. Ekki
reyndist það hepp leg ráðstöf-
un. Albertz fékk fljótt að
kenna á gagnrýni stúdenta —
og ávann sér aldrei hylli Ber
línarbúa. Það gerði Albertz og
erf.ðara um vik, að almenning
ur saknað mjög Brandts. Eft
ir 287 daga í embætti, var hon
um svo steypt af flokksbræðr
um sínum — og aftur var haf
izt handa um að finna hæfan
mann í þetta mikilvæga em-
bætti.
Stungið var upp á fjölda
nafna, unz Brandt sjálfur
mælti með nánum samstarfs-
manni sínum, fyrst í Berlín,
en síðan sem fulltrúa í utanrík
isráðuneyt nu, hinum 41 árs
gamla Klaus Schutz. Ekki var
Schutz með öllu óþekktur í
Berlín. Hann hafði lengi heyrt
til ,,mafíu“ Brandts — og ver
ið í fylkingarbroddi ungra,
harðsækinna sósíaldemókrata,
sem á stjórnarandstöðuárum
SPD höfðu skapað lýðræðis-
jafnaðarmönnum andlega afl-
stöð í Berlín. Það var því ekki
nema eðl legt, að hann fylgdi
Brandt til Bonn í desember
1966. En 'þegar Brandt vildi
dubba hann upp í yffrborgar-
stjóra, kváðu við ýmsar efa*-
semdaraddir.
Sohutz var gagnkunnugur
vandamálum Berlínar — jafnt
þeim efnahagslegu sem hinum
stjórnmálalegu. Hann taldi sig
Berlínarbúa og fann sig falla
'nn í pólitíska mynd borgar
innar. En mundi þessi rúmlega
fertugi maður, sem um margra
ára skeið hafði lifað sínu
stjórnmálalífi í skugga Brandts
verða þess megnugur að
skapa Berlínarbúum þá tilfinn
ingu trausts og örygg's, er
þeir þörfnuðust svo mjög eft
ir hrakfariir Albertz? Svo gat
virzt sem verkefnið væri óvið
ráðanlegt. Þestsi tveggja míllj
óna ítoúa borg átt; í m'klum
efnahagsörðugleiikum, stöðnun
ríkti á ýmsum sviðum og
vandamál vinnumarkaðarins
vo.ru óleyst. Þá höfðu Austur-
þýzka alþýðulýðveldið og So-
vétríkin í hótunum um að
herða hálstak sitt, tiltrú borg
arbúa t '1 jafnaðarmanna hafði
orðið fyrr miklum áföllum á
hinum skamma stjórnarferli
Albertz — og meðal stúdenta
ríkti mikil óró.
Klaus Schutz er ekki fædd-
ur Rcrlínarbúi, en hefur lifað
þar flest sín æviár. Hann fædd
ist í Heidelberg 17. september
árið 1926, en settist á skóla-
bekk í Berlín, þar sem hann
lauk stúdentsprófi á stríðsár-
unum. Átján ára gamall va.r
hann kvaddur í herinn og
sendur til ítölsku vígstöv-
anna. Þar særðist hann alvar-
lega af skotsárum. Síðan þá
hefur hægri handleggur hans
verið aflvana.
í stríðslok sneri Schutz aft
ur til Berlínar og innritaðist í
Humbolt-háskólanum í Austur
Berlín. Um svipað leyti gekk
hann í flokk jafnaðarmanna.
Ár ð 1949 hlaut hann háan
styrk til náms við Harvard-
háskóla í Bandaríkjunum. Þar
lagði hann stund á stjórnvís-
indi um tveggja ára skeið. Ár
ið 1955 var honum veitt staða
aðstoðarkennara við Frjálsa
háskólann svonefnda, — og
sama ár fékk hann það verk-
efni að vinna að stefnuskrá
flokks síns. Hann gerð st for-
maður ungra jafnaðarmanna í
Berlín og forseti einnar deild
arinnar í SPD. Árið 1953
kvæntist hann og árið eftir að
hann var kjörinn í Borgarráð
Berlínar. 1957 tók hann svo
sæti á þing'. Árið 1961 skipu-
lagði Schutz kosningaherferð
Brandts. Sama ár tók hann að
sér yfirstjórn samskipta Vest-
ur-Berlínar við Austur þýzlca
alþýðulýðveldið í borgarráði.
Hann átti að halda Bonn og
Berlín á sörnu bylgjulengd.
í viðtal'. skömmu eftir út-
nefningu Schútz í embætti yf
irborgarstjóra, komst hann m.
a. svo að orði: ,,í þeirri að-
stöðu, sem Berlín.er nú, barfn
ast hún dugmikils borgarráðs
og stjórnsams borgarstjóra,
sem hefur heppnina með sér“.
Nú, þegar Schútz hefur setið
að völdum í rúmt ár, er /arla
-hægt að segja með sann:, að
hann hafi verið sérstaklega
heppinn. Að vísu hefur hann
stýrt Berlín af einurð og dug,
en fyrsta árið voru stúdentar
honum býsna óþægur ljár í
þúfu. Schútz gekk að því með
oddi og eggju að komast í sam
band við stúdentana. Sjálf-
ur sótti hann þá raunar að-
eins einu sinni he'im. Þeir
tóku á móti honum -með span-
góli og látum, svo að við lá að
hann ætti fótum f jör að launa.
