Dagur - 28.10.1949, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Föstudaginn 28. október 1949
Frú Valgerður Magnúsdóttir
strangri önn, oft sveitt og þreytt
— en ávallt sæl og auðug, eins og
hafin í æðra veli vaxtar og vona-
fyllingar.
Valgerður Magnúsdóttir var
fædd búkona. í umsýslu þeirri og
ábyrgð, sem fylgir því að eiga
stórt og blómlegt bú mun hún
hafa fundið ríka lífsnautn. Hún
hefir notið þess að sjá margt fólk
skila miklu verki með hollum
metnaði og heilbrigðri gleði. Sjálf
varð hún vissulega að standa í
eldlínunni, þar sem önnin var
mest, ábyrgðin þyngst, vandinn
stærstur. Það gneistaði af áhuga
hennar og starfsþrótti, slíkt gaf
metnaði og orku annarra byr
undir vængi — þannig að þeim
varð létt að vinna með henni og
ljúft að vinna fyrir hana. Val-
gerður naut þess mestan hluta
æfinnar að stunda búskap. Hún
og eiginmaður hennar, Hólmgeir
Þorsteinsson, bjuggu stóru búi á
Grund í Eyjafirði og síðar á
Hrafnagili. En húsbóndinn var,
auk heimilisannanna, kjörinn til
að gegna margháttuðum trúnað-
arstörfum fyrir hérað sitt, störf-
um er-eyddu tíma hans og orku
og ollu því að hann var iðulega
að heiman — stundum langdvöl-
um. Þá reyndi á dáð og hagsýni
húsfreyjunnar, en hvorugt mun
nokkru sinni hafa brugðizt. Oð-
ulunum tveim, sem geyma flest
spor hennar og handtök, unni
hún heils hugar, þar var vé ástar
og friðar, þar voru athafnirnar
lotningarfull þjónusta við þá
mold, sem mæðrum og feðrum
var vígð. Atvikin höguðu því
þannig, að Valgerður dvaldi í
kaupstaðnum hvern vetur all-
mörg hin síðari ár, en það var
fjarri eðli hennar að festa rætur
á mölinni. „Alltaf hlakka eg til að
flytja fram í Hrafnagil á vorin, eg
yngist og styrkist við önnina
þar,“ sagði hún við mig eitt sinn
og svipurinn lýsti fögnuði þeirrar
ástar, sem friður og hreinleiki
sveitarinnar fær skapað. Valgerð-
ur var lítil kona vexti en létt og
falleg í hreyfingum og yfir fasi
og framgöngu hvíldi glæsibragur
og gerðarþokki, er vakti athygli
hvar sem hún fór og gjö.rði hana
minnisstæða.
Hún var fríð sýnum, sviphrein
og djarfleg, dökkhærð með dökk-
brún, sérkennilega falleg augu er
sífellt geisluðu af gleði og hlýju.
Það voru augu hinnar ástúðlegu
móður, hinnar skilningsríku hús-
móður — vökukonunnar er aldrei
brást, er ekki gleymdi hinu
smaesta, fremur en því stærsta, er
alls staðar var nálæg með holl-
ráð sín og nærfærna umönnun
þar sem þreyta og sársauki sóttu
að og vildu leggja hamingju og
hagsæld í rústir. Og þessi um
hyggja var ekki yfirskin né ytri
gylling, heldur aðalsmerki auð
ugs hjarta. Valgerður glæddi
eldinn á arni heimilisins með
þeim hætti, að það gleymdist
seint þeim er nutu. Til hinztu
stundar var hún reiðubúin að
þjóna öðrum, gefa öðrum af gleði
sinni og styrk. Það var sama
Frú Valgerður Magnúsdóttir.
