Alþýðublaðið - 22.12.1968, Blaðsíða 4

4 r ZL; desember 1968 ALÞÝÐUBlAÉtB
Flugfreyjur
LoftSeSðir h.f. æt!a frá og með
apríl/maí mánuði n.k. að ráða all
rriargar nýjar flugfreyjur ti! starfa.
S sambandi við væntanlegar um
sóknir skal eftirfarandi tekið
fram:
*S' Umsækjendur séu ekki yngri en 20 ára
— eða verði 20 ára fyrir 1. júlí n.k. —
Umsækjendur hafi góða almenna mennt-
un, gott vald á ensku og öðru erlendu
tungumáli, helzt þýzku, frönsku eða
Norðurlandamáli.
% Umsækjendur séu 162—172 cm á hæð og
svari líkamsþyngd til hæðar.
*S* Umsækjenid'ur séu reiðubúnir að sækja
kvöldnámskeið í febrúar/marz n.k. (3—
4 v.Tkur) og ganga undir hæfnispróf að
því loknu.
v‘V* A umsóknareyðublöðum sé þess greini-
lega getið, hvort viðkomandi sæki um
starfið til lengri eða skemmri tíma.
»S* Umsóknareyðublöð fást í tkrifstofum
félagsins Vesturgötu 2 og Reykjavíkur-
flugvelli, svo og hjá umboðsmönnum
félagsins út um land, og skulu umsóknjr
hafa borizt ráðningardeild félags'ns
Reykjavíkurflugvelli fyrir fí íanúar n.k.
'* , * ** I |
i
WmiDIR

iiKlMBna
Guðlaugur Guðmundsson:
REYNISTADARBRÆÐUR
Gefið út á kostnað höfundar,
Reykjavík 1968. 139 bls.
Jón Helgason:
VÉR ÍSLANDS BÖRN
íðunn, Reykjavík 1968.
241 bls.
Óskar Aðalstejnn:
ÚR DAGBÓK VITAVARÐAR
Iðunn, Reykjavík 1968.
164 bls.
Þjóðleg fræði svonefnd er vin-
sæl bókmenntagrein og kemur
margt af því tagi hver jól, —
fjarska sundurleitur. bókaflokk.
ur. Það er raunar álitamál hvort
telja má bók Óskars Aðalsteins,
Úr dagbók vjtavarðar, til „þjóð-
legra fræöa” og það þótt hug-
takið sé haft svo rúmt og alþýð-
legt sem verða má. Þetta er
greinasafn og skiptist efnið í tvö
hora, annars vegar viðtöl og frá-
sagnir eftir öðrum, hins vegar
frásögur og hugleiðingar frá
eigin. brjósti höfundar. En það
mannlíf sem frá er greint í
veigamestu þáttunum í bókinni,
Húsfreyju frá Homströndum og
Þáttum af Gísla Brimnes, en
eftir honum hefur Óskar Aðal-
steinn skrifað heila bók, líklega
síðar en þessa grein, heyrir
liðnum tíma til, þjóðlegri fortíð,
lífsbaráttu þeirra Bjargeyjar Pét
ursdóttur og Gísla Brimnes frá
æsku til manndómsára, ævikjör
þeirra og raunar sjálft það um-
hverfi sem þau lifa vjð. Svo
skammt er milli samtíðar og for-
tíðar á íslandi enn í dag, og er
það raunar saga sem oft er sögð.
Óskar Aðalsteinn stílar frásagn-
ir þeirra mjög látlaust og snyrtj-
lega, og verður frásögnin af
hversdagslífi húsfreyjunnar
raunar ekki síður eftirminnileg
en sú af svaðilförum sjómanns-
ins. Nú eru Hornstrandir í auðn
óg lokið því lífi sem þar var lif-
að og mannlíf þverrandi á
Ströndum. Óskar Aðalsteinn
hefur sjálfur búið á þessum slóð-
um um tuttugu ára skeið, vita-
vörður á Hornbjargj fyrst og
síðan Galtarvita. í seinni hluta
bókarjnnar eru frásöguþættir af
hversdagslífi hans og hans fólks
þar nyrðra, smámyndir af mann-
lífi og náttúru; -þetta eru geð-
felldar frásagnir þó ekki séu
söguefni allténd mikil. „Nú bera
allir vindar sólskin,” hefur hann
eftir syni sínum ungum á einum
stað, og þeim hughrifum miðla
frásagnir hans; náttúruiýsing
er uppistaða þeirra, vorkomu og
sumars, vetrarins á hinni hrika.
legu strönd.
Óskar Aðalsteinn víkur að því
í bókinni hvers vegna hann hafi
kjörið sér vist þar nyrðra — út-
legð úr mannheimum sem hann
nefnir svo. „Ég vil komast burt
úr fjölmenninu, komast inn í
sjálfan mig og fá tryggt næði
til ritstarfa. Enginn dagur án,
ski'jfta.Þetta er mitt fyrsta boð-
orð.Það eru örlög mín og álög að
skrifa mig sundur og saman.”
Um þá fyrirætlun höfundar
verður að dæma af skáldsögum
hans. En látlausir frásöguþætt-
ir þessarar bókar eru það hrein-
legasta sem ég hef lesið eftir
Óskar Aðalstein. — Bókin er
Snyrtilega gerð úr garði nema
efnisyfirlit hefur gleymzt.
