Dagur - 14.12.1944, Blaðsíða 5

Fimmtudaginn 14. desember 1944
D A G U R
5
Leikfélag Akureyrar:
Leynimel 13
Glettur í þremur þáttum eftir „Þrídrang“
Leikfélag Akureyrar liafði
frumsýningu á gamanleiknum
Leynimel 13 sl. laugardagskvöld.
I'ormaður L.' A., Guðmundur
Gunnarsson, hefir leikstjórn í
hendi, og virðist hafa staðið vel
undir þeim vanda. Um leikritið
sjálft er það að segja, að það er
allsniðuglega samansettur þvætt-
ingur, víða skoplegur, en annars
staðar nokkuð rustafenginn. Ber
það á sér glöggt ættarmót hinn-
ar algengustu tegundar íslenzkr-
ar skoplistar, sem er kaldranaleg
nokkuð og óhefluð, en getur ver-
ið beinskeytt og meinleg, þegar
því er að skipta. Atburðarásin er
hröð og „spennandi“, svo að öllu
samanlögðu mun leikurinn
prýddur flestum þeim kostum,
er gera slíka tegund „skáldskap-
ar“ vinsæla og eftirsótta á leik-
sviðinu af öllum almenningi.
Svo reyndist þetta í höfuðstaðn-
um, þegar „Leynimelur 13“ var
þar á döfinni og fyllti leikhúsið
kvöld eftir kvöld um langt tima-
bil. Og svo mun þetta og reynast
hér, ef að líkum lætur. Þetta er
að vissu leyti eðlilegt og mann-
legt. „Hressandi hlátur lengir
lífið“, stendur þar, og skemmti-
leg vitleysa getur stundum átt
allt eins mikinn rétt á sér til
dægrastyttingar eins og leiðinleg
„andlegheit".
Fyrirferðarmesta hlutverk leiks-
ins, Kristófer Madsen klæðskera-
meistara, leikur Jón Kristinsson.
Fer itann víðast mjög snoturlega
með það og sums staðar tekst
honum sériega vel upp. Jónína
Þorsteinsdóttir leikur garnla
unnustu'’hans, núverandi miðil
og þúsundþjalasmið. Er leikur
frúarinnar ágætur, öruggur,
hvatvís og fjörlegur. Þórir Guð-
jónsson leikur Svein Jón Jóns-
son skósmið, óheflað svaða-
menni, og sýnir hann mjög skop-
lega og trúlega, svo sem vænta
mátti, þegar Þóri tekst upp.
Kriistín Konráðstlóttir sýnir kerl-
ingu skósmiðsins, kátlega „halle- J
lúja“persónu, með góðum til-
þrifum á köflum. Freyja Antons-
dóttir fer vel og skoplega með
hlutverk tengdamóður klæð-
skerameistarans, en sannasta og
fyrirhafnarminnsta „komik“
sýndi þó Snorri Lárusson í hlut-
verki Ferdinants Hekkelfeldts
stóreignamanns, snyrtilegs gam-_
almennis, sem kann illa ónæðinu
á heimilinu, gerist úrillur á
köflum og talar þá ósvikna
,,prentsmiðjudönsku“, sem mikil
unun er á að hlýða. — Jón
Björnsson sýnir drykkjusvolann
Togga skáld alleðlilega og sórna-
sanrlega, en heimilislæknirinn er
frernur dauflega leikinn af Helga
Agústssyni, og gervi hans er af-
leitt. Björgu Baldvinsdóttur hef-
ir stundum áður tekizt betur
upp en í hlutverki-þernunnar,
enda gefur það ekki sérlega mik-
ið færi á sterkunr leik. Sama má
segja um hlutverk ungfrúarinn-
ar, dóttur miðilsins, senr leikin
er af Önnu Tryggva, og hlutverk
heildsalans, sem Ingólfur Krist-
•insson leikur snoturlega. Til-
koma nokkurra smábarna á svið-
inu er ekki heppileg frá lröfund-
anna lrendi. Kristján S. Sigurðs-
son fer nreð smálrlutverk og loks
leikur Guðrún Oddsdóttir hús-
freyjuna, senr sjaldnast er lieima.
Er hún ásjáleg á sviðinu og leik-
ur smekklega eftir atvikum, en
gefst ekkert tækifæri til veru-
legra tilþrifa, fremur en ýmsum
hinna leikendanna. Að öllu sam-
anlögðu er sýningin vel heppn-
uð á sína vísu, enda verður þess
ekki krafizt nreð neinni sann-
girni, að leikfélagið hafi stórum
hópi verulega smellinna og þjálf-
aðra skopleikara á að skipa.
Ahorfandi.
I ÞYZKALAND 1944.
Þýzk kona viff rústir heimilis síns. —
Þessi mynd frá Aachen er táknræn um
ástandið það er ,foringinn“ hefir leitt
yfir þjóð sína við árslok 1944.
