Dagur - 28.06.1950, Síða 5

Miðvikudagiiin 28. júní 1950
D A G U R
5
Glæsilegur árangur af trygginga-
starfsemi samvinnumanna
r fiV r ■
a sioastlionu ari
Frá Aðalfundi Samvinnutrygginga og Líftrygg-
ingafélagsins Andvöku g.t., sem haldnir voru
síðastliðna viku
Aðalfundur tryggingafélaganna, Samvinnutrygginga og Líftrygg-
ingafél. Andvöku g.t., var haldinn í Reykjavík fimmtudaginn 22. júní.
Andvaka varð íslcnzkt félag 1. nóv. 1949 og varð ágætur árangur af
starfi þess síðustu þrjá mánuði ársins. Samvinnutryggingar starfa nú
í fjórum dcildum og varð síðasta ár mjög happasælt í starfi þeirra.
RÁ BÓKAMARKAÐINUM
Bæði tryggingafélögin sam-
þykktu ályktanir þess efnis að
stofna með S. í. S. lánsstofnun er
láni samvinnumönnum til íbúða-
hússbygginga.
Aðalfundur Samvinnutrygginga.
Form. stjórnarinnar, Vilhjálm-
ur Þór, setti fundinn og skýrði
frá starfi stjórnarinnar á árinu
1949. Erlendur Einarsson, fram-
kvæmdastj., flutti skýrslu um
rekstur trygginganna og skýrði
reikninga þeirra.
Samvinnutryggingar starfa nú
í fjórum deildum. Þær reka
brunadeild, sjódeild, bifreiðadeild
og endurtryggingadeild.
~ Sjódeildin er stærsta deildin,
þar næst er bifreiðadeildin, þá
brunadeildin og loks endurtrygg-
ingadeildin.
Happasælt ár.
Árið 1949 var happasælt ár
fyrir Samvinnutryggingar eins og
sjá má af eftirfararidi upplýsing-
um úr reikningum trygginganna:
Iðgjöld á árinu voru kr.
6.102.621.00 og jukust um 1.6
millj. krónur, eða 36,5%, miðað
við árið 1948. Heildartjón, greitt
og áætlað útistandandi nam 42%
af heildariðgjöldum, en það er
1% hærra en árið 1948. Reksturs-
kostnaður, þar með talin um-
boðslaun, var 17,9% af iðgjöldun-
um, en það er 0,2% lægra en árið
1948. Iðgjaldasjóðir jukust um
tæpa milljón kr.; sjóðir til að
mæta óuppgerðum tjónum hækk-
uðu um 842 þúsund krónur. 192
þús. kr. voru yfirfærðar á arðsút-
hlutun á þessu ári og netto-
tekjuafgangur Samvinnutrygg-
inga árið 1949 var 78 þúsund kr.
Brunadeildin.
Brunadeild Samvinnutrygg-
inga gaf út samtals 3148 ný bruna
tryggingaskírteini á árinu, en það
eru að meðaltali um 9 ný skírteini
á dag.
Meginhluti trygginga sjódeild-
arinnar er trygging á vörum í
flutningi. Nema þessar vöru-
tryggingar 67,6% af heildarið-
gjöldum reildarinnar. S. í. S. er
stærsti viðskiptavinur sjódeild-
arinnar.
Bifi-eiðadeildin er næst stærsta
deild Samvinnutrygginga. Greiðir
hún í fyrsta sinn í ár 25% afslátt
af iðgjaldi til þeirra bifreiðaeig-
enda, sem ekki hafa valdið bóta-
skyldu tjóni síðustu 3 árin. Auk
þess greiðir deildin nú 5% arð af
öllum endurnýjunariðgjöldum í
ár.
Tryggingar bifreiðadeildar og
brunadeildar eru endurtryggðar
í Stokkhólmi, en tryggingar sjó-
deildar eru endurtryggðar hjá
Lloyd’s í London.
Endurtryggingadeild Samvinnu
trygginga hóf starfsemi sína á ár-
inu 1949. Annast hún endur-
tryggingar fyrir erlend og innlend
tryggingafélög. Mest af endur-
tryggingum ársins voru sænskar
brunatryggingar, sem stofnaðar
voru í september 1946.
Eftirfarandi samþykktir voru
gerðar á fundinum:
„Aðalfundur Samvinnutrygg-
ina lýsir yfir þeirri skoðun, að
rétt sé að fella úr gildi einka-
aðstöðu þá, sem Brunabótafé-
lag íslands hefur til bruna-
trygginga húsa utan Reykja-
víkur.“
í stjórn Samvinnutrygginga
sitja nú:
Vilhjálmur Þór, forstj., form.,
Ásleifur Högnason, framkv.stj.,
Jakob Frímannsson, framkv.stj.,
Karvel Ögmundsson., framkv.stj.,
Kjartan Ólafsson, bæjarfulltrúi.