Vér íslands börn eftir Jón
Helgason er upphaf að nýju safni
frásöguþátta um söguleg efni af
sama tagi óg safnið íslenzkt
mannlíf sem út kom í fjórum
bindum 1958 — 1962. Jón er ekki
einasta mikilvægastur helur og
einhver leiknasti höfundur sem
fæst við að færa slík efni í Iet-
ur; frásagnir hans eru með
þróttmikiu orðfæri, skýrum og
skörulegum stílshættj sem hæf-
■ir efninu vel. Þrátt fyrir mikil
afköst, en frásagnir hans hafa
næigt til að bera uppi heilt tíma-
rit, lesbók Tímans, um margra
ára skeið, mun Jón Helgason
vera vandlátur um sannfræði
frásagna sinna, viðar að sér ýt-
bækur
arlegum heimildum til sagna-
þátta sinna og fer með þær af
nákvæmni; hann er að skýi'a frá
staðreyndum, segja sögur af raun
verulegu fólki og atburðum sem
gerzt hafa, en ekki að yrkja í
eyður mannlífsins og heimild-
anna. Auðvitað eru söguefni
hans ærið misjöfn. svo mörg sem
þau eru, og frásagnirnar eru
færðar í. letur til þess að
skemmta lesandanum fremur en
fræða hann. Lýsing sögulegs
fólks og atburða, kvennamála,
slysfara, sakamáía, óvenjulegra
og einkennilegra örlaga, eru al-
gengustu söguefni hans. En uppi-
staða bessara mislitu söguefna í
meðferð Jóns Helgasonar verð-
ur • þjóðtífslýsing, lvsing fyrri
tíðar, fvrri manna, fólks og sam-
félags sem nú heyrir sögunnj til
þó menn þreytist seint að lesa
um það.
„Þessi dæmi hafa ekki verið
dregin hér fram sökum þess að
þau séu einstök. Svipuð dæmi
frá sama tíma mætti færa til úr
öúum héruðum Iandsins,” segir
hér á einum stað. „Gildi þeirra
dæma sem fram voru færð, er
ejnmitt fólgið í því hve margir
stóðu í svipuðum sporum. Þetta
er h'tPir | sögu þjóðarinnar —<
kapíti'li þar sem segir af hetj-
tim sem höfðu kannski klæði eigi
góð fremur en Hergilseyjar-
bóndi forðum og vissu sízt 'af
öllu sjálfar að þær voru hetj-
ur.”
Þetta viðhorf mótar alla
beztu frásöguþætti Jóns Helga-
sonar, og þess vegna verða þær
ekki einasta atburðasögtir held-
ur aldarfarslýsingar; hún gef-
ur þejm meira gildi en sjálf
hin sögulegu atvik, óvenjulegu
örlög sem eru yfirvarp frásög-
unnar. Af aðferð Jóns Helga-
sonar leiðir hins vegar að þeir
þættir hans verða jafnan beztir
sem f jalla um mest efni, svo sem
þáttur hans um Sjöundármál í
þessari bók, lengsta og veiga-
mesta frásögnin í bókinni; þeir
þættir sem aðeins hafa eitthvert
lítilsháttar kvennasnatt, mála-
vafstur, skrýtin atvik og uppá-
tæki að söguefni verða minna
verðir einfaldlega af því að þeir
veita ekki höfundinum sambæri-
legt svigrúm, sams konar útsjón
út fyrir sjálf hin beinu sögu-
ofni.
Annars staðar en hér er í
seinni tið farinn að tíðkast svo-
nefndur „dokumentarismi” £
skáldskap; menn leitast við að
fjalla í skáldskap um raimveru-
legt fólk og atburði, beita heim-
ildum og heimildakönnun í verk-
um sem í eðli sínu eru skáld-
rit. Hér vjrðist menn bera hins
vegar að slíkum efnum, sagn-
fræðimegin; menn leitast við að
semja skemmti- og afþreyingar-
sögur eftir aðferðum eða með
yfirskini sagnfræði. Engin -á-
stæða er til að amast sérstak-
lega við slíkum og þvílíkum bók-
menntum, slík rit geta eins og
önnur verið vel eða illa af hendi
leyst, aðeins ef haft er í huga'
að þau eru i eðlj sínu samin í
skáldskapartilgangi. Ætlun
þeirra er ekki að afla nýrrar
þekkingar, leggja neinn skerf
til neinna fræða, heldur stytta
mönnum stund, segja þejm
skemmtjlega sögu. Eðli sínu sam-
kvæmt verða þær hins vegar
eða aldrei eiginlegar. listrænar
bókmenntir, skáldleg nýsköpun
heimilda sinna: þó skemmtiþörf-
in. bejni höfundum að sögulegúra
eínstaklingum, atburðum, örlög-
um — meinar sagnfræðilegt við-
horf þeim að sjá og tjá sögu-
efni sín upp á nýtt, eigin skáld-
legum skilningi. Afþreyingar-
starf verður hlutverk þeirra —•
og slíkt hlutverk levsa hinír
læsilegu og greinargóðu sögu-
þættir Jóns Helgasonar, tíu
talsins í þessari bók og af sund-
urleitum toga spunnir, prýðis-
vel af hendi.
Dæmi um sögulega frásögn
sem er að hugsa um að verða
skáldskapur, hjkar og hættir við
það, má liins vegar sjá í bók eft-
ir Guðlaug Guðmundsson, —<■
Reynistaðarbræður. — Höfundur
endursegir söguna um Reyni-
staðarbræður eftir tiltækum
heimjldum, sagnaþáttum og
þjóðsögum með mikilli áherzlu
á ýmis konar forspár um ófarir
þeirra. En honum nægir ekki
endursögn þess sem áður var
vitað, og virðist engan greinar-
mun gera á eiginlegum heim-
ildum og þjóðsögum um efnið;
hann leitast einnig við að
leggja eigin skilning í atvik
sögunnar; fitjar upp á mann-