Dagur - 28.09.1949, Blaðsíða 8

8
DAGUR
Miðvikudagirin 28. sept. 1949
Sjötta ársþing norðlenzkra presta
og kennara
Rætt um þegnskyldu, skógrækt o. fl.
IV.
Bjarni Kiistjánsson frá Kambsstöðnm
Fæddur 1. marz 1970. — Dáinn 24. ágúst 1949.
KVEÐJUORÐ
Sjötta ársþing norðlenzkra
presta, kennara og annarra
áhugamanna um kristna og þjóð-
lega menningu var haldið á
Húsavík 17. og 18. sept. sl. Fram-
söguerindi fluttu: Jónas Jónsson,
um gamla og nýja guðfræði, séra
Páll Þorleifsson, um Barth-guð-
fræði, Eiííkur Sigurðsson, kenn-
ari, um guðspeki, og Sigurður
Gunnarsson, skólastjóri, Húasvík,
um skógræktarmál. Þingið sam-
þykkti þessar ályktanir:
I.
Fundur norðl. presta, kennara
etc. lítur svo á, að íslenzk þjóð sé
nú í alvarlegri hættu stödd varð-
andi uppeldi, þegnskap, skyldu-
rækni og viðhox-f til líkamlegrar
vinnu, einkum sá hluti hennar,
sem býr í kaupstöðum, og sé þess
brýn nauðsyn, að leitað sé úrræða
og umbóta. Telur fundurinn í því
sambandi tímabært að endur-
vekja þegnskylduvirinumálið. —
Æskilegt sé að þegnskylduvinna,
samræmd nútíma viðhorfi, verði
í einhverri mynd framkvæmd í
landinu. Vill fundurinn benda á
eftii-farandi leiðir:
1. Kaupstaðir og hi-eppar dragi
ekki lengur að taka til umræðu
framkvæmd heimildai-laga um
þegnskyldu, nr. 63, frá 27. júní
1941. Sjái þessir aðilar sér ekki
fæi-t að fx-amkvæma heimildar-
lögin, þá geri þeir tillögur um
þegnskyldulöggjöf, sem betur
henti þjóð vorri eins og nú hag-
ar til, t. d. að ríkið efni til fram-
kvæmda, svo sem við ræktun
og byggingu nýbýla á völdum
stöðum með þegnskylduvinnu.
2. Þegnskyldumálið vei-ði tengt
skólalöggjöfinni á þá leið, að
síðasta ár skólaskyldunnar
verði notað til vex-knáms í
þegnskylduanda.
Beinir fundurinn þessai-i álykt-
un til menntamálai-áðuneytisins
og heitir á hin ýmsu félagasamtök
í landinu að taka þegnskyldu-
vinnumálið til rækilegi-ar um-
ræðu og ályktana.
II.
Fundur presta, kennara etc.
telur skógi-æktina, hvoi-t sem er
til prýði eða nytja, mikilvæga
framtíðar- og menningarstarf-
semi. Telur hann að leggja beri
mjög aukna áherzlu á skógrækt-
armáiln í náinni framtíö, og hvet-
ur alla til að leggja þeim lið.
Fundurinn mælir með þeifri
hugmynd, að gera skógrækt að
skyldunámi í skólum landsins,
enda leggi í-íkið til plöntur til
gróðuí-setningar með hóflegu
verði.
III.
Fundui-inn lítur svo á, að mikil
þörf sé á auknu starfi til eflingar
kii-kju og kristnilífi í landinu, og
mvetur bæði kennimenn og leik-
menn eindregið til stærri átaka á
þeim vettvangi.
Fundui’inn telur þá stefnu
heillavænlegasta í guðfræði, sem
öðru, að ganga ávallt og óttalaust
því á hönd, „sem sannara reyn-
ist“, samkvæmt rannsókn, rökum
og beztu þekkingu hvers tíma.
Það er von fundarins og bæn,
að jafnframt því, að hin íslenzka
þjóð gerir kröfu til að vera
stjórnarfarslega frjáls, megi hún
bera giftu til að rísa undir hinum
vegs,amlega vanda andlegs frelsis.
Mótinu lauk með guðsþjónustu
í Húsavíkui-kii-kju. Séra Pétur
Sigurgeirsson pi-edikaði.
Fr. A. Fr.
Sextugur:
Þorraóður Sveinssou
bókhaldari
Svo bar við, fimmtudaginn 22.
sept. sl., að Þoi-móður Sveinsson
gi-anni minn og frændi vai’ð
sextugur, flestum að óvörum.