Það er kyrrt kvöld á útmánuð-
um veturinn 1941. Eg er komin til
Akureyrar til að taka próf upp
úr 4. bekk gagnfræðaskólans. Ein
skólasystir mín hefir boðið mér
að dvelja hjá sér á meðan á því
stæði. Og nú stend eg í stóru húsi
þar, sem mér eru allir hlutir
framandi. Með allmikilli eftir-
væntingu og enn meiri ófram-
færni hafði eg gengið inn um dyr
þess. Eg er ekki viss um, að mér,
dalabarninu, takizt að gróa inn í
þetta glæsta umhverfi og á engan
hátt finnst mér eg verðskulda að
læra hér. En það er ekki tóm til
þvílíkra hugleiðinga, það heyrist
brátt létt fótatak á ganginum og
til móts við mig kemur falleg,
broshýr kona, sem tekur hlýtt í
hönd mína og býður mig vel-
koman með þeirri alúð að líkast
var að við hefðum þekkzt í mörg
ár. Og samstundis þokar minni-
máttarkennd mín fyrir þeirri full-
vissu að með þessari konu sé gott
að vera, að það heimili, sem hún
stjórnar hljóti að vera hlýtt og
auðugt. —
Þannig hófust kynni min við
Valgerði Magnúsdóttur, kynni,
sem síðar urðu að hlýrri vináttu,
er vakti mig til aðdáunar á því
afreki, sem hver sú móðir og
húsmóðir vinnur, sem er ÖII í
hlutverki sínu. Valgerður var
það framar flestum konum, þeim,
er eg hefi þekkt. Skyldan var
henni heilög — starfið var henni
fjöregg. Án starfs, án síhvikrar
annar og baráttu, sem reyndi á
dug og dáð var henni lífið dauft
og snautt. Hún elskaði hinn
ferska straum heilbrigðra at-
hafna, — skylduönnin, sem ann-
ars hvílir á mörgum eins og
ánauðarok var henni lykill að
hamingju lífsins. Valgerður var
frábær kona í starfi, að því er
snerti afköst, fjölhæfni og
smekkvísi; hún var einnig mjög
hreinlát og reglusöm, allt varð
hreint og fágað, sem hún fór
höndum um. Það var eins og
hvert verk, sem hún vann bæri á
sér glæsibrag, er því var skilað.
Starfið heillaði hana, hún kunni
ekki að hlífa sér, vildi ekki unna
sér hvíldar. Það var næstum því
óviðjafnanlegt hverju þessi smá-
vaxna, fíngerða kona afkastaði —
og hvernig hún gjörði það. Það
var ekki hægt að horfa á hana
vinna án þess að verða snortinn.
Gleði og viljaþróttur geislaði af
henni, þar sem hún stóð mitt í
hversu þreytt hún var, hversu1
umsvif dagsins reyndu á, alltaf
var hún jafn skjót til úrræða,
jafn örugg að leiða og styrkja og
leysa þraut og vanda; alltaf átti
hún bros og hlýjuorð til að gefa.
Engum leiðzt að vera til lengdar
vansæll í návist hennar. Lífsgleði
hennar og þróttUr stöfuðu frá sér
geislum, er rufu skugga vonleysis
og hugarvíls.
Valgerður átti öra og heita, en
jafnframt svo æðrulausa skap-
gerð, að sjaldan sást henni bregða
og þann tíma, sem ég dvaldist
með henni heyrði eg hana aldrei
mæla styggðaryrði til nokkurs
manns, en alúð hennar náði til
allra, er hún umgekkst. Lítil-
magninn átti öruggan mólsvara
þar, sem Valgerður var. Öll börn
löðuðust að henni. Aldrei sá eg
hana glaðari en í hóp lítilla barna,
sem léku leiki sína og brostu við
lífinu, og aldrei sá eg hana ástúð-
legri, en þegar hún tók sorgbitinn
sakleysingja í faðm sinn og strauk
táramóðuna burt af augum hans,
unz í þeim tendraðist aftur ljós
gleðinnar.
Þanngi var Valgerður Magnús-
dóttir. Undir athafnaþyt og
áhugaeldi bjó ástúð og friður,
sem fól í sér eins konar sáttar-
gjörð við gjörvallt lífið. Hærri
kröfu þess og kalli svaraði hún
með þeim hætti að það lyfti henni
en lækkaði hana aldrei. Hin lýj-
andi störf hversdagsins urðu í
höndum hennar að ljúfum leik.
Hún nefndi aldrei þreytu í sam-
bandi við þau, æðraðist aldrei yf-
ir umsvifum sínum, margvíslegri
fyrirhöfn, ónæði og gestanauð.
Hún kunni flestum betur að
fagna gestum. Henni var orðið
það að list að skemmta gestum
sínum og annast þá og gegna kalli
skylduannarinnar samtímis.