Nauosynlegt að koma á fót uppeldis-
stöð fyrir trjáplöntur
Garðyrkjuráðunautur bæjarins,
Edrvald B. Malmquist lrefir rit-
að bæjarstjórninni bréf um
skortinn á trjáplöntum og ráð-
stafanir til úrbóta. Segir í bréf-
inu:
— Vegna tilfinnanlegrar vönt-
unar á trjáplöntum og fjölærum
jurtum yfirleitt, til gróðursetn-
ingar í bænum, eru það tilmæli
mín, að þér, herra bæjarstjóri,
hlutist til um, að útvega land-
rýrni allt, að V2 til 1 ha„ þar sem
hægt er að ala upp píöntur fyrir
bæinn og bæjarbúa. Ennfremur
að leita álits bæjarstjórnar, hvort
fært þyki að bæirnn starfræki
eða styrkti slíka uppeldisstöð.
Til frekari skýringar skal tek-
ið fram eftirfarandi:
1. Sá trjágróður, sem hægt er
að fá frá Skógræktarstöðvum rík-
isitts, er það lítið ntagn, að það
fullnægir ekki helming eftir-
spurnar og auk þess aðeins hægt
að fá 10 til 15 cm. stórar plöntur,
og þó að svo smáar trjáplöntur
séu sæmilega öruggar til fram-
haldsvaxtar, ef þeirn er plantað
í skjól og á vel afgirt svæði, þá
einmitt hefir reynslan sýnt, að
fólk hefir ekki aðstöðu til að
hlúa að og notfæra sér þessar
plöntur þannig að til prýðis
vetði.
Þessar tvær orsakir, of lítið
magn og smávaxnar plöntur, er
eiiaust ástæðan til þess, að þrátt
fyrir mikinn áhuga fólks að fegra
í kringum hús sín, þá samt sem
áður er enn ekki viðunandi trjá-
gróður nema við 32 hús af hverj-
um 100 hér í bæ.
2. Garðræktin, eða sem hér um
ræðir, trjáræktin, þarf ekki að-
eins aukningar við, heldur og
viðhald, það getur því verið
rnjög tilfinnanlegt fyrir bæinn
(vegna Lystigarðsins) og bæjar-
búa, að geta ekki fengið stærri
tré í stað þess, sem hefir brotnað
eða á annan hát eyðilagst t. d. úr
2 til 5 inetra hárri trjáröð.
Mín hugmynd er, að þessi
gróðurreitur í framtíðinni geti
afgreitt m. a. eitthvað af stærri
trjám til viðhalds, þegar um af-
föll er að ræða.
3. Urn kostnaðarhlið þessa
máls er sjálfsagt ekki fært að
segja, fyrr en ákveðið hefir verið
um stærð stöðvarinnar og kunn-
ar eru þær aðstæður, er geta
breytt allverulega um stofnkostn-
að.
Eftir 4 til 6 ár má gera ráð fyr-
ir, miðað við eftirspurn og til-
svarandi verðlag og nú er á
plöntum, að uppeldisstöð, sem
afgreiðir 2 til 4000 plöntur ár-
lega muni örugglega bera sig. —
Nýkomið:
Ensk fataefni
Smókingskyrtuhnappar
Kjólskyrtuhnappar
Ermahnappar
Púðurdósir
Dömuhringar
Myndarammar
Leikaramyndir
Ennfremur allskonar
Fjöldi bóka bætist nú daglega
að kalla á markaðinn, enda
keppast bókaútgefendur við ið
koma bókum sínum á framfæri
í tæka tíð fyrir jólin. Bókagjaíir
eru nú mjög í tízku, og er það
vel, því að fáar tækifæris-
gjafir eru menningarlegri eða
skemmtilegri en vel valdar bæk-
ur. — Blaðinu hafa borizt all-
margar bækur til umsagna, en
því miður er þess enginn kostur
að gera þeim nokkur rækileg
skil að þessu sinni, en e. t. vr
verður sumra þeirra getið
nokkru nánar síðar. — Bókaút-
gáfan Norðri sendir frá sér
geysistóra og myndarlega bók,
skáldsöguna „Glitra daggir, grær
jold“, eftir sænsku skáldkonuna
Margit Söderholm, í íslenzkri
þýðingu eftir Konrdð Vilhjdlms-
son. Saga þessi hluta hæstu bók-
menntaverðlaun, sem veitt voru
í Svíþjóð áríð 1943, — 25 þús.
krónur — og vakti mikla athygli
á öllurn Norðurlöndum. Þetta
er sveitasaga frá Helsingjalandi
og gerist fyrir og um miðbik 19.
aldar. Hún er stórbrotin um
efni og efnismeðferð, rómantfsk
í aðra röndina, en raunsæ og nú-
tímaleg í hina, full af æfintýra-
legum og „spennandi" viðburð-
iim, þrungin ístríðum og mjkl-
FRÁ BÓKAMARKAÐINUM
um örlögum og sögð með smit-
andi frásagnargleði, skáldlegum
tilþrifum og leikandi stílgáfu.