Aðalfundur Andvöku f.t.
Form. stjómarinnar Vilhjálm-
ur Þór, forstjóri, setti fundinn og
flutti erindi um störf stjórnar-
innar, en Jón Ólafsson, framkv.-
stjóri, skýrði reikninga ársins
1949.
Andvaka var áður deild úr sam
nefndu norsku líftryggingarfé-
lagi. í nóvember 1949 keypti hið
nýja líftryggingafélag, Andvaka
g.t., tryggingarstofn og réttindi
félagsins.
Norska félagið hafði haft end-
urtryggingar hjá norskum félög-
um. Um áramótinn vax-ð hins veg-
ar sú breyting á, að endurtrygg-
ingarnar voru fluttar til enska
samvinnutryggingafélagsins C. I.
S. í Manchester, en þetta er 82
ára gamalt og mjög öflugt tx-ygg-
ingai’félag.
Á tímabilinu frá 1. nóv. til ára-
móta (1949—1950) var unnið að
undirbúningi frekara stai’fs And-
vöku g.t. Fjói’ir almennir kynn-
ingafundir voru haldnir, einn í
hverjum landsfjórðungi, á vegum
félagsins.
Árangurinn af stai'fi Andvöku
g.t. hefur verið mjög góður þann
- Fokdreifar
(Framhald af 4. síðu).
legum og döprum endux-minning-
um og hugsunum. Eg gladdist.
fyrst af því að sjá börnin — þessa
minnsfu borgara landsins, sem
eiga að erfa bað — hvert með sinn
ísl. fána á lofti. Betur að þau
standi ætíð öll saman um hann,
vinni cll að því að skapa honum
álit og traust og halda honum
hreinum. Og sæki þannig fram
undir honum. hlið við hlið, til
menningar og dáða. — Þar næst
gladdi það mig er fánaberarnir
komu, að sjá, að í-auða, rússneska
dulan var ekki með í förinni —
frekar en tvö síðustu árin. Hún
hefir alltaf sómt sér illa meðal ís-
lenzku fánanna, sérstaklega á
frelsisdaginn þ. 17. júní. Það, að
þessi í’auða drusla er hoi’fin —
vonandi til fulls — virðist benda
til þess að kommúnistafoi’kólf-
unum íslenzku sé orðið það ljóst,
að undirmennirnir í liði þeirra,
mun vera að byrja að sjá í gegn-
um svikavef einræðisherranna í
Moskvu og séu ekki að verða
ginkeyptir fyrir því að fórna heill
og heiðri fósturjarðar sinnar, og
sjálfra sín, þeim í hag. Hið þi’iðja
var hin mikla þátttaka í byrjun
skrúðgöngunnar. Loks var mjög
ánægjulegt að sjá hið laglega,
velbúna og prúða fólk og hlusta á
góðar ræður, söng og hljóðfæra-
leik.
EN SVO KOMA andstæðurnar:
óhugnanlegar endurminningar og
dapui'legar hugsanir, er eg minn-
ist tómlætis æskulýðsins við
guðsþjónustuna og leti ungu kyn-
slóðarinnar: að nenna ekki að
ganga þessa fáu faðma út
Brekkugötuna, heldur gerast lið-
hlaupar. Mér hefur þó fundist
þetta sama unga fólk, ekki telja
eftir sér að spígspora um gang-
stéttir bæjarins, fram og aftur,
dag eftir dag og kvöld eftir kvöld.
Hvað hugsar þetta fólk? Eða —
hugsar það máske ekki neitt?
Metur það einskis frelsið, sem sú
kynslóð, sem nú er að kveðja,
barðist fýrir af heilum hug á
beztu árum æfi sinnar — með
þeim árangri sem við þekkjum
öll — og sem margar kynslóðir á
undan henni, höfðu einnig barizt
fyrir eftir mætti? Það liggur —
því miður — nærri að halda það.
Og hvers má svo vænta af þessu
fólki til varðveizlu hins nýfengna
frelsis okkar? Munu þeir, sem
telja eftir sér að ganga fáein spor,
í bezta veðri, í hópi samborgara
sinna, til að heiðra mesta merkis-
dag þjóðarinnai’, líklegir til þess
að sýna dugnað, þegnskap, trú-
mennskun og fómfýsi á þeim al-
vai’legu og erfiðu tímum, sem nú
fara í hönd, þar sem alls þessa er
full þörf? Eg vil engu spá um
það. En sýni íslenzkur æskulýður
í verki, að hann eigi þessa eigin-
leika í ríkum mæli, þai'f engu að
kvíða um framtíð íslands. Þjóðin
mun þá fljótlega rétta við fjár-
hagslega, geta lifað hófsömu
menningarlífi, haldið þeirri virð-
ingu sem hún hefur þegar aflað
sér og aukið við hana. Að öðrum
kosti er frelsi okkar og sjálfstæði
dauðadæmt innan skamms.“
stutta tíma, sem það hefur stai’f-
að. Þegar kaupin fóru fram, var
tryggingarupphæð félagsins um
10 millj. krónur, en nú er hún um
17 milljónir króna.
