Dagur - 16.03.1949, Page 7

Miðvikudaginn 16. marz 1949
D AGUR
7
Kostar aðeins 3 500 danskar krónur en er
jafn fengscel og 65000 króna herpinót að
sögn Roberts Larsen, sem fann vörpuna upp
Enska blaðið „Fishing News“ birti nú nýlega ýtarlega grein um
dönsku flotvörpuna, sem nú vekur mikla athygli fiskimanna, og við-
tal við höfund hennar, ROBERT LARSEN. Danir halda því fram,
að varpan sé „mesta uppgötvunin í fiskveiðatækni í 200 ár“.
Hið enska blað skýrir svo frá:
Robert Larsen var sjómaður, en
hætti sjórnennsku árið 1938 og
stofnsetti netagerð. Hann varð
formaður á eigin bát þegar 1923
og stundaði síldveiðar í Norður-
sjó til ársins 1931. Þá tók hann að
veiða með snurpunól og segist
vera« fyrsti danski sjómaðurinn,
sem notaði það veiðarfæri í Norð-
ursjó.
Margar tilraunir.
Þegar Larsen hóf netagerð sína
1938 hafði hann tvo menn í þjón-
ustu sinni. Árið 1948 voru starfs-
menn hans orðnir 13 og nú á
þessu ári vinna 24 menn að flot-
vörpugerð hans. Nú eru liðin
þrettán ár síðan hann byrjaði
fyrst að gera tilraunir með flot-
vöi-pu, sem var dregin af tveimur
bátum. Vár varpan í miðjum sjó,
en dróst ekki méð botninum.
Fyrsta tilraunin var gerð með
stórum poka, sem var strengdur
í milli sterkra staura. En þessi
varpa þoldi ekki að hún væri
dregin með nokkru afli og rifn-
aði þegar. Hætti Larsen þessum
tilraunum um tíma. En hann
hugsaði mikið um þetta veiðar-
færi og þar kom að hann gerði
fleiri tilraunir.
í viðtali sagði hann m. a.: Þeg-
ar eg var sjómaður, tók eg eftir
því, að lakari síldin hélt sig við
botninn en stærri og betri síldin
var uppi í sjó. Eg bjó mér til nýtt
net, sem var þannig gert, að hægt
var að draga það í milli tveggja
báta án þess að þurfa að festa það
á staura. Eg hagaði því einnig
þannig, að vélskrúfa bátanna
væri ekki beint framan við netið,
en þær styggja fiskinn.
En þetta net var lieldur ekki
nægilega gott og það þoldi ekki
dráttinn, heldur rifnaði og varð
brátt ónýtt. Þeir menn, sem höfðu
hjálpað mér við tilraunirnar,
hristu höfuðið og töldu hugmynd
mína óframkvæmanlega. Gerðizt
æ erfiðara fyrir mig að fá nokk-
urn til þess að taka hugmynd
mína alvarlega. En í fyrravor bjó
eg til nýja vörpu og í fyrstu veiði-
förinni virtist hún efnileg, en í
annarri ferðinni sprakk hún líka.
Eg man nú ekki lengur, hvað
margar fleiri tilraunir og lagfær-
ingar eg gerði, eða hversu marg-
ar vörpur eg hefi reynt og eyði-
lagt.
Áhuginn vaknar.
Um sumarið breytti eg gerð
vörpunnar verulega, og loksins í
nóvember kom að því, að eg náði
árangri, sem eg var ánægður með.
Varpan reyndist mjög fengsæl. Eg
fékk einkaleyfi á uppfinningunni
í Danmörku og fleiri löndum.