Þormóður er Skagfiiðingur að
ætt, fæddur og uppalinn í Skaga-
fjai-ðai-dölum, og standa að hon-
um góðar og kjai-nmkilar ættir
með ósviknu bændablóði. Og þó
að hlutskipti Þormóðs hafi orðið
það að lifa sín manndómsár á
,,mölinni“ er hann svo tengdur
íslenzku dalalífi, og er svo mikill
unnandi öræfa og fjalla, að eg hefi
fáa eða enga þekkt, er af meiri
nautn teyga íslenzkt fjalla- og
öræfaloft sem hann. Þormóður
granni min ner ósvikið barn ís-
lenzki-a dala ,og er það mikið en
verðskuldað hrós.
Þormóður hefir um langt skeið
verið skrifstofumaður hjá Mjólk-
ursamlagi KEA, og eg er illa
svikinn ,ef hann hefir ekki leyst
það stai-f vel af hendi, því að
þannig maður er Þormóður, að
honum er óhætt að treysta. Hann
lætur ekki mikið yfir sér. Hann
er flestum mönnum hæglátari og
yfirlætislausax-i. Yfir honum er
fi-iður og jafnvægi hinnar af-
skekktu Skagafjai-ðardala, en
undir þessu kyrrláta yfirborði
býr traust skapgéi-ð og gjörhygli
daladrengsins, sem varð snemma
að standa á eigin fóturn pg glíma
við ýmsa öi-ðugle?ka á landamær-
um íslenzkra öi-æfa og byggða. Já,
það hefir lítið borið á Þormóði í
opinberu lífi. Hann hefir rækt
vel sitt borgai-alega starf. Hann
heíir stundað vel sitt kyri-láta
heimili og hann hefir í þriðja lagi,
þegar ekki dvaldi annað, látið það
eftir sér að klifa fjöll og præfi í
ki-ingum Eyjafjöi-ð og hoi-fa vest-
ur til Skagafjarðardala, þar sem
hann sleit barnsskóm sínum. Og
ef eg þekki hann rétt, mun hann
hafa fundið þar þá nautn og gleði,
sem mai-gir samtíðax-menn hans
leita niðri á láglendinu, og stund-
um án árangurs.
Það er því engin tilviljun, að
Þormóður hefir verið einn hinn
ötulasti og tryggasti félagi Ferða-
félags Akureyrar. Og þegar aðrir
hafa notað frídaga sína til hvíldar
og skemmtana, hefir Þoi-móður,
vopnaður haka og reku, ekið inn
á öræfi og rutt þar veg inn í
óbyggðina. Þannig getur þessi
hægláti maður orðið að víkingi,
sem lætur sér enga ei-fiðleika
fyrir bi-jósti brenna. Það er held-
ur engin tilviljun, að Þormóður
var einn af hinum ötlustu og
þrautseigustu gömlu Skíðastaða-
mönnum, sem byggðu fyrsta
skíðarskálann hér uppi á hálsin-
um fyrir neðan Súlumýrar og
vai-ð þar með einn af bi-autx-yðj-
endum skíðaiðkana þeix-i-a, sem
liafa farið mjög í vöxt á síðaiá ár-
um. Og margan þungan baggamia
mun Þormóður hafa borið upp að
Skíðastöðum á þeim árum, þegar
bygging skálans stóð yfir, og var
þá stundum í-isið snemma úr
x-ekkju. ..
Að öðrum félagsstöi-fum, sem
Þormóður hefir tekið þátt í, má
nefna - Skagfirðingafélagið. Var
hann foi-maður þess um eitt skeið.
Þá er enn ótalið eitt af hugðar-
efnum hans, en það er fræði-
mennskan. Hann er mjög vel að
sér í ættfræði og öðrum þjóðleg-
um fróðleik og mun, þegar vetr-
arríki bannar fjalla- og öræfa-
ferðir, löngum una sér við lestur
og skriftir þjóðlegra fræða, þótt
hann haldi því lítt á lofti. Annars
er Þoi-móður prýðilega greindur
maður og rítfær í betra lagi.
Kvæntur er Þormóður ágætri
konu,4Björgu Stefánsdóttur, ætt-
aðri úr Fnjóskadal, og eiga þau
hjón þrjú böi-n.