Formaður félagsins gat þess,
áð tveir menn, þeir Jónas Jó-
hannesson frá Vík og Óskar
Jónsson, bóndi í Garðsauka,
hefðu borið af við tryggingasöfn-
unina.
Andvöku g.t. er stjórnað af 16
manna fulltrúaráði og 5 manna
stjórn, auk framkvæmdastjórans,
Sagnaþœtlir Benjamins Sig-
valdasonar — Ferhendur á
ferðaleiðurn, efiir Hallgrim
Jónasson.
Iðunnarútgáfan í Reykjavík hefir
nýskeð sent á markaðinn snoturt
kver, 160 bls. í venjulegu broti, með
sagnaþáttum eftir Benjamín Sig-
valdason. Segir í formála bókarinn-
ar, að með þessu hefti.hefjist útgáfa
xjóðfræðasafns, er höf. hafi unnið
að í frístundum sínum að mestu
undanfarin þrjátíu ár. Verði jxar
eingöngu birt það, sem telja má
nokkurn vcginn sannsögulegs efnis,
r. e. ævisagnabrot og atburðalýs-
ingar, en þjóðsagnir í þrengri merk-
ingu þess orðs verði þar engar,
nema Jxar scm nauðsyn krefur til
skýringa á tilteknum atburðum.
Telur höf. ástæðulaust að auka á
xjóðsagnaflóð Jxað, er runnið licfir
út yfir Jxjóðina á undanförnum ár-
um. Hins vegar gildi nokkuð annað
mál um sagnaþætti slíka sem Jxessa;
xeir liafi sitt gildi, ef vel sé á lxaldið,
ckki einungis í dag, heldur og síðar.
Svo er ráð fyrir gert, að útgáfa
xessi verði þrjú bindi, eða sex hcfti
alls. Með nafnaskrám og efnisyfír-
liti, sem fylgja skal liverju bindi,
ætti [xetta að verða um 1000 bls.
bók, ef áætlun höfundar og útgef-
enda verður haldin, svo sem líkleg-
ast er.
I Jjcssu fyrsta hefti, scm Jxegar er
komið á markaðinn, eru eingöngu
xættir úr heimabyggð safnandans,
Norður-Þingeyjarsýslu, sem í gamla
daga var oítast nefnd Norðursýsla.
Má Jxar nefna Jxátt um mannskað-
ann við Brunnárós l857, Jxar sem
sex menii fórust í aftaka véðri, én
einn komst lífs af með naumindum.
Þá . er frásögn um bardaga y ið
franska duggara, Þáttur af Holu-
Pétri, frásögn um bjarndýradráp á
Melrakkasléttu, þáttur um Jakob
„makalausa", Sigurjón Stefánsson,
Stefán „aumingja", Sigurbjörn
„veisil", „Poka-Siggu", Sigurgeir
„hinn steika" o. fl. Alljr eru Jxættir
jjessir vel og liðlega ritaðir, og ýms-
ir Jjeirra skemmtilegir .aílestrar og
fróðlegir, enda bregður frásögnin
víða upp skörpum skyndimyndum
af atburðum , og aldaríari, sem
stingur harla í stúf við það, sem nú
tíðast, Jjótt ekki sé langt um liðið
á mælikvarða Jjjóðarsógunnar allr-
ar, Jjví að flestir segja þættirnir írá
mönnum, sem uppi voru, og atburð-
um, sem gerðust á síðustu öld ofan-
verðri og fram yfir aldamótin.
ÞÓ AÐ Hallgrirnur Jónasson
netni bók sína aðeins „Ferhenclur á
ferðaleiðum'V kennir þar ýmissa
annarra grasa, ljóða og jafnvel
ljóðajjýðinga, undir ýmsum bragar-
háttum. Hins vegar er þetta rétt-
nefni að því leyti, að langsamlega
gætir ferhendnanna Jjarna mest, og
flestar munu Jjær liafa „fæðzt á
ferðalögum, í fjölmennum hópum
eða fámennum, cftir atvikum", en
Hallgrímur cr ferðamaður mikill,
svo sem alkunnugt er, cnda tilcink-
ar hann þessa bók sína íerðaiélög-
um sínunx frá umliðnum árum.