Nokkur útgerðarfyrirtæki báðu
um leyfi til þess að reyna hina
nýju vörpu, og reynsla þeirra
varð meiri afli en áður. Töldu
sum þeirra,. að varpan mín væri
eins gott éða betra veiðarfæri en
snurpunót sú, sem Svíar nota, en
sú nót er heljarstór, 120 metra
breið og 60 metra löng. Slík nót
kostar um 65000 krónur, en flot-
varpan mín ekki nema 3500 krón-
ur. Og nú batnaði áhuginn fyrir
henni. Allir vildu eignast hana og
nota hana í sambandi við berg-
málsdýptarmæla, því að af þeim
má ráða hversu djúpt heppilegast
er að sökkva henni. Varpan er
fest í milli tveggja báta og dregin
í 15 mínútur. Á einni viku varð
síldarafli margra báta 30000 kr.
virði, en venjulega- afla þeir fyrir
um 10.000 kr á viku.
íslenzk útgerðarfyrirtæki
senda fyrirspurnir.
Enn segir Larsen í þessu við-
tali: Eg hefi selt sænsku firma
framleiðsluréttinn í Svíþjóð og eg
á í samningum við brezk og norsk
fyrirtæki og mörg dönsk fyrir-
tæki hafa keypt réttinn. íslenzk
fyrirtæki virðast einnig hafa
áhuga á málinu.
Danski fiskifræðingurinn dr,
Aage Jensen hefir prófað vörpuna
og hann virtist mjög ánægður
með hana. Norðmenn sendu einn
af kunnáttumönnum sínum, Ge-
org Rokstad. Hann gerði tilraunif
með vörpuna á norskum kútter,
og hann sagði að þeim loknum, að
flotvarpan mundi valda gjör-
breytingu í útgerð, ekki áðeins í
Skandinavíu, heldur einnig við
Altantshaf.
Reynslan sýnir, að hægt er að
nota vörpuna til þess að veiða
makríl, og eg mun brátt gera
sterkari vörpu til þorskveiða. í
Nýfundnalandi nota þeir ennþá
sömu aðferðina við fiskveiðar og
bezt þótti fyrir 1000 árum. En er
nægilegt fiskimagn á miðunum til
þess að standast þessa nýju veiði-
aðferð? Árið 1948 veiddu Norð-
menn síld fyrir 870 milljónir kr.,
og þeir telja aflann um það bil
1%% af allri þeirri síld, sem
gengur upp að norsku ströndinni.
Ef þessi ágizkun er rétt, ætti síld,
sem er 55.000 milljón kr. virði, að
hafa sloppið. Þetta er ævintýraleg
upphæð og hún mætti benda til
þess að ekki sé mikil hætta á að
gengið sé um of á stofninn.
(Lausl. endursagt).
Örlog kommún-
istajnngmamia
mikið rædd í
dönskum blöðem
ERLEND TÍÐINDI:
Kominform sefur Jýpslafíu í bann
Stofiiuii sameiginlegs viðskiptaráðs Áustur-
Evrópulandanna - að Júgóslafíu undanskilinni
- er upphaf nýs kapítula í viðskiptum Títós
og Moski uvaldsins
Fyrir nokkru tóku Rússar
danskan fiskibát, er var á veið-
um í Eystrasalti og fluttu til
hafnar í Eistlandi. Voru skips-
menn yfirheyrðir þar rækilega, en
að lokum sleppt. Yfirgangur
Rússa gagnvart dönskum og
sænskum fiskimönnum vekur
megna andúð í Sandinavíu.
Eftir að danski fiskibátui'inn,
sem fyrr getur, kom aftur til
danskrar hafnar, hafa dönsk blöð
enn á ný tekið að ræða örlög
dansks kommúnistaþingmanns,
sem hvarf með dularfullum hætti
í Rússlandsferð árið 1935. Dönsku
fiskimennirnii- skýrðu nefnilega
svo frá, að í Eistlandi hefði
danskur maður túlkað mál þeirra
fyrir Rússum. Lýsing þeirra á
manninum gefur til kynna, að þar
geti verið um þennan horfna
þingmann að ræða.
