Dagur - 08.04.1927, Blaðsíða 3

14.-15. tW.-
DÁGUl
53
Eftirhreytur.
Stefán á Vai*ðg-já og Bjarni 'á
Leifsstöðum hafa enn sent blað-
inu »Athug*asemd«. Þess var áður
getið, að leyfðar myndu verða hér
í blaðinu óheftar umræður um
»Skipulag Ivaupfélags Eyfirð-
inga«. Fyrri athugasemdir þeirra
félaga voru virðingarverðar en
mishepnaðar tilraunir að rökræða.
öðru máli gegnir um þessa -»At-
hugasemd«. Hún er algjör uppgjöf
á vettvangi allra rökræðna um
málið, en aðeins kýmilegur vitnis-
burður um sálarástand og gáfna-
far höfundanna. Hún getur ekki
fallið undir þá höfuðfyrirsögn,
sem gefin var nefndum umræðum.
Hins vegar tel eg ekki rétt, að
neita henni um rúm. Þeim félögum
er sýnilega mikil nauðsyn á að
skeyta skapi sínu og fyrirmunun
þess myndi orsaka þeim varanlega
illa líðan. Verður þeim því gerð
þessi úrlausn, jafnvel þótt úrslit
þessarar viðureignar kunni að
færa þá nær þeirri sannfæringu,
að þeir séu að einhverju leyti
fæddir til að þjást. Skapsmunaá-
stand þeirra félaga er ekki torskil-
ið. Niðurstaðan af ítarlegum rök-
um í »Andsvari« mínu var sú, að
þá skorti mjög þekkingu og réttan
skilning á flestuan höfuðatriðum
þess máls, sem um var rætt. Varla
getúr óþægilegri samfundi, en að
reka sig á sína eigin, berstrípaða
vanþekkingu, leidda fram sem nið-
urstöðu af sterkum rökum. Verð-
ur það þá úrrjæði þeirra manna,
sem eru fæddir til að þjást, að fela
undanhaldið og rökflóttann í
moldViðri af útúrsnúningum, hár-
togunum, skætingi og dylgjum
slíkum, sem fara hér á eftir. Eg
mun, til verksparnaðar, svara
jafnhraðan neðanmáls því, sem eg
tel þörf að svara. Ekki mun eg
leiða mér í hug, að við endurskoð-
endur Kf. Eyf. sé að eiga, heldur
mun eg snúa máli mínu til þeirra
ótignu persóna, sem nefndar voru
hér í byrjun. Læt eg svo þá félaga
bera sér sjálfa vitni og fer hér á
eftir rnnrædd
„Athugasemd.1)
Enn á ný sendið þér okkur hr. rit-
stjóri ádrepu eina mikla útaf tillögunni,
sem við bárum fram á síðasta aðalfundi
K. E. Er það hvorki meira né minna en
17 dálka langur lopi í 4 tölubl. Dags.
Þetta kallið þér »andsvar gegn athuga-
semd endurskoðenda Kf. Eyf.«. Ekki fá-
um við skilið hvemig í ósköpunum þessi
meinlausa athugasemd okkar, hefir far-
ið að verka svona örfandi á alt yðai*
taugakerfi, og koma því í slíkt ólag, sem
þessi skrif yðar vitna um. Því síður er
það skiljanlegt, hvernig á því getur
staðið, að tilhugsun yðar um að K. E.
kunni einhverntíma að taka til athug-
unar hvort heppilegt muni vera að láta
félagsmenn sína fá matvöru með sann-
1) »Athugasemd« þessi er prentuð
snmkvæmt handriti. Ritatj,
virði, ef þeir greiða hana við móttöku,
fer að baka yður þetta óttalega sálar-
stríð. Við lítum svo á, að þessar áhyggj-
uv yðar, hijóti að stáfa af einhverskon-
ar veiklim, fremur en af réttum skilningi
á hlutverki félagsins, eða þá að önnur
tillaga frá síðasta aðalfundi, sé hér
meðverkandi á skapsmuni yðar, Viljum
við því byrja þessa athugasemd okkar
með því, að leitast við að hughreysta
yður í þessum þi*engingum.
Þér megið trúa því, vesalings Jónas!
að það verður eitthvað annað til að velta
Kaupfélagi Eyfirðinga útaf grunninum,
en það, þó tekið væri til rækilegraa* at-
hugunar, hvort eigi mundi hagkvæmt
eða tímabært, að farið væri að vinna að
því fyrir alvöru að hönd selji hendi i
félaginu.2)
Jafnvel þó við vitum, að þessi opin-
bera herferð yðar á hendur okkur end-
urskoðendum, sé annar þátturinn í þeim
leik, sem þér efnduð til í laumi að síð-
asta aðalfundi 3) og því ástæðulítið fyr-
ir okkur, að ræða það mál við yður, sem
þér hafið valið yður að undirstöðu þessa
leiðangurs, viljum við þó gera þessu
andsvari yðar nokkur skil, einkum vegna
þess, að við sjáum talsverðan árangur
af fyrri skrífum okkar. Þér virðist vera
orðinn þó dálítið fróðari um ýms mik-
ilsvarðandi atriði í rekstri kaupfélaga,
en þér voruð, þó mikið vanti enn á að
vel sé. Nú virðist þér t. d. vera kominn
að fastri niðurstöðu um það, að K'. E.