I alllöngum formála, sem höf.
lætur fylgja kverinu, ræðir liann
m. a. um ýmsar ástæður fyrir Jjví,
að hann liefir nú horfið að Jjví ráði
að gefa stökur sínar út, Jjó að hann
hafi gert sér þess ljósa grein, „live
hæpið erindi tækifærisvísan á út á
leiðir pappírs og prentsvertu", enda
sé hún „fyrst og fremst tengd allt
öðrunx lilutum, ákveðinni stund,
augnabliki, stað og tilefni. Þar nýt-
ur hún sín, vel eða illa, eftir verð-
leikum, en annars staðar sjaldnast
að liálfu, nema Jjá í fáeinum undan-
tekningum. Og.mínar stökur fylgja
efa lítið þeirri megin reglu." — í
þessu sambandi ræðir höf. nokkuð
unx gildi lausavísunnar, sérkenni
hennar og Jjýðingu í menningar-
heimi Jjjóðarinnar, sögu hennar og
framtíðarhorfur, og kemst að lok-
um að Jjeirri niðurstöðu, að þrátt
fyrir allt og allt, sé ekki alveg víst,
að ævi tækifærisvísunnar og hlut-
verk sé alveg lokið: — „Lausastiik-
urnar eiga skilið að lifa enn á vör-
uiii íslendinga, vera sérkenni sér-
kennilegrar þjóðar,“ segir hann
jar, og er Jjað vissulega bæði satt
og rétt.
Það er til nýlunda um Jjessa
ljóðabók, að í henni eru allmargar
rnyndir, flestar af einstökum stöð-
um og landslagi, en aðrar af ferða-
mönnum og ferðalögum. Eru sum-
ar Jjeirra ágætar og góð bókarprýði,
jótt vel heppnaðar perinateikn-
eða aðrar skreytingar af Jjví tagi
liefðu Jjó sómt sér Jjar ennþá betur.
Útvarpslilnístendunx og ýmsum
öðrum landsmönnum var það áður
vel kunnugt, að Hallgrímur Jóns-
son er orðsnjall maður og ágætur
hagyrðingur. Og telja má líkast, að
útgáfa ferhendna hans og annarra
Ijóða muni fremur styrkja Jjá skoð-
un en veikja. Víst hafa jjau systkini
i'rá Kotum, Ólína og Hallgrimur
reynzt mætavel lilutgeng á sviði
listar og hagmælsku. En vel hefðu
Jjó vísur Hallgríms urn „sölumann-
inn,“ og raunar fleiri af slíkum
toga spunnar, mátt bíða birtingar
enn um sinix, meðan reypslan og
sagan hafa ennþá ekki fengið úr
Jjví skorið til fulls, hvort hann og
skoðanabræður hans í Jjeim mál-
um hafa verið — og eru — stórum
framsýnni og sómakærri föðurlands-
vinir en liinir, sem öðrum augum
líta á Jjað silfur. Vera má, að Jjað
sé rétt, sem Hallgrímur segir, að
íslenzk „pólitík" sé „óvirt, útskitin
skækja,“ en liitt er Jjó stórum varid-
séðara, á hverjum Jjað sitji bezt að
hafa hátt um [jað ástand og kasta
fyrsta og þyngsta steininum að
þessari „vesalings vændiskonu" og
„útskitnu undirlægju," sem Hall-
grími verður svo tíðrætt um. Stórum
lengur en stóryrðaflaumurinn
munu lifa stökur á borð við Jjessa,
sem Hallgrímur ritaði undir próf-
stíl sinn á skólaárunum, þegar
kennaraskólanemar þreyttu þá
prófraun í salarkynnum lieim-
spekideildar háskólans:
„Stoðar létt að setja sig
í sæti læröra manna.
Ekki kom hann yfir mig
andi spekinganna."
Og ekki er það þá lxeldur alveg
víst, að andi hinna sönnu land-
varnarriianna og spámanna heims-
málanna komi yfir skáldin og vísna-
smiðina, þótt þeir setjist í volg og
vclklædd sæti þeirra spekinga, sem
Jjykjast hafa ráðið alla heimsgátuna
með Jjví auðvelda móti að hafa
sem hæst og tala sem Ijótast um
alla þá, sem ekki svcrja við öld-
ungis sömu goð og sjálíir Jjeir.
J. Fr.
Stúlka
getur fengið atvinnu í
verksmiðjunni.
Upplýsingar kl. 2—5 í dag
og á morgun.
SILKIIÐNAÐUR S. í. S.
Gleráreyrum.
íbúð, j
1—2 herbergí og eldliús,
vantar mig nú þegar, eða
seinna í sumar. Get séð um
málningu, eða veggfóðrun,,
e£ um semst.
Afgr, vísar á.