Eftir þetta lét yfirborgarstjór
inn hart mæta hörðu. Hann
gaf lögreglunn' frjálsari hend-
ur til að grípa í taumana —
og götuóeirðirnar, sem settu
svip sinn á borgarlífið eftir
morðtilraunina við Rudi
Dutsche, spurðust víða um
heim og mæltust að vonum
misjafmlega fyrir.
13. júní herti U-lbricht enn
tak sitt á Vestur-Þjóðverjum.
Hann lögleiddi vegabréfs- og
áritunarskyldu á ferðir manna
mjlli Austur- og Vestur-Berlín
ar og olli með því ýmsum erf-
iðleikum. Austurþýzka alþýðu
lýveldið var stimplað ,,út-
lönd“. Til að þetta bitnaði enn
harðar á Vestur-Þjóðverjum í
efnahagslegu tilliti, kom Ul-
bricht því þannig fyrir að þe'r
neyddust til að taka upp alla
flutninga landleiðis með járn-
brautarlestum, en það var að
sjálfsögðu miklu kostnaðar-
samara. Hendur manna voru
illilega reyrðar. Og stjórnar-
stöðvunum í Bonn varð þetta
dýrt spaug. En samsteypu-
stjórnin gerði h'ð eina, sem í
henna.r valdi stóð, og tilkynnti,
að ríkiskassinn myndi eftir-
leiðis greiða kostnaðinm af á-
ritun vegabréfa og styrkja hið
óeðlilega lága flugfarmiðaverð
til Berlínar enn frekar.
Tiltæki Ulbrichts varð t'l
þess að varpa enn skýrara Ijósi
á efnahagsstöðu Berlínar-borg-
ar um þessar mundir en ella.
Litljómi milljóna deiftrandi
neónljósa var ekki lengur fær
um að slá glýju í augu manna.
Af 2,2 milljónum íbúa Vest-
ur-Berlinar eru hvorki meira
Að undamfömu hefuir af og
itil verið vakin a-thygli á utan-
rikisþjónusítunni á opinberum
vettvangi, bæði í blöðum og á
Alþingi, ein-kum í sambandi við
ýmisskonar bollaleggingar um
sparnað í ríkisrekstrinum.
Samhliða þessum spamaðar-
hugmyndum hafa komið fram
lítt skilgreindar hugmyndir
ýmissa aðila um að auk-a þurfi
Btþrfsemi utanríkisþjónustunn-
ar að viðskiptamálum.
í umræðum þessum um utan-
ríkisiþjónustuna hefur eitt og
,né minna en 600.000 styrkþeg-
ar af opinberu fé, fjöldi fólks
yfir 65 aldri er næstum því
'helmingi meiri en annars stað
ar í sambandslýðveldinu. Að-
alhlutv-erk yfirborgarstjórans
er því eins konar endurnýjun-
arstarf; v ,nna að því að skapa
borginni aftur tiltrú þeirra,
sem í henni vitlja fjárfesta- með
framtíðina fyrir augum. í þessu
skyni hefur Schútz hafið um-
svifamikla samv nnu við stétta
félög og vinnuveitendur. Stjórn
-arstöðvarnar í Bonn hafa stutt
annað verið fullyrt, sem em-
bættismenin þjónustunnar geta
nau-mast látið kyrrt liggja, þótt
störf þeirra séu þess eðlis, að
-ekki sé ætlazt til þeiss, að þeir
hafi sig mikið í frammi á al-
mennum málþingum. En þegar
menn utan þjónustunnar full-
yrða, að hún sé ,,of stór og
dýr,” „að fækka þurfi sendi-
ráðum“, ,,að utanríkisþjónust-
una skorti markmið og tilgang",
að embætíismenn utanríkisiþjón-
ustiuinar komi engu fyrir sig
nema „pompi og prjáli”, að ut-
þessa viðleitni Schútz með ráð
um og dáð. Og á fjármálasvið-
inu hefur honum óneitanlega
orð;ð töluvert ágengt. En til
að jafna herzlumun',nn þarfn-
ast hann og borgin hans þess,
er hann minntist á í upphafi:
að hafa heppnina með sér. Þá
þarf hann og nauðsynlegan
vinnufrið til að geta, skjpað
málum sínum í rétt horf. En
þar verður að sjálfsögðu að
skeika að sköpuðu.
anríkisþjónustan „sinni ekki
hagsmunamálum íslendinga á
sviði viðskiptamála” og fleira
þess háttar, þá er óhjákvæmi-
legt að embættismenn utanrík-
isþjónustunnar láti til sín heyra,
lef verða mætti til leiðréttinga
og skilningsauka.
Fáránlegust en jafnframt al-
varlegust ásökun á íslenzka
-utanríkisþjónustu að undan-
förnu er sú, sem kemur fram í
igrein í janúarhefti Samvinnunn
ar 1968, en þar segir m.a.: —
„Það er ljóst, að islenzka utan-
(Tron Gerhardsen).
íslenzk utan ríkisþjónusfa J.
Skortir utanríkis-
þjónustuna tii-
gang og markmið?