Sjaldan gaf hún sér fullt frelsi frá
önninni til að njóta félagsskapar
þeirra, en gæfi hún sér næðis-
stund, lét hún ekki neitt spilla
gildi hennar. Hún var öll í því að
njóta, eins og hinn að veita, sem
því nær ávallt varð hlutskipti
hennar, er gjörði hana svo auð-
uga, sem raun bar vitni.
Valgerður unni allri verklegri
mennt, því hugviti og þeirri
manndáð, sem gefur henni áhrifa-
vald. Hún unni drenglund, víð
sýni og hugsjónahita og í heimi
andans var henni einkum ein list
— hljómlistin — sérstaklega hug-
stæð. Söngur var henni líf og
yndi. Sjálf hafði hún þýða og
fallega rödd og söng oft við störf
sín. Eg gleymi því ekki, hve gott
mér þótti að sofna við það á kvöld
in, er hún söng, þegar hún var að
ganga frá í elóhúsinu sínu og búa
í haginn fyrir næsta dag. Sá söng-
ur var hugþekkur og vel til þess
fallinn að vagga í værð og frið.
Það var einkennandi fyrir Val-
gerði, þessa vakandi athafna-
konu, sem sífellt var í hraðri sókn
að settu marki, hversu nærgætin
hún var, um að aðrir fengju notið
næðis, er við átli, hversu hljóð-
lega hún gekk um, þar sem
þreyttir sváfu og sjúkir hvíldu og
hversu hún gjörði mönnum auð-
velt að sökkva sér niður í við-
fangsefni sín og vera ótruflaðir,
}ótt hún ynni af fullum krafti í
sömu stofu. Nálægð hennar var
eins og sumarandblær. Þegar hún
hvarf út vitnaðist það oft fyrst á
pví, að einkennileg auðn varð eft-
ir í stofunni, er hún var þar ekki
lengur. Slílc voru áhrif hennar.
Þegar eg nú við þessi þáttaskil
minnist Valgerðar Magnúsdóttur
og þess dagsverks, sem hún innti
af höndum, þá verður mér þetta
orennt hugstæðast: Starfsdáðin,
lífsgleðin og umhyggjusemin. —
Sem móðir — gjöful og fórnfús,
hygg eg að hún hafi átt fáa sína
líka, sem eiginkona var hún slík
að dýr auðlegð var fólgin í sam-
fylgd hennar. Heimilið, sem þau
Hólmgeir og Valgerður byggðu á
Akureyri var hlýtt og fallegt,
um það munu margir eiga
ánægjulegar minningar, því að
margir eru þeir orðnir, sem þar
hafa notið yls og yndis. Þessu
heimili á eg stærri þökk að gjalda
en flestum öðrum — og nú, þegar
það drúpir í þungri sorg, þegar
dyr tímans hafa lokast á eftir
henni, sem áður gæddi það af yl
og gleði, þá beini eg þangað hljóð
um huga í hlýrri samúð og minn-
ist þess unaðar, sem eg naut þar
á liðnum dögum. Eg ber fram
þakkir til hennar, sem horfin er,
fyrir allt, sem hún auðsýndi mér.
Eg þakka það dæfni, sem hún gaf
mér og öllum, sem höfðu af henni
einhver kynni, — þakka ljósið og
lífið, sem'hún kveikti þar, sem
hún fór um huga sínum og hönd-
um. Sæti hennar verður vand-
fyllt. Ástvinirnir hafa orðið fyrir
óbætanlegum missi, öllum, sem
þekktu hana finnst lífið snauðara
en áður, — og þjóðfélagið hefir
misst trúa konu með þróttmikinn
vilja, — konu, er lætur eftir sig
minningu, sem sól og sumar hvílir
yfir.
21. október 1949.
Jórunn Olafsdóttir, Sörlastöðum.
Islenzk hjúkrunar-
kona heiðruð
Frá Raúða krossi Islands hcfir
blaðinu borizt eftirfarandi frétt:
Alþjóða Rauði krossinn í Genf
hefir sýnt Rauða krossi íslands
þann heiður að fela honum að til-
nefna íslenzka hjúkrunarkonu til
að sæma orðu Florence Nightin-
gale. — Rauði krossinn hefir orð-
ið við þessum tilmælum og til-
nefnt frú Sigríði Eiríksdóttur,
hjúkrunarkonu, og hefir hún ver-
ið sæmd orðu Florence Nightin-
gale.