Þingmaður þessi heitir Arne
Munch-Petersen og var fyrst
kjörinn á þing í nóvember 1932
fyrir kommúnistaflokkinn. í
kosningunum 1935 féll hann í
kjördæmi sínu, fór sama ár í
„kynnisferð“ til RússL, en síðan
járntjaldið lokaðist að baki hans,
hefir ekkei't til hans spurst í
Danmörku, þótt ýmsar flugu-
fregnir um öi'lög hans hafi verið á
kreiki.
Árið 1935 flutti danska jafnað-
armannablaðið „Social Demo-
kraten" grein um málið: Hvar er
Munch-Petersen? spurði blaðið.
Danskur maður, sem þá var ný-
kominn frá Moskvu, hafði þar
heyrt orðróm um að hann hefði
verið handtekinn af leynilögregl
unni rússnesku og hefði sennilega
verið tekinn af lífi. Ogerlegt
reyndist að fá fregn þessa stað-
festa. Sama ár birti rússneskt
flóttamannablað í París lista um
nöfn þeirra manna, sem þá höfðu
fallið í ónáð í Rússlandi. Nafn
Munch-Petersens var þar með.
Frá Rússum sjálfum var hins
vegar engar upplýsingar að fá.
Þessi danski þingmaður var gjör-
samlega horfinn. Hvorki fjöl-
skylda hans né' samflokksmenn í
Danmörku þykjast vita neitt um
það, hvað af honum hafi orðið.
Landkönnuðurinn Peter Freuch
en skýrði frá því að hann hefði
hitt Munch-Petersen í Moskvu
fyrir stríðið, en er hann kom
þangað aftur ári síðar, tókst hon-
um ekki að hafa upp á honum,
þrátt fyrir eftirgrennslanir.
Dönsku blöðin hallast helzt að
því, að Munch-Petersen hafi fall
ið í ónáð og hafi verið látinnn
hverfa, en frásögn dönsku fiski-
mannanna hefir gefið tilefni til
þess að menn rifjuðu upp með
sér, hver geta orðið örlög ferða-
manna, sem hætta sér austur fyr-
Tító.
Seiní í janúar-
íánúði sl. v a r
stofnað svokallað
v i ð s k i p t aráð
Austur - E vrópu-
landanna, fyrirj
forgöngu Rússa.j
Júgóslafíu v a ri
ekki boðin þátt
taka í nefnd;
jessari.
Er litið á það
sem hefnd fyrir
óþekkt þá, sem
Tító hefur sýnt '
valdhöfunum í Kreml í því að
hlíta boði þeirra, og jafnframt
sem ábendingu um að auknum
viðskiptaþvingunum verði beitt
gegn Júgóslafíu til þess að neyða
ráðamenn landsins til þess að láta
að vilja forustumanna alþjóða-
kommúnismans. Brezka tíma-
ritið „Ecónomist“i ræðir þessi mál
nýlegri ritstjórnargrein, sem
varpar nokkru íjósi á ástandið í
kærleiksheimílinu á Balkanskaga.
í grein blaðsins segir m. a. svo:
Frásögn „Economist“.
Kominform er nú að gera sínár
ráðstafanir í tilefni af þeirri þrá-
kelkni Títós marskálks, að halda
fast við sitt. Þessar ráðstafanir
eru nú ekki lengur aðeins stór-
flóð skammaryrða, heldur líka
ákveðnar efnahagslegar aðgerðir,
sem náðu hámarki sínu um mán-
aðamótin jan,—febr. með því að
útiloka Júgóslafíu frá hinni nýju,
austrænu efnahags-blokk, sem þá
var stofnuð (Ráð um gagnkvæma
efnahagslega aðstoð) Júgóslafía
liggur betur við höggi en fyrr í
efnahagsmálum vegna þess að á
seinni árum hefur ríkisstjórnin
beinlínis gert sér far um að auka
viðskiptin við önnur „alþýðu-
lýðveldi“ kommúnista, frekar en
við hinn kapítaliska heim í vestri.