selur fleiri vörutegundir ág'óðalaust en
»aðeins timhur og sement«. Þér tíundið
nú fjórar allverulegar vörutegundir til
viðbótar, og ef þér ástundið enn, að
leyta sannleikans í þessu efni, má vera
að þér finnið aðrar fjórar. Einnig virð-
ist þér nú hafa fræðst um það að mat-
vöruverzlun félagsins sé ekki »megin-
vörumagn« þess. Þá sýnist þér og trúa
því, þó sjáanlegt sé að yður sé meinilla
við það, að Kaupfélög geti safnað trygg-
ingar og veltufé, hvorri verðlagsaðferð-
inni, sem þau beita. Um þessi atriði og
ýms fleiri hafið þér fræðst af okkur hr.
ritstjóri, hverjar svo sem þakkirnar
verða.4)
Þér eruð með ólund út af því, að við
skildum fást um það, að þér rangfærð-
uð tillöguna í upphafi, bæði að formi og
2) Hér er fyrsta vindhöggið. Eg' hefi
ekki látið í ljósi ótta við það, að hönd
seldi hendi. Þvert á móti. í síðasta dálki
fyrra andsvars míns, taldi eg að að því
myndi stefna í kaupfélagsmálum hér á
landi, að aðskilja vöruverzlun og láns-
verzlun þannig, að lánin stæði í bönkum
og öðrum peningabúðum en hönd seldi
hendi við búðarborðin. Hugkvæmdar-
skortur þeirra félaga setur slíka við-
skiftahætti í órjúfanlegt samband við
kostnaðarverðsafhendingu.
3) Slíkar dylgjur virðast bera vott
um löngun til þess, að færa umræðurnar
yfir á ný svið og ræða um persónulega
aðstöðu manna á fundum. Mætti þó
ætia, að viss heimsókn á síðastliðnu
sumri hefði sannfært Stefán um, að
framkoma hans á nefndum fundi væri
betur gleymd en geymd.
4) Þessum hreystiyrðum verður svar-
að síðar í greininni, þegar hvert um sig
kemur til álita.
efni, og færið það enn sem ástæðu, að
þéi hafið lagt svo mikla áherzlu á höf-
uðtilgang tillögunnar, að yður hafi sést
yfir að fara rétt með hana, og teljið þér
þetta gild rök. En nú vandast málið
fyrir yður, þegar þess er gætt, að eftir
öil þessi löngu skrif yðar, er það sjáan-
legt, að þér hafið aldrei skilið höfuðtil-
g'ang tillögunnar. Má vera að nokkur á-
stæða hafi verið fyrir því, að þér áttuð
erfitt með skilning á fundinum í fyrra,
eftir því, sem skapsmunum yðar var
komið, er tillagan var til umræðu, en
eftir allan þennan tíma ætti yður að
vera það vorkunariaust, að skilja
hana. —5)
Það hefði því komið sér bezt, bæði
fyrir yður og okkur, að þér hefðuð far-
ið rétt með tillöguna upphaflega, enda
mun hver sæmilegur blaðstjóri telja sér
skylt, að taka þær tillögur rétt upp, sem
iiann gerir að umi'æðuefni í blaði sínu,
hvort, sem það er sjálfum honum eða
andstæðingum hans í hag. Að þessi
rangfærsla yðar sé okkur í hag, einsog
þér viljið láta skilja, fáum við eigi séð,
nema hvað það virðist fast náttúru lög-
mál að öll rangfærsla og misþyrming á
sannleikanum, kemur að síðustu þeim í
koll, sem til þeirra stofna. Væri nú vel,
ef þér létuð þessi víti yður að varnaði
verða, og tækjuð upp hér eftir þann
hátt siðaðra manna, að fara rétt og satt
með þau mál, sem þér gerið að umtals-
efni í blaði því, sem yður er trúað fyrir
um stund. Mundi það stækka yður í aug-
um hugsandi manna.6)
Að loknum þessum inngangi, snúum
við okkur að nokkrum atriðum í þessu
síðara andsvari yðar, og hyggjum að
ganga svo frá þeim, að eigi þurfi frek-
ar. En þar, sem við fluttum þessa til-
lögu eigi sem skipulagsbreytingu, held-
ui í fullu samræmi við tilgang og lög fé-
lagsins, einsog það nú er orðið að okkar
áliti, teljum við okkur eigi skylt að fara
ítarlega útí skipulagsmálefni kaupfé-
laga yfirieitt, nema að því leyti, sem
þessar umi-æður gefa okkur tilefni til,
enda er það í fullu heimildarleysi frá
5) Broslegt þetta um skilningsskort-
inn. Samkv. aths. nr. 1 átti tillagan að
koma í veg' fyrir skuldaverzlun. Samkv.
aths. nr. 2 upplýsist, að hún gæti aðeins
ná til fárra manna — Stefáns á Varð-
gjá og þeirra, sem hefðu svipaða að-
stöðu, seldu mjólk daglega í Akureyr-
aj'kaupstað o. s. frv.; — manna sem
hefðu peningaráð og sem sízt var hætta
á að myndu skulda. Nú þora þeir fé-
lagar ekki að halda slíku á lofti. Nú
tala þeir loðið. 1 upphafi aths. nr. 3 tala
þeir um »að láta félagsmenn fá mat-
vöru með sannvirðk, eins og með þess-
ari tillögu eigi nú loks að ganga inn á
þá braut í Kf. Eyf., að láta félagsmenn
hafa vörur með sannvirði! Litlu seinna
taia þeir um að láta hönd selja hendi.