Þessi orða, sem er æðsta virð-
ingarmerki hjúkrunarkvenna, var
stofnuð í Washington árið 1912 á
9. alþjóðaþingi Rauða krossins, til
minningar um hið mikla og fórn-
fúsa starf Florence Nightingale í
þágu sjúkra og særðra. Orðunni
er úthlutað annað hvort ár, í
hæsta lagi til 36 hjúkrunarkvenna
hverju sinni, eftir tilpiælum mið-
stjói'nar Alþjóða Rauða krossins.
I tímariti Alþjóða Rauða kross-
ins segir, að fi'ú Sigríði Eiríks-
dóttur hafi verið veitt oi'ðan m. a.
vegna ótrauðrar baráttu hennar
í berklavöi-num, ungbarnavei-nd
og hvers konar heilsuverndar-
starfsemi á íslandi.
Auk þessa hefir hún verið for-
maður stéttarfélags síns um 25
ára skeið og verið brautryðjandi
umbóta er varðað hafa • kjör
hjúkrunarkvenna og námsskil-
yi'ði þeirra. Á styi’jaldarárunum
vann frú Sigi'íður mikið og óeig-
ingjarnt starf í sjálfboðadeildum
Rauða kross íslands í Reykjavík.
Fimmtugur:
Þór Þorsteinsson
á Bakka
Fimmtugsafmæli átti Þór
Þorsteinsson bóndi og hrepps-
nefndaroddviti á Bakka í
Öxnadal, 19. þ. m.
Þór var hinn mesti atorku-
maður og góður bóndi. Hefir
hann bætt jörð sína mikið,
bæði að húsum og ræktun o,
býr góðu búi.
Hann hefir verið hrepps-
nefndaroddviti í sveit sinni
um allmörg ár og gegnt því
starfi af skörungsskap og
festu, enda nýtur hann óskipts
trausts sveitunga sinna.
Þór er kvæntur Björgu Jó-
hannesdóttur frá Engimýri
ágætri konu, eiga þau 3 börn
Margir heimsóttu Þór á
Bakka á afmælisdaginn til að
árna honum heilla, fyrst og
fremst sveitungar hans, svo
og ýmsir aðrir. Var öllum tek-
ið af hinum mesta höfðings
skap, og sátu menn þar lengi
í góðum fagnaði. Yfir borðum
voru margar ræður fluttar,
og eftir borðhald var dans
stiginn. Gjafir bárust afmæl-
isbarninu frá sveitungum
hans og fleirum, svo og fjöldi
heillaskeyta.
Rússar ræða norsku
kosningarnar
Norsk blöð skýra frá því, að
rússnesk blöð hafi sýnt talsverðan
áhuga fyrir úrslitum norsku þing-
kosninganna, en eins og kunnugt
er voru norskir kommúnistar
þurrkaðir út úr norska Stói'þing-
inu. Bent er á þessi ummæli Is-
veztia, annai's aðalmálgagns
Ráðstjórnai'innar:
„Kosningai'nar sýna, að þjóðin
skilur og veit, að norskir íhalds-
menn vilja leiða þjóðina inn á
ranga braut. En hinir hægri
sinnuðu noi'sku jafnaðarmenn
hafa notað aðstöðu sína sem
stjórnarflokkur og reynt á allan
hátt að fyrirbyggja þennan skiln-
ing þjóðarinnar. Þeir reyna að
vi*la fólki sýn og láta líta svo út,
sem þeir leiði þjóðina. Vafalaust
rnunu þessir hægrikratar opin-
berlega leita stúðnings hægri afl-
anna í þjóðfélaginu til þess að
halda völdunum í næstu kosning-
um.“
Það er engu líkara en þetta
Moskvablað haldi, að noi'sku jafn
aðanmennirnir þurfi að mynda
sterkt kosningabandalag til þess
að fyrirbyggja valdatöku komm-
únista í næstu kosningum! En
þetta mun þó ekki trú blaðsins,
heldur sú trú, sem það vill að
rússneskir lesendur taki!