Við lifum nú í hávaðasömum
heimi og á miklum umbrota- og
byltingatímum. — Þormóður
Sveinsson er undarlega óháður
öllu slíku, þótt hann annars fylg-
ist vel með því, sem gei-ist. Hann
á sinn kyrrláta heim, sína Nýja-
bæjarafrétt, með öllum þeim töfr-
um, sem henni geta fylgt. Hann
stundar sitt starf með ró og festu,
hann les og skrifar sín þjóðlegu
fræði og hann gengur loks á sín
fjöll og öræfi með sama jafnaðar-
geðinu, þótt samtíð hans nötri af
alls konar byltingum og kjax-n-
orkusprengjum ,og við þyrftum
fleiri slíka menn, en þá eignumst
við ekki, nema íslenzk sveitanátt-
úra fái að móta uppeldi þeirra og
skapgerð. Þessi góðu áhrif hafa
enzt Þoi-móðj í sextíu ár, og eg
vona, að hann eigi eftir að ganga
oft og möx-gum sinnum á nær-
liggjandi fjöll og horfa vestur til
Skagafjai-ðai-dala, sem veitt.u
honum svo haldgott veganesti,
þrátt fyi-ir marga ei'fiða gönguna
þar.
Ilannes J. Magnússon.
Hinum alracnna kirkju-
fundi er frestað til 30.
október
Á fundi í undirbúningsnefnd
hinna almennu kirkjufunda, sem
haldinn var 9. september, var
ákveðið að fi-esta áður auglýstum
kix-kjufundi frá 16. október til 30.
október.
Ástæðan fyrir þessari frestun
„Dýrðlegt er að sjá
eftir dag liðinn
haustsól brosandi
í hafið renna,
htiígur hún hóglega
og hauður kveður
friðar-kossi
og á fjöllum sezt.“
Þannig mælti „listaskáldið
góða“, í kvæði, er hann orti eftir
aldurhníginn vin sinn látinn.
Þetta erindi kom mér í hug, er
eg kom að dánarbeði Bjarna
Kristjánssonar, tveimur dögum
áður en hann skyldi við þetta
jarðneska líf. Mér kom það í hug
vegna þess, að svo var að sjá, sem
yfir honum hvíldi friður og ró
haustsins — friður og ró hausts-
kvölds-sólarlagsins. Hann hafði
mánuðum saman háð harða bar-
áttu við ólæknandi sjúkdóm, og
honum duldist ekki til hvers
mundi draga. Á þeim þi-auta tíma
hafði hanri með nákvæmri yfir-
vegun og skynsamlegri skoðun,
sætt sig svo hjartanlega við um-
skiptin, sem fóru í hönd, og tók
með fögnuði og öruggri trú því,
sem framundan var. Þess vegna
var bjart yfir viðskilnaði hans.
Það er ekki gripið áf handa-
hófi, þegar skáldið Jónas Hall-
grímsson, líkir viðskilnaði gamal-
mennisins við sólarlag haust-
kvöldsins, þegar það eftir langan
starfsdag, hallar þreyttu höfði að
skauti móður jarðar, og kveður
allt og alla friðarkveðju, sátt við
guð og menn.
Það er talið, að vorið sé fegursti
tími árstíðanna. Hins er líka að
minnast, að fegurð haustsins get-
ur verið ógleymanleg. Víst er
vorið fagurt í sál æskumannsins,
s;m elzt upp í foreldrahúsum um-
vafið ástúð og umhyggju foreldr-
anna, og leggur út á lífsbrautina
með fangið fullt af þrám og björt-
um vonum.
Af kynnum mínum af honum,
— sem við erum að kveðja hér í
dag — veit eg, að hann lagði út í
lífið með sínar vonir, sínar óskir
og þrár, í trausti á forsjón æðri
máttarvalda. Því betur mun lion-
um hafa auðnast að sjá margar
óskir sínar og vonir rætast, en
líka hlotið skipbrot surnra þeirra.
Slíkt er gömul saga, sú saga, sem
okkur er hollt að kynnast sem
bezt ,og gefa gaum, mætti það
verða okkur til andlegs þroska.
Eða værum við menn til að taka
því, að fá ailar óskir okkar upp-
fylltar?
„Mig langaði til þess að verða
nýtur maður — nýtur þjóðfélags-
þegn,“ sagoi hann eitt sinn við
mig, er eg köm að sóttarsæng
hans.
Eg reyndi að fullvissa hann um,
er sú, að síðan fundurinn var
auglýstur, hefur verið ákveðið að
kosningar til Alþingis skuli fara
fram 23. október, og gerir nefndin
ráð fyrir að margir eigi óhægt
með að fara að heiman rétt fyrir
kjördag.