Þannig eru þeir, siðan þeir tóku tillög-
una aftur á aðalfundi, alt af á harða-
flótta, jafnhraðan og tillagan upplýsist
fyrir þeim sjálfum! Mun það fágætt, að
menn hafi lent í jafn kátlegum hrakn-
ingum með tillögu eins og þeir félagar.
6) Af því að þeir félagar hafa gef-
ist upp við að verja efni tillögunnar,
dvelja þeir jafnan við formið og reyna
okkar hálfu, að þér hafið breytt hina
mislitu skipulags ábreiðp yfir þessar
umræður okkar. — 7)
Af fyrri skrifum yðar skildist okkur,
að þér álituð að við vildum með tillög-
unni draga úr tryggingarstarfsemi fé-
lagsins, en nú í langa andsvarinu harð-
neitið þér þessu, og tökum við þá neitun
yðar góða og gilda. Upphaflega sögðuð
þér að tillagan hefði mætt svo megnri
mótspyrnu að hún hefði verið tekin aft-
ur. Nú segið þér að hún hafi verið svo
»vanhugsuð« frá okkar hendi, að hún
hafi ekki verið frambærileg. Látum við
þetta gott heita þar til þriðja útgáfan
birtist.8)
Ekki mun hlýða, að hlaupa yfir
skemtilegasta kaflann í andsvarinu,
þann kaflann, sem þér helgið Minning-
arriti K. E. A., sem út kom 19. júní sl.
Yður virðist það ógnarviðkvæmt, að við
skulum ekki hafa lesið þetta makalausa
rit. Þar, sé saga félagsins rakin »allít-
arlega«. »Atburðir og staðreyndir í æfi
félagsins tali svo ekki verði vefengt«.
Að ritið hafi fengið dóm fyrir því, að
það væri »óaðfinnanlega« af hendi leyst,
að það væri okkur »gagnlegt«, sem hefð-
um lagt út í að ræða þessi mál. Ðrukk-
inn af mikillæti og fögnuði yfir þessu
ritverki, sem þér skoðið einhvern helgi
dóm, lendið þér í heilabrotum og hrakn-
ingmn miklum við að ráða þessa ílóknu
gátu, hvað valda muni slíkum "fyrnum,
sem þeim að endurskoðjclur Kf. Eyf.
hafa ekki lesið þetta fróðlega rit, sem
út kom 19. júní sl. effcir spekinginn Jón-
as Þorbergsson. Þár, sem niðurstaða yð-
ar verður á endanum sú, að þessi van-
ræksla okkar að hafa ekki lesið ritið,
hljóti að stafa af því, að við »fordæm-
um ritið óséð af því, að við eigum í
höggi við höfund þess, eða að við þykj-
umst »svo fróðir um þessi efni að ekki
sé umbætandi og að »þessháttar hroki«
beri vott um ólæknandi vanþekkingu«
verðum við að fara um þetta mál nokkr-
um orðum til skýringar. —
Þegar varaformaður Ingimar Eydal
skýrði frá því á aðalfundi, að stjórnin
hefði ákveðið að gefa út minningarrit á
næsta sumri, um 40 ára starfsemi kaup-
félagsins kom það í ljós að ýmsir full-
trúarnir voru því mótfallnir. Vildu
fresta því þar til félagið hefði starfað í
hálfa öld. Við vorum meðal þeirra, sem
vildu fresta útgáfu ritsins um 10 ár.
að gera sér mat úr því. Þeir þykjast
aðeins hafa viljað láta »athuga«. Nú
hefi eg' orðið við þeim tilmælum að »at-
huga« tillöguna. En þeir félagar eru
mér ekki ýkja-þakklátir. Hefði senni-
lega komið þeim betur, að tilmælum
þeirra um »athugun« hefði ekki verið
sint í ræðu né riti.
7) Það hefði óneitanlega komið sér
betur fyrir þá félaga, að eg hefði sagt
það eitt í þessum umi-æðum, sem þeir
vildu vera láta.
8) Mér skilst að þessar umsagnir
geti vel samrýmst. Auðsæilega þykir
þeim félögum það mikil fjarstæða, að
tillaga, sem er »vanhugsuð« mæti »mót-
spyrnu«, þyki ekki »frambærileg« og sé
»tekin aftur«. Hér hafa þeir félagar
viljað sýna rökfimi sína. Og það hefir
tekist eins og vænta mátti.