Skjaldarútgdfan gefur út skáld-
söguna „Móðirin“ eftir Nóbels-
verðlaunahöfnndinn Pearl S.
Buck, í þýðingu frú Maju Bald-
vins. Frú Buck er áður kunn ís-
lenzkum lesendum af sögunum
„Gott land“ og „Austan vindar
og vestan“, sem náð hafa mikilli
útbreiðslu og vinsældum liér á
landi. „Móðirin" mun ekki
spilla fyrir þessum maklegu vin-
sældum hinnar ágætu skáld-
konu. Þetta er skemmtileg og
einkar hugþekk saga, er bregður
upp skýrri mynd af lífi bænd-
anna í kínversku sveitaþorpi
og örlögum aðalsöguhetjunnar,
móðurinnar, í blíðu og stríðu,
ástum og hatri, sorg og gleði. —
Prentstofan „ísrún“ á ísafirði,
sendir frá sér fjórar bækur, og
skal þar fyrst nefna stórt smá-
sagnasafn, „Förunautar“, eftir
Guðmund G. Hagalin. Er það
21. bók höfundarins og, að sögn,
stærst þeirra allra. Hefir hún
inni að halda níti smásögur —
. !
og er þó ein þeirra, „Kirkju-
ferðin“, raunar ekkert smásmíði
— á lengd við Iieila skáldsögu.
Sögur þessar eru mjög fjölbreytt-
ar að efni, gerast í sveit og við
sjó, sumar á seinustu árum,
aðrar fyrir nokkrum áratugum.
Allar eru þær auðkennilegar
fyrir höfundinn, hressandi og
gamansamar, ritaðar af stíl-
þrótti, mælsku og ódrepandi
fjöri. — Önnur í röðinni af bók-
um „ísrunar“ er „Gullkistan",
endurminningar Arna Gislason-
ar um fiskveiðar við ísafjarðar-
djúp árin 1880—1905 með löng-
um og fróðlegum formála eftir
Arngr. Fr. Bjarnason, er búið
hefir bókina undir prentun. I
bók þessari er mikill þjóðlegur
fróðleikur og skemmtun, enda
er höfundurinn greindur maður
og minnugur, er' hvergi mun
viljandi halla réttu máli. Segir
hann og ljóst og skemmtilega frá
viðskiptum sínum óg annarra
við Ægi karl. Er að bók hans
góður fengur. Allmargar myndir
af mönnum og skipum prýða
ritið. — Þá er að qefna „Töfrn-
gripinn“ eða Söguna af Fold
Röðulsdóttur, eftir Guðmund
E. Geirdal. Er þetta æfintýri
handa börnum og unglingum,
þar sem höf. leitast við að skýra
og rekja jarðmyndunarsöguna á
skáldlegan og skemmtilegan
hátt. Dr. Helgi Péturss ritar
nokkur formálsorð fyrir kver-
inu, þar sem hann mælir með
þessari tilraun til ,,að vekja á-
huga æskulýðsins á þessari
miklu sögu, og ætti því fremur
að mega vænta árangurs, sem
höfundurinn er bæði góður
maður og gott skáld, og barna-
|vinur....“, segir þar, og ætti
! dr. Helgi gjörla að vita, hvað
J hann syngur í þessum efnuin. —
Loks gefur ísrún út unglinga-
söguna „Út vil eg — út....“
eftir norska rithöfundinn Ragn-
ar Arntzen. Segir þar frá ung-
um Norðmanni, er fór að heim-
an í atvinnuleit, og fékk fast
starf í námabæ í Norður-Noregi.
Segir frá för hans þangað og dvöl
hans þar, daglegu lífi náma-
mannanna, störfum, ástum og
æfintýrum. Bókin er rösklega rit-
uð og skemmtileg fyrir unglinga.
Gunnar Andrew hefir þýtt hana
á íslenzku. — Allar eru bækur
þessar snotrar og vandaðar að
frágangi. * J. Fr.
leikföng í miklu úrvali
ÁSBYRGI, Skipag. 2
Kjólföt
á fremur háan en grannan
mann til sölu í
Gufilpressun Akureyrar.
Skákþing
Norðlendinga
hefst á Akureyri miðviku-
daginn 27. desember n. k„
kl. 20. Teflt verður í Hótel
K. E. A.
Tapazt hefir
frá Ásláksstöðum í Hörgárdal
líklega á Akureyri, tík ljósgul
að lit með dökkt trýni. Gegnir
nafninu Trýna. Sá, er verða
kynni var við hana, er vinsam-
lega beðinn að gera undirrit-
uðum aðvart.
/
Axel Björnsson,
Ásláksstöðum.