Ákveðið er að fundurinn hefjist
með almennri guðsþjónustu í
Hallgrímskirkju í Reykjavík kl.
2 e. h. sunnudaginn 30. október.
Undirbúningsnefndin mun
senda öllum þjónandi prestum og
sóknarnefndum dagskrá og aðrar
upplýsingar varðandi fundinn.
að það hefði hann verið, eftir því,
sem lífið hefði fært, honum í
hendur. En mér fannst hann hafa
gert hærri kröfur til þess að vera
nýtur maður, heldur en Sumir,
eða máske margir hafa gert og
gera nú á tímum, að því er virð-
ist. En, hver sá maður, sem
strangar kröfur gerir til sjálfs sín
um að reynast nýtur maður, í
orðsins fyllstu merkingu, hlýtur
hann ekki að vera á réttri leið til
manndóms og andlegs þroska.
Hann var aldrei efnaður maður
að veraldarauði. Öllu heldur
mátti segja að lífið rétti honum
hans deildan verð. Og í rauninni
sætti han sig við það Þó geri eg
ráð fyrir því, að kosið hefði hann
hafa meiri fjárráð með höndum,
bæði til umbóta á jörð sinni, þó að
hann gerði það eftir bví, sem efni
hans stóðu til, og til menntunar
barna sinna. En þó að svo hefði
verið, að honum hefði hlotnast að
vera efnaður maður,,sem all rík
áherzla virðist lögð á til lífsham-
ingju, er óvíst að hann hefði með
ljúfara geði, en hann gerði. greitt
keisaranum hvað keisarans var,
og guði hvað guðs vai. Svo und-
arlega er eðli okkar mannanna
varið.
En Bjarni átti í innstu fylgsnum
sálar sinnar annan auð, meiri
verðmæti en margan í fljótu
bragði grunaði, og þau verðmæti
taldi hann sér hafa orðið haldbezt
í störfunum fyrir sér og sínum.
Eg hefi heyrt menn greina á um
það, hvað sé að vera gæfumaður.
Eg skal engan dóm urn það fella.
Öll leitum við gæfúnnar á ein-
hvern hátt, og það stundum
„langt yfir skammt“. En til er
það, að þó við teljum okkur hafa
höndlað hana, eftir því, sem hug-
ur okkar og óskir stóðu til, hefir
reyndin stundum orðið sú, að það
var þá ekki þetta, sem við hugð-
um hamingjuna fólgna í.
Enginn þarf að hugsa sér, að
lifa í alsælu hér á þessari jörð. En
eg vil álíta, að Bjarni hafi að
mörgu leyti verið gæfumaður. En
hann leitaði hennar ekki langt.
Hann fann hsmingjuna í sínum
hljóðlátu en fjölbreyttu heimilis-
störfum, í samlífi við gróandann,
í víðtækri mei kingu og í friði og
ró sveitalífsins. Hann gladdist í
hópi vina, sem hann átti marga
og gat notið með þeim minnis-
stæðra ánægjustunda, og honum
auðnaðist að lifa svo til allan sinn
aldur á æskustöðvunum, sem
honum voru hjartanlega kærar.
Hann sá börn sín verða að
nýtustu mönnum og hljóta virð-
ingu og traust samborgaranna, og
hann sá það heimilið, sem honum
var kærast, verða framtíðarheim-
ili annarrar dóttur sinnar, héimili
hans sjálfs, sem hann eyddi
starfskröftum sínum á.
Hann tók líka þátt í sorgum og
mótlæti annarra, og vildi rétta
þeim hjálparhönd eftir megni.
Sjálfur varð hann að þola þá
þungu raun að sjá á bak konu
sinni og dóttur, nær því fulltíða
að aldri. En slíku tók hann, þó
þungt áfall væri, með biartsýni
og öruggri trúárvissu um endur-
fundi á landi eilífðarinnar.
Og nú erum við komin hér
saman í dag til þess að kveðja þig,
Bjarni. Börnin þín, frændur, vin-
ir og semferðamenn, allir kveðja
þig hljóðilátri þakkarkveðju, og
flytja þér hugheilar árnaðaróskir,
þangað, sem þú í rnorgunroða
arinars lífs, lítur nýtt útsýn, ný
störf byrja og nýtt landnám hefst.
Fai' þangað heill í friði og bless-
un guðs.
E. Á.