Áður en Júgóslafía var rekin úr
Kominform (í júní 1948), var ut
anríkisverzlun landsins að 55 af
hundraði við Austurblokkina, og
nær því allur útflutningur lands
ins af kopar, járni og öðrum
málmum var sendur austur á
bóginn.
Vöruinnflutningur að austan
brást.
Júgóslafar framleiða mest af
þeim matvælum, er þeir þurfa
sjálfir, og þjóðin er að verulegu
leyti sjálfri sér nóg í framleiðslu
helztu hráefna, nema ölíu. Olían
ir tjald, jafnvel þótt þar séu á
ferð menn, sem séu trúlega á
„línunni“ er ferðin er hafin. En
„línan“ getur breytzt á skemmri
tíma en í það fer, að ferðast frá
Kaupmannahöfn til Moskvu.
kom mestöll frá Rúmeníu og Al-
baníu. Koks skorti einnig og það
kom frá Póllandi og Tékkóslóva-
kíu. Fimmára-áætlun landsins,
sem stefnir að því að auka iðnað-
arframleiðsluna um 323% miðað
við framleiðsluna 1939, var samin
á þeim forsendum og Júgóslafía
mundi geta flutt inn mjög mik-
ið af kapítal-vörum, sérstaklega
frá Rússlandi. En reynslan virðist
benda til þess, að kommúnista-
ríkin á Balkanskaga hafi ekki
reynst sérstaklega góðir við-
skiptavinir og þessi reynsla var
farin að verða alláberandi þegar
fyrir deiluna við Kominform. Tító
marskálkur, sem er góður Marx-
isti, hefur verið stórhneykslaður
á því, hversu hin kommúnistarík-
in hafa byggt efnahagsafkomu
sína að miklu leyti á „kapítalisk-
um vöruskiptum“, og hversu þau
hafa reynt að auka viðskipti sín
við hin kapítalisku lönd hins
vestræna heims, þegar það hent-
aði þeim að gera það Þá bendir
margt til þess að loforðin um af-
greiðslu kapítal-vara, sem Júgó-
slafar fengu frá Rússum og Tékk-
um, hafi orðið heldur innantóm.
Þegar deilan við Kominform
kom upp á yfirborðið, virtist svo,
sem hvorki Rússar nú leppríki
þeirra, væru áfjáðir að beita við-
skiptahömlum gegn Júgóslafíu.
Aðeins Albanía, sem er minnst
um verð þessara leppríkja, flýtti
sér að slíta viðskiptatengslin við
Júgóslafíu og upphefja tolla-
samning landanna. Ungverjaland
stöðvaðai afhendingu stríðs-
skaðabóta samkvæmt friðar-
samningunum milli landanna, en
minnkaði ekki vörusölu sína til
Júgóslafíu, og í október sl. var
.innflutningur Júgóslafa frá Ung-
verjalandi hærri en nokkru sinni
fyrr. í nóvember kom enn koks til
stálframleiðslunnar frá Tékkum
og Pólverjar seldu einnig talsvert
magn af koksi. Olían frá Rúmen-
íu hélt áfram að berast fyrir ára-
mótin síðustu, þótt í minni mæli
væri en fyrr, og þótt Rúmenar
hefðu við orð að stöðva söluna.
Boris Kidrich, yfirmaður 5-ára-
áætlunarinnar, sagði í októberlok,
að enda þótt Kominform-löndin
veittu Júgóslafíu ekki lengur
„móralskan stuðning“, hefðu þau
ekki beitt viðskiptahömlum gegn
landinu, svo sem „illviljaðir
menn hefðu spáð“. Hann sagði að
áætlunin fyrir 1948 mundi verða
framkvæmd.
Tvíeggjað sverð.
í þessari ræðu mun ráðherrann
hafa fórnað sannleikanum til þess
að hressa upp á móral þjóðarinn-
ar í deilunni við Kominform .En
(Framhald á 9 síðu)